Алиқулов Меҳмонали Салохиддин ўғлининг 
фанлари доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Қишлоқ хўжалигида инвестиция лойиҳаларини молиялаштириш механизмини такомиллаштириш», 08.00.07 – «Молия, пул муомаласи ва кредит».
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.3.DSc/Iqt533.
Илмий маслаҳатчи: Маматов Бахадир Сафаралиевич, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети, DSc.03/30.12.2019.I.17.01.
 Расмий оппонентлар: иқтисодиёт фанлари доктори, профессор Хайдаров Низомиддин Хамраевич; иқтисодиёт фанлари доктори, профессор Элмирзаев Самариддин Эшқуватович; иқтисодиёт фанлари доктори, профессор Режапов Хайрулло Хикматуллаевич.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Давлат сиёсати ва бошқаруви академияси.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: қишлоқ хўжалигида инвестиция лойиҳаларини молиялаштириш механизмини такомиллаштириш бўйича илмий таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
қишлоқ хўжалигида барча турдаги субсидияларни “2+1” тамойили асосида жорий этиш, бунда субсидияни дастлабки икки йил давомида тақдим этиш ва уни баҳолаш натижалари бўйича самарадорлик кўрсаткичлари ижобий деб топилганда, субсидиянинг амал қилиш муддатини қўшимча бир йилга узайтириш асосида аграр ва озиқ-овқат соҳалари учун субсидия ажратиш таклиф этилган;
тижорат банкларига лизинг компанияларига қишлоқ хўжалиги техникаларини етказиб бериш учун қарз маблағларини гаров таъминоти сифатида сотиб олинадиган қишлоқ хўжалиги техникасини, кредитнинг бутун даври учун қарз маблағларини қайтармаслик хатарларидан 100 фоиз гаров сифатида суғурта полисини ёки учинчи шахсларнинг кафиллигини қабул қилиш орқали ажратиш таклиф этилган;
сувни тежайдиган суғориш технологияларини жорий этиш бўйича инвестиция лойиҳаларини амалга ошириш учун қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари ишлаб чиқарувчиларига 5 йил муддатга, шундан 2 йиллик имтиёзли давр билан Ўзбекистон Республикаси Марказий банки қайта молиялаш ставкаси миқдорида кредитлар ажратишнинг мақсадга мувофиқ эканлиги таклиф этилган;
қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари етиштирувчиларга Фермер, деҳқон хўжаликлари ва томорқа ер эгаларини қўллаб-қувватлаш жамғармаси маблағлари ҳисобидан бериладиган кредит суммасининг 60 фоизи бўйича гаров таъминоти сифатида ўрнатиладиган қуритиш цехи ва совиткичли омборхоналар олиниши, 40 фоизи бўйича гаров таъминоти сифатида уларнинг қайтмаслик хатарини суғурта қилиш бўйича суғурта полиси олиниши таклиф этилган;
республикада янги боғларни барпо этиш билан боғлиқ инвестиция лойиҳаларини Агросаноатни ривожлантириш ва қўллаб-қувватлаш давлат мақсадли жамғармаси кредит ресурслари ҳисобидан тижорат банклари орқали имтиёзли молиялаштиришнинг тўрт босқичи, яъни: биринчи босқичда – ерни экишга тайёрлаш учун имтиёзли кредитнинг 10 фоизигача миқдорда; иккинчи босқичда – кўчат сотиб олиш ва экиш харажатларига имтиёзли кредитнинг 40 фоизигача миқдорда; учинчи босқичда – суғориш тизимларини ўрнатиш харажатларига имтиёзли кредитнинг 30 фоизигача миқдорда; тўртинчи босқичда – боғ ҳосилга киргунга қадар парваришлаш харажатларига имтиёзли кредитнинг 20 фоизигача миқдорда ажратиш таклиф этилган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Қишлоқ хўжалигида инвестиция лойиҳаларини молиялаштириш механизмларини такомиллаштириш бўйича ишлаб чиқилган илмий таклиф ва амалий тавсиялар асосида:
қишлоқ хўжалигида барча турдаги субсидияларни “2+1” тамойили асосида жорий этиш, бунда субсидияни дастлабки икки йил давомида тақдим этиш ва уни баҳолаш натижалари бўйича самарадорлик кўрсаткичлари ижобий деб топилганда, субсидиянинг амал қилиш муддатини қўшимча бир йилга узайтириш асосида аграр ва озиқ-овқат соҳалари учун субсидия ажратиш ҳақидаги таклиф Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2023-йил 3-августдаги 331-сон “Аграр ва озиқ-овқат соҳалари учун субсидия ажратиш тизимини такомиллаштириш ва унинг самарадорлигини ошириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори ишлаб чиқилишида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлигининг 2025-йил 8-апрелдаги 41-7-6568-сон маълумотномаси). Ушбу таклифнинг амалиётга жорий қилиниши натижасида аграр ва озиқ-овқат соҳаларида фаолият юритаётган тадбиркорлик субектларини қўллаб-қувватлаш мақсадида субсидиянинг янги турлари жорий этилган, мавжуд агросубсидияларнинг амал қилиш муддати узайтирилган ва ер ҳажмига нисбатан субсидия миқдори белгиланган ҳамда 2024-йил давомида Давлат бюджетидан қишлоқ ва сув хўжалигига 1654 миллиард сўм миқдорида субсидиялар ажратилишига эришилган;
