Галиева Зульфия Ибрахимовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Хитозаннинг наноструктур композицион  бирикмаларнинг гепатопротекторлик таъсирининг молекуляр механизмлари», 03.00.01 – Биокимё (биология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.2.PhD/В713.
Илмий раҳбар: Иноятова Фируза Ҳидоятовна, биология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент тиббиёт академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси ҳузуридаги DSc.04/30.12.2019.Tib.30.03 рақамли илмий кенгаш асосидаги бир марталик илмий кенгаш. 
Расмий оппонентлар: Хайбуллина Зарина Руслановна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Эргашева Мукаррам Жўрабаевна, биология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат тиббиёт институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: жигарнинг ўткир токсик шикастланиши моделида хитозаннинг янги нано хосилаларини таъсир молекуляр механизмларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк маротаба жигарнинг ўткир тетрахлорметанли шикастланиши моделида юқори молекуляр (ЮМХ) ва паст молекуляр хитозан (ПМХ), шунингдек наносулфат хитозан (НСХ) ва наноаскорбат хитозан (НAХ) нинг мос равишда 10 мг/кг, 25 мг/кг, 10 мг/кг ва 50 мг/кг миқдоридаги гепатопротектив дозалари аниқланган;
биринчи марта жигарнинг ўткир токсик шикастланишини даволашда цитолиз синдромлари, мезенхимал яллиғланиши, холестаз ва гепатоцеллюляр етишмовчиликни коррекциялаш билан намоён бўлган наносулфат хитозаннинг юқори самарадорлиги исботланган;
жигарнинг ўткир токсик шикастланишини наносулфат хитозан билан даволашда ядро транскрипцияси омили экспрессияси сусайиши ва sFAS-лиганд даражасини пасайиши аниқланган;
хитозан наносулфатни 10 мг/кг дозада қўллашда жигар тўқималарида регенератив жараёнларнинг кучайиши, Knodel бўйича гистологик индекснинг 3,6 баллгача, шунингдек, яллиғланиш реакциясининг биокимёвий индексининг минимал даражага пасайиши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: Хитозаннинг нанотузилмали композицион бирикмаларининг гепатопротектив таъсирининг молекуляр механизмлари бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилик: илк маротаба жигарнинг ўткир тетрахлорметанли шикастланиши моделида ЮМХ ва ПМХ, шунингдек НСХ ва НAХнинг мос равишда 10 мг/кг, 25 мг/кг, 10 мг/кг ва 50 мг/кг миқдоридаги гепатопротектив дозалари аниқланганлиги бўйича таклифлар Тошкент тиббиёт академиясининг Мувофиқлаштирувчи кенгаши томонидан 2024 йил 13 майда 05-24/311-t-сон билан тасдиқланган “Хитозан ҳосилалари билан жигар шикастланишларида метаболик бузилишларни коррекция қилиш” услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Тошкент педиатрия тиббиёт институти бўйича 12.06.2024 йилдаги 322-сон ва Республика патологик анатомия маркази бўйича 05.06.2024 йилдаги 28/1-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий-техник кенгашнинг 2024 йил 26 ноябрдаги 09/21-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлик: ЮМХ, ПМХ, НСХ ва НАХнинг гепатопротектив хусусиятларини ўрганиш ва талқин қилиш жигарнинг ўткир ва токсик шикастланишларини даволашда самарадорликни аниқлаш нуқтаи назаридан муҳим аҳамиятга эга. Иқтисодий самарадорлик: маҳаллий хомашё асосида ишлаб чиқарилган препаратлардан даволаш жараёнида фойдаланиш ўткир токсик гепатитни даволаш муддатини қисқартириш натижасида муайян бюджет маблағлари иқтисод қилинади;
