Бекмуродова Саодат Икромовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Минтақани инновацион ривожлантиришнинг асосий йўналишлари (Қашқадарё вилояти саноат корхоналари мисолида)”, 08.00.12 - “Минтақавий иқтисодиёт”.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.4.PhD/Iqt4773.
Илмий раҳбар: Қурбонов Алишер Бобоқулович, иқтисодиёт фанлари номзоди, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Абу Райҳон Беруний номидаги Урганч давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Абу Райҳон Беруний номидаги Урганч давлат университети, DSc.03/27.09.2024.I.55.03.
Расмий оппонентлар: Досчанов Тангриберган Досчанович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Жураев Хусан Отамуродович, иқтисодиёт фанлари фалсафа доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Наманган давлат техника университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади минтақада саноат корхоналарини инновацион ривожлантириш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
минтақа инновацион кластерларида янги турдаги маҳсулотлар яратишнинг иқтисодий самарадорлигини баҳолаш кўрсаткичлари тизимлаштирилган ҳамда инновацион кластерлар фаолият улушини аниқловчи кўрсаткичларни услубий ёндашув такомиллаштирилган;
инновациялар ҳисобига яратилган қўшилган қийматнинг бир бирликка ўсиши жорий қилинадиган инновациялар сонини ошириш ҳамда уларнинг реал сектор ва ҳудуд бўйича натижавий кўрсаткичлари тизимлаштирилган;
кластерларнинг инновацион харажатлар сарфлаш ҳисобига ошган қўшимча даромад(D_(d ) ), харажат 〖(L〗_d)лар таҳлили асосида умумий ҳолда D_(d )> L_d (0,69>0,39), хусусий ҳолда D_(d )> L_d (0,721>0,531) эканлиги аниқланиб, инновацион фаолиятнинг ҳаётий цикли D_(d )= L_d бўлгунга қадар давом этиши илмий асосланиб фаолият циклини узайтирувчи инновацион кластернинг ташкилий - иқтисодий механизми таклиф этилган;
Қашқадарё вилояти ялпи ҳудудий маҳсулоти ва тармоқлари таркибидаги инновацион маҳсулотлар ҳажмининг 2025-2029-йилларга мўлжалланган прогноз параметрлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
минтақа инновацион кластерларида янги турдаги маҳсулотлар яратишнинг иқтисодий самарадорлигини баҳолаш ҳамда инновацион кластерлар фаолият улушини аниқловчи кўрсаткичларини услубий ёндашуви бўйича таклиф Қашқадарё вилояти ҳокимининг 2023-йил 16-августдаги “Маҳаллаларда инфратузилмани яхшилаш орқали аҳолига қулай шароитлар яратиш ва тадбиркорликни ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги 435-сон қарор ижроси бўйича 399-12-0-Қ/22-сон қарорини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Қашқадарё вилоят олий таълим, фан ва инновациялар бошқармаси 2024-йил 16-декабрдаги 01-07-175-сон, Ўзбекистон савдо саноат палатасининг 2025-йил 7-февралдаги 04-41-1480-сон маълумотномалари). Натижада Қашқадарё вилоятининг ўзига хос хусусиятларидан келиб чиқиб, инновацияларни баҳоловчи кўрсаткичлар ва уларни ҳисоблаш бўйича ёндашувлар тизимлаштирилган;
инновациялар ҳисобига яратилган қўшилган қийматнинг бир бирликка ўсиши жорий қилинадиган инновациялар сонини ошириш ҳамда уларнинг реал сектор ва ҳудуд бўйича натижавий кўрсаткичлари тизимлаштириш бўйича берилган таклиф Қашқадарё вилояти ҳокимининг 2022-йил 12-апрелдаги “2022-2026-йилларда Қашқадарё вилояти ҳудудларини комплекс ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш ва янада яхшилашга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги 154-сон қарори ижроси бўйича 158-12-0-Қ/22-сон қарорини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Қашқадарё вилоят олий таълим, фан ва инновациялар бошқармаси 2024-йил 16-декабрдаги 01-07-175-сон, Ўзбекистон савдо саноат палатасининг 2025-йил 7-февралдаги 04-41-1480-сон маълумотномалари). Ушбу таклифларни қўллаш асосида минтақанинг иқтисодий барқарорлик даражасини таъминлашда саноатни туман ва шаҳарлар кесимида жойлаштириш имкониятини яратган;
Қашқадарё ҳудудида кластерларнинг инновацион харажатлар сарфлаш ҳисобига қўшимча даромад(D_(d ) ), харажат 〖(L〗_d) таҳлили асосида умумий ҳолда D_(d )> L_d (0,69>0,39), хусусий ҳолда D_(d )> L_d (0,721>0,531) эканлиги аниқланиб, инновацион фаолиятнинг ҳаётий цикли D_(d )= L_d бўлгунга қадар давом этиши илмий асосланди ҳамда инновацион фаолятни циклини узайтирувчи инновацион кластернинг ташкилий-иқтисодий механизми бўйича таклифи Қашқадарё вилояти ҳокимининг 2022-йил 28-январдаги “2022-2024-йилларда Ўзбекистон Республикасининг ижтимоий ва ишлаб чиқариш инфратузилмасини ривожлантириш асосида чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПҚ-98-сон қарорининг ижроси бўйича белгиланган 34-12-0-Қ/22-сон қарорини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Қашқадарё вилоят олий таълим, фан ва инновациялар бошқармаси 2024-йил 16-декабрдаги 01-07-175-сон, Ўзбекистон савдо саноат палатасининг 2025-йил 7-февралдаги 04-41-1480-сон маълумотномалари). Ушбу таклифни қўллаш асосида вилоят иқтисодиёти кластерларнинг инновацион технологик трансферларнинг дарормад ва харажатлари таҳлили асосида ҳаётий цикли белгилаб олинган;
Қашқадарё вилояти иқтисодиётини инновацион ривожлантиришнинг 2025-2029-йиллар учун прогноз кўрсаткичлари бўйича таклиф Қашқадарё вилояти ҳокимининг 2022-йил 12-апрелдаги “2022-2026-йилларда Қашқадарё вилояти ҳудудларини комплекс ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш ва янада яхшилашга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги 154-сон қарори ижроси бўйича 158-12-0-Қ/22-сон қарорини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Қашқадарё вилоят олий таълим, фан ва инновациялар бошқармаси 2024-йил 16-декабрдаги 01-07-175-сон, Ўзбекистон савдо саноат палатасининг 2025-йил 7-февралдаги 04-41-1480-сон маълумотномалари). Мазкур модел асосида Қашқадарё вилоятининг 2022-2026-йилларда ЯҲМнинг ўсиш суръатига кўра 5,5 фоиздан 6,8 фоизгача етиши ҳамда унинг таркибидаги омиллар ялпи унумдорлиги ҳам ўсувчи тенденсияга эга бўлиши аниқланган.