Мелибоева Ферузахон Солижоновнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): «Иқлим ўзгаришининг Қўқон воҳаси ландшафтлари экологик ҳолатига таъсирини баҳолаш», 11.00.01 - Табиий география (география фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2025.1.PhD/Gr362.
Илмий раҳбар: Камалов Бахадир Асомович, география фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассасалар номи: Қўқон давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат университети, DSc.03/30.12.2021.Gr.02.07.
Расмий оппонентлар: Ярашев Қувондиқ Сафарович, география фанлари доктори, профессор; Мирзаҳмедов Исмоилжон Каримжон ўғли, география фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот: Фарғона давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Иқлим ўзгаришини Қўқон воҳаси ландшафтларига таъсирини тадқиқ этиш ва экологик вазиятини яҳшилаш тадбирларини амалга ошириш бўйича илмий асосланган таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
комплекс географик тадқиқотлар асосида иқлим ўзгариши шароитида Қўқон воҳаси ландшафтларини табиий ва антропоген омил таъсирида трансформациясининг табиий географик жиҳатлари очиб берилган;
Қўқон воҳаси ландшафтларини иқлим ўзгаришини ер ости сувлари, тупроқ ва ўсимлик қопламини ўзгаришига, атмосфера ҳавосининг ифлосланиши, саноат корхоналари ва транспорт воситаларини кўпайиши натижасида инсон саломатлигига таъсири ва оқибатларини замонавий картографик методлар ёрдамида хариталари яратилган;
иқлим ўзгаришига мослашиш ва барқарор ривожланишнинг географик жиҳатларини тадқиқ қилган ҳолда воҳа ландшафтларининг экологик ҳолатини баҳолаш ва хариталаштириш ишлари натижасида воҳанинг 1:350000 машстабдаги ландшафт- экологик, ландшафт-мелиоратив, суғориладиган ерларнинг шўрланган майдонлари ва касалликлар тарқалишини кўрсатувчи хариталари яратилган;
воҳа ландшафтларини табиий ва антропоген омил таъсири остида ўзгаришини, иқлим ўзгариш шароитига мослашиш, экологик ҳолатини прогнозлаштиришнинг географик асослари ишлаб чиқилган ва олинган натижалар асосида экологик ҳолатни оптималлаштириш бўйича чора-тадбирлар режаси ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Иқлим ўзгаришининг Қўқон воҳаси ландшафтлари экологик ҳолатига таъсирини баҳолаш бўйича олинган натижалар асосида:
Қўқон воҳаси ландшафтларининг табиий ва антропоген омил таъсирида трансформациясига иқлим ўзгаришининг таъсири юзасидан баҳолашлари Ўзбекистон Республикаси экология, атроф муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги тизимида амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси экология, атроф муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигининг 2025 йил 3 февралдаги 03-03/1-03/3-1042-сонли маълумотномаси). Натижада, иқлим ўзгаришини Қўқон воҳаси ландшафтларининг табиий ва антропоген омил таъсирида трансформациясининг табиий географик жиҳатларини очиб бериш имкониятини берган;
Қўқон воҳаси ландшафтларини иқлим ўзгаришини ер ости сувлари, тупроқ ва ўсимлик қопламини ўзгаришига, атмосфера ҳавосини ифлосланиши, саноат корхоналари ва транспорт воситаларини қўпайиши натижасида инсон саломатлигига таъсири ва оқибатларини замонавий картографик методлар ёрдамида яратилган карталари Ўзбекистон Республикаси экология, атроф муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги тизимида амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси экология, атроф муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигининг 2025 йил 3 февралдаги 03-03/1-03/3-1042-сонли маълумотномаси). Натижада, иқлим ўзгаришини ер ости сувлари, тупроқ ва ўсимлик қопламини ўзгаришига, атмосфера ҳавосини ифлосланиши, саноат корхоналари ва транспорт воситаларини қўпайиши натижасида инсон саломатлигига таъсири ва оқибатларини ифодоловчи карталари ёрдамида “Иқлим ўзгаришининг воҳа тупроқ ва ўсимлик қопламига таъсири” бўлими мазмунини бойитиш, илмий ва амалий аҳамиятини ошириш имкониятини берган;
иқлим ўзгаришига мослашиш ва барқарор ривожланишнинг географик жиҳатларини тадқиқ қилган ҳолда, воҳа ландшафтларини экологик ҳолатини баҳолаш ва карталаштириш ишлари натижасида воҳанинг 1:350000 машстабдаги ландшафт экологик, ландшафт мелиоратив, суғориладиган ерларнинг шўрланган майдонлар ва касалликлар тарқалишини кўрсатувчи карталари Ўзбекистон Республикаси экология, атроф муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги тизимида амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси экология, атроф муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигининг 2025 йил 3 февралдаги 03-03/1-03/3-1042-сонли маълумотномаси). Натижада, барқарор ривожланишнинг географик жиҳатларини тадқиқ қилган ҳолда, воҳа ландшафтларини экологик ҳолатини баҳолаш ва карталаштириш ишлари натижасида воҳанинг 1:350000 маштабдаги ландшафт экологик, ландшафт мелиоратив, суғориладиган ерларнинг шўрланган майдонлар ва касалликлар тарқалишини кўрсатувчи карталарини серияли ишлаб чиқиш ишларини такомиллаштириш имкониятини берган;
воҳа ландшафтларини табиий ва антропоген омил таъсири остида ўзгаришини, иқлим ўзгариш шароитига мослашиш, экологик ҳолатини карталаштиришнинг географик асосларини ишлаб чиқилган ва олинган натижалар асосида экологик ҳолатни оптималлаштириш бўйича чора-тадбирлари Ўзбекистон Республикаси экология, атроф муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги тизимида амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси экология, атроф муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигининг 2025 йил 3 февралдаги 03-03/1-03/3-1042-сонли маълумотномаси). Натижада, иқлим ўзгариш шароитига мослашиш, экологик ҳолатини карталаштиришнинг географик асосларини ишлаб чиқилган ва олинган натижалар асосида экологик ҳолатни оптималлаштириш бўйича чора-тадбирлар режаси ишлаб чиқилганлиги экологик муаммоларни олдини олиш ишларини оптимал мониторинг қилиш имкониятини берган.