Отажанов Шамсиддин Зарифбаевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «ОИВ инфекцияси билан зарарланган болаларда вирусли диареяларнинг клиник-лаборатор тавсифи», 14.00.10 – Юқумли касалликлар (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.2.PhD/Tib2745.
Илмий раҳбар: Худайкулова Гулнара Каримовна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент тиббиёт академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси, Республика ихтисослаштирилган эпидемиология, микробиология, юқумли ва паразитар касалликлар илмий-амалий тиббиёт маркази, DSc.04/30.12.2019.Tib.30.01.
Расмий оппонентлар: Байжанов Аллаберган Кадирович, тиббиёт фанлари доктори; Ибадова Гулнара Алиевна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат тиббиёт институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ОИВ инфекцияси билан касалланган болаларда вирусли диареяларнинг клиник-лаборатор тавсифлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор ОИВ билан касалланган болаларда ўткир вирусли диареяларни Rotavirus A, Adenovirus F, Norovirus ва Astrovirus алоҳида ҳамда биргаликда келтириб чиқариши аниқланган;
илк бор ОИВ билан касалланган болаларда вирус юкламасининг ортиши билан Rotavirus этиологияли диареянинг нисбати ортиб бориши исботланган;
илк бор ОИВ инфекцияси билан касалланган вирусли диареяли болаларда яллиғланишга қарши цитокинлар ИФН-α ва ИФН-γ миқдорининг камайиши ва ИЛ-1β миқдорининг кўпайиши аниқланган;
илк бор ОИВ инфекцияси билан касалланган болаларда вирусли диареяларни этиотроп даволашда интерферон альфа-2b қўллаш натижасида CD4-лимфоцитлар кўрсаткичларини барқарорлаши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги илмий техник кенгашнинг 2025 йил 10 мартдаги 13-сонли йиғилиш баённомасига асосан илмий-тадқиқот ишлари натижаларини амалиётга тадбиғи бўйича №13/08 сонли хулосасига кўра:
биринчи илмий янгилик: илк бор ОИВ билан касалланган болаларда ўткир вирусли диареяларни Rotavirus A, Adenovirus F, Norovirus ва Astrovirus алоҳида ҳамда биргаликда келтириб чиқариши аниқланганлиги Тошкент тиббиёт академияси муофиқлаштирувчи эксперт кенгашида 2024 йил 24 апрелдаги 04-24/293-t-сон маълумотномаси билан тасдиқланган «ОИВ-инфекцияси билан касалланган болаларда вирусли диареяларнинг солиштирма ташхисоти» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. ОИВ-инфекцияси билан касалланган болаларда вирусли диареяларнинг тарқалиши, клиник кечиши ва лабаратор кўрсаткичларлар хусусиятларини аниқлаш, ташхислаш ва даволаш усулларини оптимал танлаш имконини берган. Мазкур таклифлар Хоразм вилояти юқумли касалликлар шифохонаси бўйича 06.02.2025 йилдаги 1-сон ва Хоразм вилояти ОИТСга қарши кураш маркази бўйича 03.06.2024 йилдаги 46-сон хамда Қорақалпоғистон республикаси Тўрткўл тумани тиббиёт бирлашмаси буйича 30.01.2025 йилдаги 12-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг Илмий-техник кенгашнинг 2025 йил 10 мартдаги 13-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: болалар орасида ОИВ-инфекцияли диареяларни эрта тўғри ташхислаш натижасида кўпроқ одамларни касалланишини олдини олиш имконини беради. Иқтисодий самарадорлиги: болаларда ОИВ-инфекцияли диареяларни ташхисотини эрта тўғри олиб бориш орқали ҳар бир нафар ОИВ-инфекцияси касаллигини юқумли касалликлар шифохонасида бир нафар беморни даволаниши учун сарфланадиган давлат бюджетидан 1845738,5 сўмни иқтисод қилиш имконини беради.
