Саидахмедов Актам Абдисамиевичнинг 
фан доктори (DSc) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Мис эритиш саноати чанг ва газлари таркибидан рангли ва нодир металларни ажратиб олиш технологиясини ишлаб чиқиш ва такомиллаштириш», 04.00.14 – Фойдали қазилмаларни бойитиш (техника фанлари). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.4.DSc/Т846. 
Илмий маслаҳатчи: Хасанов Абдирашид Салиевич, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Навоий давлат кончилик ва технологиялар университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Навоий давлат кончилик ва технологиялар университети, DSc.17/04.06.2021.Т.06.01.
Расмий оппонентлар: Эргашев Улуғбек Абдурасулович, техника фанлари доктори профессор; Шадрунова Ирина Владимировна, техника фанлари доктори, профессор; Тастанов Ербулат Адиятович, техника фанлари доктори, профессор. 
Етакчи ташкилот: Миллий технологик тадқиқотлар университети “МИСиС”нинг Олмалиқ филиали.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: сулфат кислотаси ишлаб чиқаришдан ҳосил бўлган қўрғошин-висмутли шламлар ва конвертерли қайта ишлаш жараёнидаги электрофилтрнинг майин чангидан рангли ва нодир металлар миқдорини бойитишга қаратилган технологияни ишлаб чиқиш ва такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
сулфат кислота ишлаб чиқариш қўрғошин-висмутли шлами ва конвертер чангининг гранулометрик ва минерал таркиби асосида уларнинг ўта майда 0,1-10 мкм ўлчамда эканлиги аниқланган ҳамда мисни эритиш жараёнларининг чанг-газли маҳсулотларида рангли ва қимматбаҳо металларнинг ҳосил бўлиши ва тўпланиши назарий жиҳатдан асосланган;
қўрғошин-висмутли шлам ва конвертер чангини сувда ювиш ва декантациялаш жараёни чўкмасидан қўрғошинни натрий хлорид билан икки босқичли танлаб эритиш орқали 91,9% қўрғошинни эритмага ўтказиш, шунингдек, 96,59% мис, 95,1% рух ва 79,0% кумушни ҳамда олтин, платина ва палладийни тўлиқ кекка ажратиб олиш имконини берувчи бойитиш технологиясининг параметрлари ишлаб чиқилган;
танлаб эритиш технологик эритмасини қуюлтириш-тиндириш ва декантациялаш орқали чўкмани филтрлаш жараёнида қўрғошин хлоридни ажратишга ва филтрлаш тезлигини 3 баробар оширишга имкон берувчи мақбул параметрлар аниқланган;
қўрғошинни хлорид эритмасидан чўктиришда, пҲ 8,5-9 ва 20 °C ҳароратда карбонатлаш орқали 72% Пб таркибли қўрғошин карбонат кимёвий бойитмасини олиш имконини берадиган мақбул параметрлар аниқланган;
қўрғошин-висмутли шлам ва конвертер чангидан рангли ва нодир металларни бойитмага комплекс ажратиб олишнинг такомиллаштирилган технологик схемаси ҳамда аппаратлар занжири схемаси ишлаб чиқилган;
таркибида нодир металлар бўлган тузли танлаб эритишдан кейин олинган кекни эритиш қонуниятлари асосланган ва нодир металларни штейн фазасига ўтказиш параметрлари аниқланган, технологик жараён тўлиқ ишлаб чиқилган ва такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Мис ишлаб чиқариш чанг-газ маҳсулотларидан рангли ва нодир металларни ажратиб олишнинг такомиллаштирилган технологиясини ишлаб чиқиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
сулфат кислота ишлаб чиқариш цехи қўрғошин-висмутли шлами (80%) ва конвертер майин чанги (20%)дан рангли ва нодир металларни комплекс ажратиб олишнинг технологик схемаси “Олмалиқ КМК” АЖ мис эритиш заводида амалиётга жорий этилган (“Олмалиқ КМК” АЖнинг 2024 йил 16 августдаги  08-24/01-01084-сонли маълумотномаси). Натижада, узоқ йиллардан буён йиғилиб турган техноген чиқиндилар таркибидаги нодир металларни бойитмага ажратиб олиш имконини берган;
сулфат кислота ишлаб чиқариш цехи қўрғошин-висмутли шлами ва конвертер майин чангини икки босқичда техник туз қўшган ҳолда тузли танлаб эритиш ва эритмани қуюлтириш-тиндириш, декантациялаш ҳамда қолдиқни қайноқ филтрлаш технологияси “Олмалиқ КМК” АЖ мис эритиш заводида амалиётга жорий этилган (“Олмалиқ КМК” АЖнинг 2024 йил 16 августдаги №08-24/01-01084-сонли маълумотномаси). Натижада, қўрғошиннинг 92%и эритмага ўтказилган ва таркибида (г/т): 16 Пд; 29,3 Пт; 22,6 Ау; 416,1 Аг; ва (%): 3,88 Cу; 2,6 Зн бўлган бойитма кек олишга ва филтрлаш тезлигини 3 мартага ошириш имконини берган;
тузли танлаб эритишдан сўнг ҳосил бўлган қўрғошин хлорид эритмасини карбонатлаб чўктиришнинг мақбул параметрлари “Олмалиқ КМК” АЖ мис эритиш заводида амалиётга жорий қилинган (“Олмалиқ КМК” АЖнинг 2024 йил 16 августдаги 08-24/01-01084-сонли маълумотномаси). Натижада, эритмадан пҲ=8,5-9,0 бўлгунча На2CО3 қўшган ҳолда қўрғошинни карбонат ҳолда чўктириб, филтрлаш орқали таркибида 70% дан ортиқ қўрғошин бўлган кимёвий бойитма олишга ва олинган қўрғошин карбонатини тиклаб эритиш орқали 99,9% тозаликдаги қўрғошин металини олиш имконини берган;
сулфат кислота ишлаб чиқариш цехи қўрғошин-висмутли шлами ва конвертер майин чангини тузли танлаб эритишдан олинган бойитма кекни яллиғ қайтарувчи печда эритишнинг технологик схемаси “Олмалиқ КМК” АЖ мис эритиш заводида ишлаб чиқаришга жорий этилган («Олмалиқ КМК» АЖнинг 2024 йил 16 августдаги №08-24/01-01084-сонли маълумотномаси). Натижада, бойитма кек таркибидаги қимматбаҳо металларнинг, жумладан, (%ини): 96 Ау; 95 Аг; 90 Пд; 86 Пт, 94 Зн ва 97 Cу штейнга ажралиш имконини берган.