Ҳамдамов Музаффар Мухиддиновичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.    Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Аеродинамик тадқиқотлар асосида вертикал ўқли шамол генераторини ишлаб чиқиш ва унинг оптимал параметрларини аниқлаш”, 01.02.05 – Суюқлик ва газ механикаси (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.2.DSc/Т772.
Илмий раҳбарнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Хўжаев Исматулла Кўшаевич, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: ЎзР ФА М.Т.Ўрозбоев номидаги Механика ва иншоотлар сейсмик мустаҳкамлиги институти. 
ИК фаолият кўрсатаётган муассасалар номи, ИК рақами: Механика ва иншоотлар сейсмик мустаҳкамлиги институти, DSc.02/30.12.2019.Т/FM.61.01. 
Расмий оппонентларнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Наврузов Куралбай Физика-математика фанлари доктори, профессор, Халиков Салихджан Субханович техника фанлари доктори, доцент, Нормуродов Чори Бегалиевич Физика-математика фанлари доктори, профессор
Етакчи ташкилот номи: Самарқанд давлат университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик. 
II. Тадқиқотнинг мақсади шамолнинг кичик тезликларида самарали ишлай оладиган, радиал каркас ва стопперли ясси қанотларга эга бўлган вертикал ўқ атрофида айланувчи шамол генераторини ишлаб чиқиш, назарий ва тажриба синовлари ўтказиш йўли билан уни оптималаштиришдан иборат.
III. Диссертация тадқиқотининг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
турли атака бурчакларида профилларнинг аеродинамик хусусиятлари замонавий турбулентлик моделидан фойдаланган ҳолда таҳлил қилиниб, оқим тезлиги, босим тақсимоти ҳамда кўтарувчи куч коеффициенти аниқланган ҳамда энг юқори кўтарувчи кучни та'минловчи оптимал атака бурчаги α=8∘ эканлиги ва шу бурчакда энг юқори самарадорлик бўлиши аниқланган;
вертикал ўқли шамол энергетик қурилмаси ҳаракати стандарт к–ε ва ССТ моделлари асосида моделлаштирилган, турли атака бурчакларида босим, тезлик, кўтарувчи ва қаршилик кучлари орқали қурилманинг оптимал параметрлари аниқлаб олинган ҳамда конструксияси ишлаб чиқилган;
илк маротаба маҳаллий хомашё ва материаллар асосида тайёрланган, конструктив жиҳатдан янгича ечимга эга бўлган, парраклар рамага подшипниклар орқали маҳкамланган ва уларнинг ҳолати шамол оқими йўналиши ҳамда интенсивлигига боғлиқ ҳолда автоматик тарзда очилиб-ёпилиб туриш қобилиятига эга бўлган вертикал ўқли шамол энергетик қурилмаси ишлаб чиқилган (№ ФАП 20241465, ИАП 7811);
шамол оқими тезлигининг ўзгариши, турбинанинг диаметри, парраклар сони ва баландлиги, аеродинамик сирт узунлиги, парракларнинг айлана траекториясига нисбатан оғиш бурчаги, шунингдек, парракларга таъсир этувчи кўтарувчи ва тортувчи кучлар ҳисобга олинган ҳолда, баланс тенгламалари асосида шамол энергетик қурилмасининг шамол энергиясидан фойдаланиш коеффициентини аниқлашга имкон берувчи математик модел ишлаб чиқилган;
вертикал ўқли шамол энергетик қурилмасининг ишга тушиш жараёни турли параметрлар, жумладан шамол оқими тезлиги ва электр қуввати бўйича сонли моделлаштирилган ҳамда турбина ишга тушиш моменти, минимал иш тезлиги ва самарали энергия ишлаб чиқариш шароитлари аниқланиб, ушбу кўрсаткичларга мос келувчи редуктор ва электр генераторини, айланиш частотасини ҳамда моментини танлаш учун тавсиялар ишлаб чиқилган;
вертикал ўқли шамол энергетик қурилмаси аеродинамик шакли ва инерсия моментининг оптималлаштирилиши ҳисобига 3–4 м/с тезликда ҳам электр энергияси ишлаб чиқариши тасдиқланган, ҳамда у анъанавий қурилмаларга нисбатан материал сарфи, шовқин даражаси ва айланиш моменти бўйича устунликка эга бўлиб, ўртача 3–10% га юқори самарадорликка эга экани кўрсатилган. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Вертикал шамол энергетикаси қурилмасининг самарадорлигини ошириш ва жорий этиш жараёнида олинган илмий натижалар асосида:
кичик тезликли шамол оқимларида самарали ишлашга мослаштирилган вертикал ўқли шамол энергетик қурилмаси учун Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги Интеллектуал мулк агентлигидан патент олинган (№ ФАП20240465, ИАП 7811). Натижада, қурилманинг шамол энергиясидан фойдаланиш коеффициенти (Cп) ни 3...10 фоизгача ошириш имконияти яратилган;
кичик тезликли шамол оқимларида ишловчи вертикал ўқли шамол энергетик қурилмасининг конструксияси такомиллаштирилган ҳамда Тошкент шаҳри Мирзо Улуғбек туманида Механика ва иншоотлар сейсмик мустаҳкамлиги институтида жорий этилган (О'збекистон Республикаси Миллий электр тармоқлари АЖнинг йил 18 мартдаги № 01-04-36/1342 2024 ма'лумотномаси). Натижада, шамол тезлиги 3-10 м/с бўлган оралиқда ҳам электр энергиясини ишлаб чиқариш имконияти яратилиб, қурилманинг материал сарфи ва шовқини камайтирилиб, энергия таъминоти узлюксизлигини таъминлашга эришилган; 
ишлаб чиқилган вертикал ўқли шамол энергетик қурилмаси Тошкент вилояти Паркент туманида “Қуёш қўрғони”да жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Материалшунослик институтининг 2024 йил 20 октябрдаги № 01-186 ма'лумотномасига асосан). Натижада, тармоқ электр энергияси сарфи 5–10% га камайган;
ишлаб чиқилган вертикал ўқли шамол энергетик қурилмаси Бухоро вилояти Олот туманидаги 10-сонли оилавий поликлиникага жорий этилган (Олот туман ҳокимиятининг 2023 йил 18 октябрдаги № 04-6286 ма'лумотномаси). Натижада поликлиника узлюксиз электр энергияси билан таъминланган ва тармоқ электр энергияси сарфи 5–9% га камайган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish