Xoldarova Fariza Tuxtabaevnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): Davlat va jamiyat siyosiy barqarorligini ta’minlashda muzokaralarning roli (xorijiy va mahalliy tajriba). 23.00.02 – siyosiy institutlar, jarayonlar va texnologiyalar.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2017.2.PhD/Ss43
Ilmiy rahbar: Quranboev Qahramon Qo‘chqorovich siyosiy fanlar doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Davlat siyosati va boshqaruvi akademiyasi.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Davlat siyosati va boshqaruvi akademiyasi, DSc.20/13.05.2020.Ss.23.03
Rasmiy opponentlar: Sayfullaev Durbek Baxtiyorovich, tarix fanlari doktori, professor, Rashidov Rustam Rasulovich harbiy fanlar doktori, dotsent.
Yetakchi tashkilot: M.Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II.Tadqiqotning maqsadi davlat va jamiyat siyosiy barqarorligini taʼminlashda muzokaralarning o‘rnini takomillashtirishga doir taklif va tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat.
III.Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
“Mintaqaviy hamkorlik va diplomatik muzokaralar samaradorligini oshirish modeli” ishlab chiqilib, uning “Normativ-huquqiy asoslar bloki”, “Siyosiy kommunikatsiya va ishonchni mustahkamlash bloki, Strategik muzokaralarga tayyorgarlik bloki”, “Monitoring va baholash tizimi”, “Ta’lim va diplomatik salohiyatni oshirish bloki” muzokaralarda o‘zaro do‘stlikni mustahkamlash va muzokaralarning tomonlar uchcun manfaatli bo‘lishiga xizmat qilishi ilmiy asoslangan;
“mediativ-inklyuziv yondashuv” (tinch va hamkorlikka asoslangan zamonaviy diplomatik strategiya) tashqi siyosatning pragmatik modeli bo‘lib mintaqaviy muzokaralarda aynan kelishuv va hamkorlikka asoslangan muzokaralar madaniyatini shakllantirishga, taraflar o‘rtasida ijobiy muloqot muhitini barpo etishga hamda siyosiy qarama-qarshiliklarni inklyuziv yondashuv asosida yumshatishga xizmat qilishi ilmiy asoslangan;
jamiyatda ziddiyatlarni bartaraf etish va siyosiy plyuralizmni rivojlantirishda muzokaralarning murosaga yo‘naltiruvchi (konsensus) vazifasi ya’ni siyosiy madaniyatni shakllantirish hamda qarama-qarshi guruhlar o‘rtasida muloqot maydonini yaratish orqali ijtimoiy birdamlikni ta’minlash hamda “differensial va integratsion” jihatlarni takomillashtirish jamiyatda fikrlar xilma-xilligini tan olish va shu asosda umumiy manfaatlar atrofida birlashuvni rag‘batlantirishga olib kelishi hamda bu jarayon siyosiy plyuralizmni mustahkamlash, radikal kayfiyatlarni susaytirish, turli ijtimoiy-siyosiy qatlamlar o‘rtasidagi ishonchni kuchaytirish va barqaror fuqarolik jamiyatini shakllantirishda muhim omilga aylanishi ilmiy jihatdan asoslangan;
muzokaralarni faqat siyosiy kelishuv vositasi (ratsional nuqtai nazardan) sifatida emas, balki jamiyatda ijtimoiy-madaniy va siyosiy identifikatsiyani shakllantiruvchi omil sifatida talqin etish orqali nizolarni bartaraf etish bilan birga, fuqarolarning o‘zlikni anglashini, o‘zaro tan olinishini va umumiy qadriyatlar asosida birlashuvini ta’minlovchi ijtimoiy platforma hamda strategik kommunikatsiya vositasi ekanligi siyosiy vaziyatni tahlil qilish (analysis of the political situation) va idrok etish (method of perception) prizmasida ilmiy asoslangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi:
Davlat va jamiyat siyosiy barqarorligini ta’minlashda muzokaralarning roli (xorijiy va mahalliy tajriba) bo‘yicha ishlab chiqilgan takliflar asosida:
