Яхяев Бахтиёр Садуллаевичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Қоракўл қўйларининг маҳсулдорлигини оширишда озуқа қўшимчаларидан фойдаланишнинг илмий асослари ва амалий усуллари”, 06.02.03–Хусусий зоотехния. Чорвачилик маҳсулотларини ишлаб чиқариш технологияси, 06.02.02-“Қишлоқ хўжалик ҳайвонларини озиқлантириш ва озуқа тайёрлаш технологияси (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.2.DSc/Qx274
Илмий раҳбар: Шаптаков Эркин Суюновиш, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қоракўлчилик ва чўл экологияси илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат аграр университети, PhD.05/30.12.2019.Qx.13.02. (бир марталик ИК)
Расмий оппонентлар: Мадрахимов Шодлик Назарович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, доцент; Косимов Матазим Аскарович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор; Бахриддинов Фаёзиддин Бахриддинович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитаси.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади қоракўл қўйларининг маҳсулдорлигини оширишда республикада ишлаб чиқарилган пробиотик “Бактовит”, Азкамар конидан қазиб олинган гилмоя, сп2 штаммли Члорелла вулгарис сувўтининг суспензияси, Б маркали карбамид, “Новамих” премикси ва гўшт-суяк уни озуқа қўшимчалари ёрдамида рационлар тўйимлилигини ошириш асосида комплекс ҳолда фойдаланишни илмий-амалий асослашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
илк бор, хлорелла сувўтларини кунига ўртача 350 литр хужайралар консентрацияси 34,25 дан 21,62 млн/мл бўлган суспензия етиштириш учун асбоб-жиҳозларидан фойдаланиш схемаси ва технологияси ишлаб чиқилган;
таркибида 22,7% протиен, 40,6% ёғ ва 76,45 мг/г аминокислоталарни сақлайдиган гўшт-суяк унининг ветеринария-санитария таҳлили бўйича ИИИ-нав озуқа қўшимчаси сифатида фойдаланиш учун баҳоланган; 
пробиотик, бентонит, карбамид ва хлорелла суспензиясини сақлайдиган комплекс озуқа қўшимчаси билан бўрдоқиқа боқилган қўчқорчаларнинг сўйим оғирлиги 2,29 кг, ахта қилинган қўчқорларда 2,15 кг ва ёши бўйича яроқсиз қўйларда 1,97 кг ёки сўйим чиқими 3,08%; 2,31% ва 2,34% га юқори бўлганлиги исботланган;
қўйларнинг иккинчи бўғозлик даврида пробиотик ва премикс сақлайдиган комплекс озуқа қўшимчасидан фойдаланилганда, лактациянинг 21 кунлигида сутдорлик 1,0-1,15 кг га, баҳорги жун қирқими 105 г га, улардан йирик сатҳли тери билан туғилган қўзилар сони 22,1% га ҳамда қўзиларнинг онасидан ажратиш даврида мутлоқ ўсиши 1,02-1,23 кг га юқори бўлганлги аниқланган;
пробиотик, премикс ва гўшт-суяк унини сақлайдиган комплекс озуқа қўшимчаси билан озиқлантирилган наслли қўчқорларнинг эякулятнинг ўртача ҳажми 0,22 мл, сперма консентрацияси 0,46 млрд/мл, резистентлиги 4,11 минг га ва оталантириш хусусияти 7,2% га юқори бўлганлиги аниқланган;
тажрибадаги ҳайвонларда комплекс озуқа қўшимчасидан фойдаланилганда озуқаларнинг ҳазмланиши ва катта қорин метоболик жараёнларининг яхшиланганлиги натижасида қўйларнинг маҳсулдорлиги ошириш мумкинлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Қоракўл қўйларининг маҳсулдоригини оширишда озуқа қўшимчаларидан фойдаланишнинг илмий асослари ва амалий усуллари бўйича олиб борилган илмий-тадқиқотлар асосида:
