Зикиров Ҳусан Алиқуловичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Марказий Қизилқум фосфоритларини сульфат ва нитрат кислоталар билан азотфосфор- ва азотфосфоркалийли мураккаб ўғитларга қайта ишлаш», 02.00.13 – Ноорганик моддалар ва улар асосидаги материаллар технологияси (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.3.PhD/T4829.
Илмий раҳбар: Мирзакулов Холтура Чориневич, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент кимё-технология институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Умумий ва ноорганик кимё институти, DSc.02/05.05.2023.К/Т.35.02. 
Расмий оппонентлар: Сейтназаров Атаназар Рейпназарович, техника фанлари доктори, профессор; Шамшидинов Исраилжон Тургунович, техника фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Фарғона давлат техника университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: МҚ фосфоритларини нитрат ва сульфат кислота иштирокида парчалаб фосфогипсни ажратмасдан ва ажратиш орқали донадорланган мураккаб NPSCa- ва NPК-ли ўғитларга қайта ишлашнинг комплекс, ресурстежамкор технологиясини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
МҚ БФХ ва ЮКФКни нитрат ва сульфат кислоталар иштирокида парчалаш жараёнларининг мақбул шароитлари ва технологик омилларнинг ўзаро таъсир қонуниятлари ҳамда ўрнатилган мақбул шароитларда ушбу фосфоритларнинг парчаланиш коэффициентлари мос равишда 96,3-97,2% ва 99,3-99,8%-ни ташкил этиши исботланган;
МҚ БФХ, ЮКФКнинг нитрат ва сульфат кислоталарнинг турли нисбатлари ва меъёрларида парчалаб олинган нордон бўтқаларни газ ҳолатидаги аммиак билан pH=3,0-3,5 оралиғида нейтраллаб ундан NPSCa- ва NPK-ли ўғитларни олиш жараёнларининг мақбул технологик омиллари аниқланган;
илк бор МҚ ЮКФК ва уни кимёвий бойитиб олинган КБФКни нитрат ва сульфат кислоталари билан парчалаш жараёнларига таъсир этувчи технологик омилларнинг ўзаро таъсир қонуниятлари ва мақбул шароитлари ҳамда нордон бўтқаларнинг реологик хоссалари аниқланган;
илк бор нордон бўтқалардан қаттиқ фаза - фосфогипсни фильтрлаш жараёнига турли технологик омилларнинг таъсири, мақбул шароитлари ҳамда бўтқанинг фильтрланиш тезлиги НNО3:H2SО4 нисбатларига боғлиқлиги ва H2SО4 миқдори ортиши билан бўтқанинг фильтрланиш тезлиги ошиши исботланган; 
таркибидан фосфогипси ажратиб олинган нордон бўтқаларни газсимон аммиак билан нейтраллаш ва уларни донадорланган NPCa- ва NPK-ли ўғитларга қайта ишлаш жараёнларининг технологик омилларини мақбул шароитлари аниқланган;
МҚ БФХ, ЮКФК ва КБФКларини нитрат ва сульфат кислоталари билан қайта ишлаб, таркибидаги фосфогипси ажратилмаган ва ажратилган усулларда NP(S)Ca- ва NPK-ли ўғитларни олишнинг моддий баланслари тузилган, принципиал технологик схемалари ишлаб чиқилган, тажриба-синов қурилмасида маҳсулот наъмуналари ишлаб чиқарилган, уларнинг кимёвий ва туз таркиблари ҳамда товар хоссалари аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: МҚ фосфоритларини нитрат ва сульфат кислоталар иштирокида парчалаш орқали донадорланган NPSCa- ва NPK-ли ўғитлар олишнинг ресурстежамкор ва камчиқиндили технологияларини ишлаб чиқиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
МҚ фосфоритларини сульфат ва нитрат кислоталарининг турли меъёр ва нисбатларида парчалаш асосида олинган NPSCa- ва NPK-ли ўғитларини олиш технологияси «Электрокимёзавод» ҚК-АЖнинг «2026-2027 йилларда амалиётга жорий этиладиган истиқболли ишланмалар рўйхати»га киритилган («Электрокимёзавод» ҚК-АЖнинг 2025 йил 6 январдаги 04-сон маълумотномаси). Натижада, донадорланган, NPSCa- ва NPK-ли ўғитлар олиш имконини беради;
МҚ кимёвий бойитилган фосконцентрат (КБФК)ни сульфат ва нитрат кислоталари иштирокида қайта ишлаш жараёнида сульфат кислота сарфи ва фосфогипс чиқиндиси камайтирилиши асосида олинган эритмадан концентрланган NP- ва хлорсиз NPK-ли ўғитларини олишнинг ресурстежамкор технологияси «Электрокимёзавод» ҚК-АЖнинг «2026-2027 йилларда амалиётга жорий этиладиган истиқболли ишланмалар рўйхати»га киритилган («Электрокимёзавод» ҚК-АЖнинг 2025 йил 6 январдаги 04-сон маълумотномаси маълумотномаси). Натижада турли тупроқларда ва ўсимликларнинг вегетация даврига мос келадиган, таркибида сувда эрийдиган шаклдаги фосфорли компонентларни ўз ичига олган донадор NP- ва хлорсиз NPK-ли ўғитларини ишлаб чиқариш имкони яратилади.

Yangiliklarga obuna bo‘lish