jamiyatda ziddiyatlarni bartaraf etish va siyosiy plyuralizmni rivojlantirishda muzokaralarning murosaga yo‘naltiruvchi (konsensus) vazifasi ya’ni siyosiy madaniyatni shakllantirish hamda qarama-qarshi guruhlar o‘rtasida muloqot maydonini yaratish orqali ijtimoiy birdamlikni ta’minlash hamda “differensial va integratsion” jihatlarni takomillashtirish jamiyatda fikrlar xilma-xilligini tan olish va shu asosda umumiy manfaatlar atrofida birlashuvni rag‘batlantirishga olib kelishi hamda bu jarayon siyosiy plyuralizmni mustahkamlash, radikal kayfiyatlarni susaytirish, turli ijtimoiy-siyosiy qatlamlar o‘rtasidagi ishonchni kuchaytirish va barqaror fuqarolik jamiyatini shakllantirishda muhim omilga aylanishiga oid ilmiy xulosalaridan O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining inson huquqlari vakili (Ombudsman) faoliyatida (O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Millatlararo munosabatlar va xorijiy mamlakatlar bilan do‘stlik aloqalari qo‘mitasining 2024-yil 26-noyabrdagi 01-07-566-son ma’lumotnomasi) foydalanildi. Natijada, 2023-yil Toshkentda Markaziy Osiyo Ombudsmani birinchi forumi o‘tkazilib, “Markaziy Osiyo Ombudsmanlari orasidagi o‘zaro hamkorlik to‘g‘risida”gi Memorandum hamda “Toshkent deklaratsiyasi”ning diplomatik yondashuvlarga asoslangan, siyosiy muzokaralarning milliy modeliga oid maxsus bandlari ishlab chiqilgan;
“mediativ-inklyuziv yondashuv” (tinch va hamkorlikka asoslangan zamonaviy diplomatik strategiya) tashqi siyosatning pragmatik modeli bo‘lib mintaqaviy muzokaralarda aynan kelishuv va hamkorlikka asoslangan muzokaralar madaniyatini shakllantirishga, taraflar o‘rtasida ijobiy muloqot muhitini barpo etishga hamda siyosiy qarama-qarshiliklarni inklyuziv yondashuvga oid takliflaridan Respublika Ma’naviyat va ma’rifat markazi faoliyatida foydalanilgan (Respublika Ma’naviyat va ma’rifat markazining 2025-yil 19-iyuldagi 02-876-son ma’lumotnomasi). Natijada, Respublika Ma’naviyat va ma’rifat markazining
2025-yil uchun chora-tadbirlar dasturining III yo‘nalishida belgilangan “Gʻoya va mafkura masalasi hamda ilm-fan va ma’rifat targ‘iboti” 15-bandi: “Geosiyosiy va mafkuraviy jarayonlarni muntazam o‘rganish, xatarli tahdidlarga qarshi samarali (konsensusli) g‘oyaviy kurash olib borish” mavzusida targ‘ibot ishlarini tashkil etishda foydalanilgan;
muzokaralarni faqat siyosiy kelishuv vositasi (ratsional nuqtai nazardan) sifatida emas, balki jamiyatda ijtimoiy-madaniy va siyosiy identifikatsiyani shakllantiruvchi omil sifatida talqin etish orqali ular nizolarni bartaraf etish bilan birga, fuqarolarning o‘zlikni anglashini, o‘zaro tan olinishini va umumiy qadriyatlar asosida birlashuvini ta’minlovchi ijtimoiy platforma hamda strategik kommunikatsiya vositasi ekanligi siyosiy vaziyatni tahlil qilish (analysis of the political situation) va idrok etish (method of perception) prizmasida amalga oshishiga oid fikrlaridan “Milliy tiklanish” demokratik partiyasi foliyatida foydalanilgan. (“Milliy tiklanish” demokratik partiyasi markaziy kengashining 2024-yil 14-noyabrdagi 02-01/69-son ma’lumotnomasi). Natijada, partiyaning davlat va jamiyat hayotida islohotlarni chuqurlashtirishga qaratilgan integratsion jarayonlarni mintaqaviy manfaatlardan kelib chiqib tashkil etishga qaratilgan chora-tadbirlar, targ‘ibot materiallari ishlab chiqilgan.