қоракўл қўйларининг маҳсулдорлигини оширишда комплекс озуқа қўшимчаларидан фойдаланиш технологияси Навоий вилояти, Нурота тумани “Истиқлол қоракўл наслчилик” МЧЖда қўлланилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалик вазирлиги ҳузуридаги Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг 2025 йил 17 мартдаги 02/23-175-сон маълумотномаси). Натижада, турли ёшдаги қўйларни бўрдоқилашда олинган соф фойда ҳар бир бошга 221,9-282,9 минг сўмни ташкил этиб, иқтисодий самарадорлик 5,2% дан 8,1% гача, бўғозликнинг иккинчи давридаги совлиқларни озиқлантиришда жун қирқими 10,2% га, сут маҳсулдорлиги 5,7% га, улардан йирик сатҳли тери билан туғилган қўзилар сони 22,1% га, наслли қўчқорларни сунъий уруғлантириш мавсумига тайёрлаш даврида озиқлантириш, қўйларни икки марта уруғлантириш усулида оталантириш хусусияти 84,5% ни ташкил этиб, хўжалик кўрсаткичига нисбатан 7,3% га ошган;
қоракўл қўйларининг маҳсулдорлигини оширишда комплекс озуқа қўшимчаларидан фойдаланиш технологияси Самарқанд вилояти, Нуробод тумани “Кластер Сахоба Чорвадорлари” МЧЖда қўлланилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалик вазирлиги ҳузуридаги Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг 2025-йил 17-мартдаги 02/23-175-сон маълумотномаси). Натижада, комплекс озуқа қўшимчаси билан бўрдоқига боқилган турли ёшдаги қўйлардан олинган соф фойда ҳар бир бошга 211,8-275,1 минг сўмни ташкил этиб, иқтисодий самарадорлик 4,5% дан 6,5% гача, бўғозликнинг иккинчи давридаги совлиқларни озиқлантиришда жун қирқими 9,8% га, сут маҳсулдорлиги 4,8% га, улардан катта ўлчамли гуллар билан туғилган қўзилар сони 12,0% га, наслли қўчқорларни сунъий уруғлантириш мавсумига тайёрлаш даврида озиқлантиришда қўйларни икки марта уруғлантириш усулида оталантириш хусусияти 80,5% ни ташкил этиб, хўжалик кўрсаткичига нисбатан 6,5% га ошган;
турли ёшдаги бўрдоқига боқилган ва бўғоз қоракўл қўйларнинг маҳсулдорлигини оширишда комплекс озуқа қўшимчаларидан фойдаланиш технологияси Самарқанд вилояти, Пахтачи тумани “Қарнабота” МЧЖда жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалик вазирлиги ҳузуридаги Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг 2025-йил 17-мартдаги 02/23-175-сон маълумотномаси). Натижада бўрдоқига боқилган турли ёшдаги қўйлардан олинган соф фойда бир бошга 230,3-267,5 минг сўмни ташкил қилиб, иқтисодий самарадорлик 5,0% дан 7,5% гача, бўғозликнинг иккинчи давридаги совлиқларни комплекс озуқа қўшимчаси билан озиқлантиришда жун қирқими 11,0% га, сут маҳсулдорлиги 6,0% га, катта ўлчамли тери билан туғилган қўзилар сони 18,5% га юқори бўлган; 
қоракўл қўйларининг гўшт маҳсулдорлиги ва наслли қўчқорларнинг жинсий фаолиятини оширишда комплекс озуқа қўшимчаларидан фойдаланиш технологияси Навоий вилояти, Нурота тумани “Нурота қоракўл наслчилик” МЧЖда жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалик вазирлиги ҳузуридаги Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг 2025-йил 17-мартдаги 02/23-175-сон маълумотномаси). Натижада бўрдоқига боқилган турли ёшдаги қўйлардан олинган соф фойда бир бошга 215,5-253,5 минг сўмни ташкил этиб, бир кг қўй гўшти ишлаб чиқаришда озуқа ҳаражатлари хўжалик кўрсаткичларига нисбатан 12-15% га камайган, иқтисодий самарадорлик 4,3% дан 7,0% гача, наслли қўчқорларни сунъий уруғлантириш мавсумига тайёрлаш даврида қўйларни такрорий икки марта уруғлантириш усулида оталантириш хусусияти 81,0% ни ташкил этиб хўжалик кўрсаткичига нисбатан 5,8% га ошган.