тижорат банкларига лизинг компанияларига қишлоқ хўжалиги техникаларини етказиб бериш учун қарз маблағларини гаров таъминоти сифатида сотиб олинадиган қишлоқ хўжалиги техникасини, кредитнинг бутун даври учун қарз маблағларини қайтармаслик хатарларидан 100 фоиз гаров сифатида суғурта полисини ёки учинчи шахсларнинг кафиллигини қабул қилиш орқали ажратиш тўғрисидаги таклиф Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2023-йил 29-мартдаги ПҚ-103-сон “Аграр секторни замонавий қишлоқ хўжалиги техникалари билан таъминлашни рағбатлантиришнинг қўшимча чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори ишлаб чиқилишида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлигининг 2025-йил 8-апрелдаги 41-7-6568-сон маълумотномаси). Натижада, 2023-2024-йилларда қишлоқ хўжалиги техникаси харидини молиялаштириш учун жами 2,6 триллион сўм, шундан 670 миллиард сўм миқдоридаги кредит маблағларини техника хариди учун имтиёзли фоиз ставкасида ва узоқ муддатга ажратилишига эришилган ҳамда хизмат кўрсатадиган тижорат банклари томонидан лизинг ташкилотларига кредит ажратилишида гаров таъминоти сифатида лизингга бериладиган техникалар ва суғурта полиси қабул қилинган;
сувни тежайдиган суғориш технологияларини жорий этиш бўйича инвестиция лойиҳаларини амалга ошириш учун қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари ишлаб чиқарувчиларига 5 йил муддатга, шундан 2 йиллик имтиёзли давр билан Ўзбекистон Республикаси Марказий банки қайта молиялаш ставкаси миқдорида кредитлар ажратишнинг мақсадга мувофиқ эканлиги ҳақидаги таклиф Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2024-йил 5-январдаги ПҚ-5-сон “Қуйи бўғинда сув ресурсларини бошқариш тизимини такомиллаштириш ҳамда сув ресурсларидан фойдаланиш самарадорлигини ошириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори ишлаб чиқилишида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлигининг 2025-йил 8-апрелдаги 41-7-6568-сон маълумотномаси). Натижада, 2024-йилда республикамизда 4,3 миллион гектар суғориладиган экин майдонларининг 35 фоиздан ортиғи сув тежовчи технологиялар билан қамраб олинишига эришилган ҳамда сув танқислигининг олдини олиш учун мавжуд ресурслардан оқилона фойдаланиш имконияти яратилган;
қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари етиштирувчиларга Фермер, деҳқон хўжаликлари ва томорқа ер эгаларини қўллаб-қувватлаш жамғармаси маблағлари ҳисобидан бериладиган кредит суммасининг 60 фоизи бўйича гаров таъминоти сифатида ўрнатиладиган қуритиш цехи ва совиткичли омборхоналар олиниши, 40 фоизи бўйича гаров таъминоти сифатида уларнинг қайтмаслик хатарини суғурта қилиш бўйича суғурта полиси олиниши ҳақидаги таклиф Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2024-йил 30-декабрдаги ПҚ-465-сон “Қишлоқ хўжалиги майдонларидаги қўшимча имкониятлардан фойдаланган ҳолда маҳсулот етиштиришни кўпайтиришга доир чора-тадбирлар тўғрисида”ги қарори ишлаб чиқилишида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлигининг 2025-йил 8-апрелдаги 41-7-6568-сон маълумотномаси). Натижада, республикадаги фермер хўжаликлари дала четларидаги ер майдонларини ўзлаштириш, уларда қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини етиштириш ва уларнинг ишончли харидини ташкил қилиш ишлари тизимлаштирилган ҳамда ушбу мақсадлар учун Фермер, деҳқон хўжаликлари ва томорқа ер эгаларини қўллаб-қувватлаш жамғармаси ҳисобидан 50 миллиард сўм миқдорида кредит маблағлари ажратилиши белгиланган.
республикада янги боғларни барпо этиш билан боғлиқ инвестиция лойиҳаларини Агросаноатни ривожлантириш ва қўллаб-қувватлаш давлат мақсадли жамғармаси кредит ресурслари ҳисобидан тижорат банклари орқали имтиёзли молиялаштиришнинг тўрт босқичи, яъни: биринчи босқичда – ерни экишга тайёрлаш учун имтиёзли кредитнинг 10 фоизигача миқдорда; иккинчи босқичда – кўчат сотиб олиш ва экиш харажатларига имтиёзли кредитнинг 40 фоизигача миқдорда; учинчи босқичда – суғориш тизимларини ўрнатиш харажатларига имтиёзли кредитнинг 30 фоизигача миқдорда; тўртинчи босқичда – боғ ҳосилга киргунга қадар парваришлаш харажатларига имтиёзли кредитнинг 20 фоизигача миқдорда ажратиш ҳақидаги таклиф Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2024-йил 30-сентябрдаги ПФ-151-сон “Республикада агросаноат соҳасига янги бозор механизмларини жорий этиш ҳамда саноатлашган боғ ва токзорларни барпо қилишнинг қўшимча чора-тадбирлари тўғрисида”ги фармони ишлаб чиқилишида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт ва молия вазирлигининг 2025-йил 8-апрелдаги 41-7-6568-сон маълумотномаси). Ушбу таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида ҳудудларнинг ихтисослашуви ҳамда тупроқ-иқлим шароитини инобатга олиб, лойиҳаларнинг техник иқтисодий асосларини ишлаб чиқиш, ерни тайёрлаш, кўчат олиш, экиш ва суғориш тизимлари ўрнатиш ҳамда боғ ҳосилга киргунча 3 йил парваришлаш учун имтиёзли кредитлар ажратиш, янги ташкил этилган саноатлашган боғларга 100 фоиз замонавий сув тежовчи технологиялар ўрнатиш имкони яратилган.