Атакулов Тўхтамурод Умаровичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Мелиоратив ҳолати ёмонлашган ерлар мониторингини юритиш методологиясини такомиллаштириш”, 06.01.10- Ер тузиш, кадастр ва ер мониторинги (Қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2025.2.DSc/Qx352
Илмий маслаҳатчи: Тураев Руҳиддин Амирқулович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: «Ўздаверлойиҳа» давлат-илмий лойиҳалаш институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат аграр университети, DSc.05/07.06.2024.Qx.13.03. (Бир марталик ИК)
Расмий оппонентлар: Авезбаев Садулла, техника фанлари доктори, профессор; Сафаров Эшкабул Юлдашевич, техника фанлари доктори, профессор; Исашев Анвар, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Қарши давлат техника университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Республиканинг мелиоратив ҳолати ёмонлашган ерлар мониторингини юритиш методологиясини такомиллаштиришга қаратилган тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор, мелиоратив ҳолати ёмонлашган ер майдонларини замонавий учувчисиз учиш аппаратлари ёрдамида сифат ва миқдорий жиҳатдан аниқлаш методи такомиллаштирилган;
«Ер ахборот тизими» ЙАТ номли очиқ портални такомиллаштириш асосида Пйтҳон дастурлаш тили ёрдамида «Мелиоратив мониторинг геоахборот тизими» дастурий таъминоти ишлаб чиқилган;
мелиоратив ҳолати ёмонлашган ерлар йўқлама режаси > учувчисиз учиш қурилмалари маълумотлари > Сунъий йўлдош маълумотлари > АрcГИС дастури > «Мелиоратив мониторинг геоахборот тизими» дастури кетма-кетлиги механизми асосида мелиоратив ҳолати ёмонлашган ер майдонларини йўқламадан ўтказиш усули такомиллаштирилган;
мелиоратив ҳолати ёмонлашган ерларни комплекс баҳолаш ва уларнинг мониторингини такомиллаштириш орқали оборотдан чиқиб кетган ерларни қайта фойдаланишга киритиш бўйича чора-тадбирларни белгилаш тизими ишлаб чиқилган;
ер тузиш лойиҳалари асосида фойдаланишга киритилган ер майдонларида ҳудуднинг ихтисослашганлигидан келиб чиқиб экин турларини жойлаштириш усули такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Мелиоратив ҳолати ёмонлашган ерлар мониторингини юритиш методологиясини такомиллаштириш бўйича олиб борилган илмий тадқиқотлар илмий натижалар асосида:
Мелиоратив ҳолати ёмонлашган ерлар мониторингини бошқариш тизими ва уни сифат ва миқдорий жиҳатдан юритиш методи Қорақалпоғистон Республикаси, Хоразм, Сирдарё, Самарқанд ва Тошкент вилоятларининг қишлоқ хўжалиги бошқармаларида жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлиги ҳузуридаги Қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2025 йил 2 майдаги 05/03-04-204-сон маълумотномаси). Натижада, жорий қилинган мазкур тизим ва метод республиканинг мелиоратив ҳолати ёмонлашган ерлари мониторингини юритишда, ер муносабатларини тартибга солишда, улардан самарали ва оқилона фойдаланишда илмий-амалий ва услубий қўлланма сифатида хизмат қилмоқда, хусусан ишлаб чиқаришга тавсиянома тайёрланиб чоп этилган.
Мелиоратив ҳолати ёмонлашган ерларда мониторинг юритиш имконини берадиган механизм «Мелиоратив мониторинг геоахборот тизими» номли дастурий таъминот ишлаб чиқилган ва «Ўздаверлойиҳа» давлат илмий-лойиҳалаш институтининг Қорақалпоғистон Республикаси, Хоразм, Самарқанд, Сирдарё ва Тошкент вилояти ҳудудий бўлинмаларида жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлиги ҳузуридаги Қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2025 йил 2 майдаги 05/03-04-204-сон маълумотномаси). Натижада, мелиоратив ҳолати ёмон ерларни таҳлил қилишда дастурий таъминотнинг аҳамияти ҳар бир қишлоқ хўжалиги ва экологик мониторинг тизимининг самарадорлигини оширишда, ерларнинг мелиоратив ҳолатини тўғри баҳолаш ва таҳлил қилиш учун замонавий дастурий таъминотлардан фойдаланишда, муаммоларни ўз вақтида аниқлаш ҳамда унга қарши чора-тадбирлар ишлаб чиқиш жараёнини тезлаштириш имконияти яратилган. 
Мелиоратив ҳолати ёмонлашган ҳудудларда экин турларини жойлаштириш ва ушбу майдонларнинг меъёрий қийматини аниқлаш усули Қорақалпоғистон Республикаси, Хоразми, Самарқанд, Сирдарё ва Тошкент вилоятларининг қишлоқ хўжалиги бошқармаларида жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлиги ҳузуридаги Қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2025 йил 2 майдаги 05/03-04-204-сон маълумотномаси). Натижада, фойдаланишдан чиқиб кетган ерларни фойдаланишга киритиш бўйича олиб борилган амалий ишлар натижасида ўтган 2018-2024 йиллар мобайнида 690 минг гектардан ортиқ ерлар фойдаланишга киритилган. Қишлоқ хўжалигида ирригация ва мелиорация объектларини қуриш ва реконструксия қилиш тадбирлари асосида фойдаланишга киритилган ер майдонлари ҳисобига, 2024 йилда ер тузиш лойиҳалари асосида Қорақалпоғистон Республикасида 5 050 га, Самарқанд вилоятида 13 444 га, Сирдарё вилоятида 2 908 га, Тошкент вилояти 14 160 га ва Хоразм вилоятида 2 224 га ерларга қишлоқ хўжалик экинлари сабзавот, полиз, картошка, дуккакли экинлар, мойли экинлар, доривор экинлар, озуқа экинлар, буғдой, пахта, шоли, боғ, узум, тут жойлаштиришга эришилган.