иккинчи илмий янгилик: биринчи марта жигарнинг ўткир токсик шикастланишини даволашда цитолиз синдромлари, мезенхимал яллиғланиши, холестаз ва гепатоцеллюляр етишмовчиликни коррекциялаш билан намоён бўлган наносулфат хитозаннинг юқори самарадорлиги исботланганлиги бўйича таклифлар Тошкент тиббиёт академиясининг Мувофиқлаштирувчи кенгаши томонидан 2024 йил 13 майда 05-24/311-t-сон билан тасдиқланган “Хитозан ҳосилалари билан жигар шикастланишларида метаболик бузилишларни коррекция қилиш” услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Тошкент педиатрия тиббиёт институти бўйича 12.06.2024 йилдаги 322-сон ва Республика патологик анатомия маркази бўйича 05.06.2024 йилдаги 28/1-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий-техник кенгашнинг 2024 йил 26 ноябрдаги 09/21-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлик: НСХ препаратлари билан юқоридаги синдромларни коррекция қилиш ўткир токсик жигар шикастланишларини даволашда жуда самарали ҳисобланади. Иқтисодий самарадорлик: маҳаллий хомашё асосида ишлаб чиқарилган препаратлардан даволаш жараёнида фойдаланиш ўткир токсик гепатитни даволаш муддатини қисқартириш натижасида муайян бюджет маблағлари иқтисод қилинади;
учинчи илмий янгилик: жигарнинг ўткир токсик шикастланишини наносулфат хитозан билан даволашда ядро транскрипцияси омили экспрессияси сусайиши ва sFAS-лиганд даражасини пасайиши аниқланганлиги бўйича таклифлар Тошкент тиббиёт академиясининг Мувофиқлаштирувчи кенгаши томонидан 2024 йил 13 майда 05-24/311-t-сон билан тасдиқланган “Хитозан ҳосилалари билан жигар шикастланишларида метаболик бузилишларни коррекция қилиш” услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Тошкент педиатрия тиббиёт институти бўйича 12.06.2024 йилдаги 322-сон ва Республика патологик анатомия маркази бўйича 05.06.2024 йилдаги 28/1-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий-техник кенгашнинг 2024 йил 26 ноябрдаги 09/21-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлик: ушбу молекуляр ўзгаришларнинг коррекцияси препарат самарадорлигини белгилайди ва ўткир токсик жигар шикастланишларини даволашда муҳим аҳамиятга эга. Иқтисодий самарадорлик: маҳаллий хомашё асосида ишлаб чиқарилган препаратлардан даволаш жараёнида фойдаланиш ўткир токсик гепатитни даволаш муддатини қисқартириш натижасида муайян бюджет маблағлари иқтисод қилинади;
тўртинчи илмий янгилик: хитозан наносулфатни 10 мг/кг дозада қўллашда жигар тўқималарида регенератив жараёнларнинг кучайиши, Knodel бўйича гистологик индекснинг 3,6 баллгача, шунингдек, яллиғланиш реакциясининг биокимёвий индексининг минимал даражага пасайиши исботланганлиги бўйича таклифлар Тошкент тиббиёт академиясининг Мувофиқлаштирувчи кенгаши томонидан 2024 йил 13 майда 05-24/311-t-сон билан тасдиқланган “Хитозан ҳосилалари билан жигар шикастланишларида метаболик бузилишларни коррекция қилиш” услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Тошкент педиатрия тиббиёт институти бўйича 12.06.2024 йилдаги 322-сон ва Республика патологик анатомия маркази бўйича 05.06.2024 йилдаги 28/1-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий-техник кенгашнинг 2024 йил 26 ноябрдаги 09/21-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлик: регенератив жараёнларнинг, Knodel индекси ва яллиғланиш биомаркерларининг ўрганилиши жигар шикастланишларини самарали даволашда муҳим. Иқтисодий самарадорлик: маҳаллий хомашё асосида ишлаб чиқарилган препаратлардан даволаш жараёнида фойдаланиш ўткир токсик гепатитни даволаш муддатини қисқартириш натижасида муайян бюджет маблағлари иқтисод қилинади.

Yangiliklarga obuna bo‘lish