Қўчқарова Феруза Махамматқосимовнанинг
психология фанлари доктори (DSc) диссертация ҳимояси ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Бўлажак ўқитувчиларнинг саноген тафаккурини ривожлантиришнинг психологик хусусиятлари», 19.00.06 – Ёш ва педагогик психология. Ривожланиш психологияси.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.3.DSc/P138.
Илмий маслаҳатчи: Абдуллаева Барно Сайфутдиновна, психология фанлар доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон миллий педагогика университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўзбекистон миллий педагогика университетида, PhD.03/30.12.2021.P.26.02.
Расмий оппонентлар: Абдурасулов Рустам Абдураимович психология фанлари доктори, профессор; Шамсиев Ўктам Бахриддинович психология фанлари доктори, профессор; Қабулов Қосимбой Пиржонович психология фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Фарғона давлат университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: бўлажак ўқитувчилар саноген тафаккурининг психологик хусусиятларини тадқиқ этиш асосида уни ривожлантириш бўйича амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ўқитувчининг ҳиссий компетентлиги, на фақат ўқувчини тинглаш ва тушунишида, балки дарс жараёнида ижобий муҳит яратиш ўзининг шахсий ва касбий ўсаётганидан фахрланиш, ўзидан қониқишига боғлиқлиги туфайли унинг салбий ҳиссиётлари дарс жараёнига таъсир кўрсатишини инобатга олиб, фақат соғлом ижобий фикрлаш, саноген рефлекция орқали ўз хулқ-атворида конструктив дастурларни онгли танлашида намоён бўлишига асосланиб, саноген фикрлашга бўлажак ўқитувчиларга талабалик давриданоқ ўргатиш зарурлиги ҳақида муаллифлик консепсияси асосланган.
бўлажак ўқитувчиларда саноген тафаккурнинг намоён бўлишига кўра «эмоционал барқарорлик», «конструктив фикрлаш», «ўз-ўзини англаш» ва «креативлик» шкалаларида табиий фанлар таълим йўналиши талабаларига нисбатан гуманитар таълим йўналиши талабаларида устунлиги натижаларни дифференциаллаш асосида аниқланган;
бўлажак ўқитувчиларда саноген тафаккур ва академик мотивация шкалалари орасида мусбат боғланишлар аниқланганлиги асосида ижобий мотивация соғлом фикрлашни ривожлантириши асосланган;
бўлажак ўқитувчиларда саноген тафаккури ва ўз хулқ-атворини бошқариш, тафаккур услублари, рефлекция билан мусбат бўғланишлар аниқланганлиги туфайли стрессни бошқариш, рефлекцияни, ижодкорликни ривожлантириш, конструктив фикрлаш мослашувчанликни ошириш кабилар бўлажак ўқитувчиларда саноген тафаккурни ривожлантириш моделининг асосий компонентлари эканлиги далилланган;
бўлажак ўқитувчиларда саноген тафаккурни ривожлантириш уҳун когнитив, эмоционал, мотивацион, конатив соҳаларга коррексион-адаптив таъсир этиш асосида «Покиза қалб ва соғлом фикр ила яша!» номли психологик дастурнинг самаралилиги асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Бўлажак ўқитувчиларнинг саноген тафаккурини ривожлантиришнинг психологик хусусиятлари бўйича олинган илмий тадқиқот ишлари натижалари асосида:
ўқитувчининг ҳиссий компетентлиги, на фақат ўқувчини тинглаш ва тушунишида, балки дарс жараёнида ижобий муҳит яратиш ўзининг шахсий ва касбий ўсаётганидан фахрланиш, ўзидан қониқишига боғлиқлиги туфайли унинг салбий ҳиссиётлари дарс жараёнига таъсир кўрсатишини инобатга олиб, фақат соғлом ижобий фикрлаш, саноген рефлекция орқали ўз хулқ-атворида конструктив дастурларни онгли танлашида намоён бўлишига асосланиб, саноген фикрлашга бўлажак ўқитувчиларга талабалик давриданоқ ўргатиш зарурлиги ҳақида муаллифлик консепсияси асосланганлигига оид маълумотлар Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув илмий Марказининг 2024-йил 7-декабрдаги ПМ 283-сон буйруғига асосан «Умумий психология» модули (Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 7 декабрдаги ПМ 283-сон маълумотномаси) мазмунига сингдирилган. Натижада психологларнинг умумпсихологик тушунчалар ҳақида тасаввурлари оширишга эришилган;
бўлажак ўқитувчиларда саноген тафаккурнинг намоён бўлишига кўра «эмоционал барқарорлик», «конструктив фикрлаш», «ўз-ўзини англаш» ва «креативлик» шкалаларида табиий фанлар таълим йўналиши талабаларига нисбатан гуманитар таълим йўналиши талабаларида устунлиги натижаларни дифференциаллаш асосида аниқланганганлигига доир илмий хулосалар Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий Марказининг 2024-йил 7-декабрдаги ПМ 283-сон буйруғига асосан бўлғуси амалиётчи психологларни тайёрлашда «Онтогенез психологияси» модули (Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 7-декабрдаги ПМ 283-сон маълумотномаси) мазмунига сингдирилган. Натижада психологларда саноген тафаккур намоён бўлишида таълим йўналишига кўра фарқларга оид билимларини ривожлантиришга эришилган;
бўлажак ўқитувчиларда саноген тафаккур ва академик мотивация шкалалари орасида мусбат боғланишлар аниқланганлиги асосида ижобий мотивация соғлом фикрлашни ривожлантириши асосланганлигига оид хулосалар Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий Марказининг 2024-йил 7-декабрдаги ПМ 283-сон буйруғига асосан «Онтогенез психологияси» модули (Психология ўқув илмий марказининг 2024-йил 7-декабрдаги ПМ 283-сон маълумотномаси) мазмунига сингдирилган. Натижада психологларнинг соғлом фикрлашга таъсир этувчи омилларга оид билимлари бойитилишига эришилган.;
бўлажак ўқитувчиларда саноген тафаккури ва ўз хулқ-атворини бошқариш, тафаккур услублари, рефлекция билан мусбат бўғланишлар аниқланганлиги туфайли стрессни бошқариш, рефлекцияни, ижодкорликни ривожлантириш, конструктив фикрлаш мослашувчанликни ошириш кабилар бўлажак ўқитувчиларда саноген тафаккурни ривожлантириш моделининг асосий компонентлари эканлиги далилланганлигига оид таклифлар Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий Марказининг 2024-йил 7 декабрдаги ПМ 283-сон буйруғига асосан «Психологик хизмат» модули (Психология ўқув илмий марказининг 2024-йил 7-декабрдаги ПМ 283-сон маълумотномаси) мазмунига сингдирилган. Натижада психологларнинг олий таълим муассасаси психологик хизмати фаолиятини такомиллаштириш, илмий-методик таъминотини ташкил этишга оид билимлари бойитилишига эришилган;
бўлажак ўқитувчиларда саноген тафаккурни ривожлантириш уҳун когнитив, эмоционал, мотивацион, конатив соҳаларга коррексион-адаптив таъсир этиш асосида «Покиза қалб ва соғлом фикр ила яша!» номли психологик дастурнинг самаралилиги асосланганлигига оид тавсиялар Ўзбекистон миллий педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий Марказининг 2024-йил 7-декабрдаги ПМ 283-сон буйруғига асосан «Ижтимоий психологик тренинг» модули (Психология ўқув илмий марказининг 2024-йил 7 декабрдаги ПМ 283-сон маълумотномаси) мазмунига сингдирилган. Натижада психологик саломатликни таъминлашга йўналтирилган услубий ишлар такомиллаштирилган.