иккинчи илмий янгилик: илк бор ОИВ билан касалланган болаларда вирус юкламасининг ортиши билан Rotavirus этиологияли диареянинг нисбати ортиб бориши исботланганлиги Тошкент тиббиёт академияси муофиқлаштирувчи эксперт кенгашида 2024 йил 24 апрелдаги 04-24/293-t-сон маълумотномаси билан тасдиқланган «ОИВ-инфекцияси билан касалланган болаларда вирусли диареяларнинг солиштирма ташхисоти» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. ОИВ-инфекцияси билан касалланган болаларда вирусли диареяларнинг тарқалиши, клиник кечиши ва лабаратор кўрсаткичларлар хусусиятларини аниқлаш, ташхислаш ва даволаш усулларини оптимал танлаш имконини берган. Мазкур таклифлар Хоразм вилояти юқумли касалликлар шифохонаси бўйича 06.02.2025 йилдаги 1-сон ва Хоразм вилояти ОИТСга қарши кураш маркази бўйича 03.06.2024 йилдаги 46-сон хамда Қорақалпоғистон республикаси Тўрткўл тумани тиббиёт бирлашмаси буйича 30.01.2025 йилдаги 12-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг Илмий-техник кенгашнинг 2025 йил 10 мартдаги 13-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: болаларда ОИВ-инфекцияли диареяларнинг эрта аниқланиши ортидан келажакда касаллик натижасида келиб чиқадиган асоратларини олдини олиш имконини беради. Иқтисодий самарадорлиги: болаларда ОИВ-инфекцияли диареяларни ўз вақтида аниқлаш орқали ОИВ-инфекция касаллигини юқумли касалликлар шифохонасида бир нафар беморни даволаниши учун бир кунига сарфланадиган харажатларини 184573 сўмга, бир курс даволаниш учун давлат бюджетидан 1845738,5 сўмни иқтисод қилиш имконини беради.
учинчи илмий янгилик: илк бор ОИВ инфекцияси билан касалланган вирусли диареяли болаларда яллиғланишга қарши цитокинлар ИФН-α ва ИФН-γ миқдорининг камайиши ва ИЛ-1β миқдорининг кўпайиши аниқланганлиги Тошкент тиббиёт академияси муофиқлаштирувчи эксперт кенгашида 2024 йил 24 апрелдаги 04-24/293-t-сон маълумотномаси билан тасдиқланган «ОИВ-инфекцияси билан касалланган болаларда вирусли диареяларнинг солиштирма ташхисоти» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. ОИВ-инфекцияси билан касалланган болаларда вирусли диареяларнинг тарқалиши, клиник кечиши ва лабаратор кўрсаткичларлар хусусиятларини аниқлаш, ташхислаш ва даволаш усулларини оптимал танлаш имконини берган. Мазкур таклифлар Хоразм вилояти юқумли касалликлар шифохонаси бўйича 06.02.2025 йилдаги 1-сон ва Хоразм вилояти ОИТСга қарши кураш маркази бўйича 03.06.2024 йилдаги 46-сон хамда Қорақалпоғистон республикаси Тўрткўл тумани тиббиёт бирлашмаси буйича 30.01.2025 йилдаги 12-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг Илмий-техник кенгашнинг 2025 йил 10 мартдаги 13-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: болаларда ОИВ-инфекцияли диареяларнинг тўғри даволаш натижасида келиб чиқадиган асоратларини олдини олиш имконини беради. Иқтисодий самарадорлиги: болаларда ОИВ-инфекцияли диареяларни ўз вақтида тўғри даволаш орқали ОИВ-инфекция касаллигини юқумли касалликлар шифохонасида бир нафар беморни бир курс даволаниш учун давлат бюджетидан 1845738,5 сўм иқтисод қилиш имконини беради.
тўртинчи илмий янгилик: илк бор ОИВ инфекцияси билан касалланган болаларда вирусли диареяларни этиотроп даволашда интерферон альфа-2b қўллаш натижасида CD4-лимфоцитлар кўрсаткичларини барқарорлаши исботланганлиги Тошкент тиббиёт академияси муофиқлаштирувчи эксперт кенгашида 2024 йил 24 апрелдаги 04-24/293-t-сон маълумотномаси билан тасдиқланган «ОИВ-инфекцияси билан касалланган болаларда вирусли диареяларнинг солиштирма ташхисоти» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. ОИВ-инфекцияси билан касалланган болаларда вирусли диареяларнинг тарқалиши, клиник кечиши ва лабаратор кўрсаткичларлар хусусиятларини аниқлаш, ташхислаш ва даволаш усулларини оптимал танлаш имконини берган. Мазкур таклифлар Хоразм вилояти юқумли касалликлар шифохонаси бўйича 06.02.2025 йилдаги 1-сон ва Хоразм вилояти ОИТСга қарши кураш маркази бўйича 03.06.2024 йилдаги 46-сон хамда Қорақалпоғистон республикаси Тўрткўл тумани тиббиёт бирлашмаси буйича 30.01.2025 йилдаги 12-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг Илмий-техник кенгашнинг 2025 йил 10 мартдаги 13-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: болаларда ОИВ-инфекцияли диареяларнинг одам рекмобинант интерферон альфа-2b билан даволаш натижасида келиб чиқадиган асоратларини олдини олиш имконини беради. Иқтисодий самарадорлиги: болаларда ОИВ-инфекцияли диареяларни одам рекмобинант интерферон альфа-2b билан даволаш оркали бир нафар бемор учун сарфланадиган ташхисот ва бир курс даволаниши учун сарфланадиган 1845738,5 сўм маблағни иқтисод қилиш имконини беради.