Саидова Гавҳар Эркиновнанинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Сwеетлифе–И, Сwеетлифе–ИИ ва Каппаспин субстанцияларини ишлаб чиқариш технологиялари”, 02.00.10 - Биоорганик кимё (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2025.2.PhD/Т3570.
Илмий раҳбар: Сагдуллаев Шамансур Шахсаидович, техника фанлари доктори, профессор, академик. 
Диссертация бажарилган муассаса номи: ЎзР ФА академик С.Й. Юнусов номидаги Ўсимлик моддалари кимёси институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: ЎзР ФА академик С.Й. Юнусов номидаги Ўсимлик моддалари кимёси институти, DSc. 02/30.01.2020.К/Т.104.01.
Расмий оппонентлар: Рахманбердиева Рано Каримовна, кимё фанлари доктори, профессор; Махмудов Сардор Джалилович, техника фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), катта илмий ходим. 
Етакчи ташкилот: Тошкент фармацевтика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: республикамиз ҳудудларида маданийлаштирилган Стевиа ребаудиана Бертони ўсимлиги ер устки қисмидан юқори тозаликдаги шакар ўрнини босувчи маҳаллий ширинлантирувчи воситалари субстанцияларини ажратиб олиш, ҳамда Cаппарис спиноса Л. ўсимлиги ғунчалари ва етилмаган меваларидан кенг қамровли стимуляторлик хусусиятига эга бўлган Каппаспин субстанциясини ишлаб чиқариш технологияларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
республикамизнинг турли ҳудудларида маданийлаштирилган Стевиа ребаудиана Бертони ўсимлиги ер устки қисми намуналари сифат ва миқдор жиҳатидан таҳлил қилиниб барча намуналар хомашё массасига нисбатан 15-20% миқдорида дитерпен гликозидларини сақлаши, шакар ўрнини босувчи табиий ширинлатгичлар – Сwеетлифе-И, Сwеетлифе–ИИ субстанцияларини ишлаб чиқаришга иқтисодий самарадор хомашё эканлиги ўрганиб чиқилган;
илк бор Республикамизда маданийлаштирилган Стевиа ребаудиана Бертони ўсимлиги ер устки қисмидан дитерпен гликозидларини хомашёни этил спиртининг сувли эритмаси (75-85%) ёрдамида экстракция қилиш ва суюқлик-суюқлик тозалаш усули ёрдамида ишлаб чиқариш технологияси ишлаб чиқилган;
маданийлаштирилган Стевиа ребаудиана Бертони ўсимлиги эр устки қисмидан дитерпен гликозидларини ажратиб олиш учун ишлаб чиқилган технология иккита янги маҳсулот – Сwеетлифе - И ва Сwеетлифе - ИИ табиий ширинлатгичларини ишлаб чиқариш имконини берган;
илк бор Cаппарис спиноса Л. ўсимлиги ғунчалари ва этилмаган меваларидан хомашёни олдиндан этил спирти ёрдамида ёт моддалардан тозалаш сўнгра сув билан экстракция қилиш, чўктириш ёрдамида Каппаспин субстанциясини ишлаб чиқариш технологияси яратилган;
ўсимлик хомашёларидан Сwеетлифе - И, Сwеетлифе - ИИ, Каппаспин субстанцияларини ишлаб чиқаришнинг барча технологик жараёнларини ўрганиш натижасида уларнинг оптимал шароитлари ишлаб чиқилган, ишлаб чиқариш жараёнларини босқичма-босқич назорати ишлаб чиқилиб ўсимлик хомашёларидан тайёр маҳсулотларнинг ўсимликда сақланишига нисбатан чиқиш унумини оширишга эришилган (Сwеетлифе - И, Сwеетлифе - ИИ 88%, Каппаспин 70-72 %);
Ўсимлик моддалари кимёси институти Тажриба ишлаб чиқариш корхонасида яратилган ишлаб чиқариш технологиялари бўйича хомашёлардан Сwеетлифе - И, Сwеетлифе - ИИ, Каппаспин субстанцияларини ярим саноат ишлаб чиқариш қурилмаси яратилган. Қурилмалар ёрдамида яратилган ишлаб чиқариш технологиялари қайта ўрганиб чиқилган. Шакарга нисбатан ширинлилигини аниқлаш, фармако-токсикологик хусусиятларини ўрганиш, барча зарур бўлган ме'ёрий-техник хужжатларни ишлаб чиқиш учун субстанцияларни илк намуналари ишлаб чиқарилган;
Сwеетлифе - И, Сwеетлифе - ИИ табиий ширинлатгичлари субстанциялари ва Каппаспин биологик фаол қўшимчаси субстанцияси учун техник шартлар ва технологик йўриқномалар ишлаб чиқилиб “Ўзбекистон Республикаси санитария-эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги хизмати” тасдиғидан ўтказилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Сwеетлифе-И, Сwеетлифе-ИИ табиий ширинлатгич субстанциялари ва Каппаспин биологик фаол қўшимчаси субстанциясини рационал технологияларини яратиш бўйича олинган илмий тадқиқот натижалар асосида: 
«Сwеетлифе-И» озуқага қўшимча учун Ц 03535440-041:2022 ташкилот стандарти ва ТИ-03535440-041:2021 технологик йўриқнома ишлаб чиқилиб, “Ўзбекистон Республикаси санитария-эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги хизмати” томонидан тасдиқланган;
табиий ширинлатгич «Сwеетлифе-ИИ» учун Ц 03535440-042:2021 ташкилот стандарти “Ўзбекистон Республикаси санитария-эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги хизмати” тасдиқланган, натижада тайёр маҳсулотни стандартлаш имконини берган;
кенг қамровли стимуляторлик хусусиятига эга бўлган «Каппаспин» биологик фаол қўшимчаси субстанцияси учун Ц 03535440-044:2022 ташкилот стандарти ва ТИ-03535440-049:2022 технологик йўриқнома юқори ташкилот томонидан тасдиқдан ўтказилган. Натижада Ўсимлик моддалари кимёси институти қошидаги Тажриба ишлаб чиқариш корхонаси базасида яратилган қурилмада ушбу субстанцияларни амалиётга тадбиқ қилиш имконияти яратилган.