Ахмаджанов Дониёр Бахтиёр ўғлининг педагогика фанлари доктори (DSc)
илмий даражасини ҳимоя қилиш ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Шарқ мутафаккирларининг ижтимоий-фалсафий қарашлари асосида бўлажак ўқитувчиларнинг маънавий-ахлоқий фазилатларини ривожлантиришнинг методик асослари (тарих фанлари мисолида)”, 13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (тарих).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2025.1.DSc/Ped1054
Илмий тадқиқот иши бажарилган муассаса номи: Чирчиқ давлат педагогика университети.
Илмий маслаҳатчи: Мухамедов Ғофуржон Исроилович, кимё фанлари доктори, профессор.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Наманган давлат педагогика институти, PhD.03/27.09.2024.Ped.184.01 рақамли илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Қурбонов Жасур Акмалович – педагогика фанлари доктори, профессор; Ярматов Раҳим Баҳромович – педагогика фанлари доктори, профессор; Ерметов Аваз Абдуллаевич – тарих фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Шаҳрисабз давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Шарқ мутафаккирларининг ижтимоий-фалсафий қарашлари асосида педагогик олий таълим муассасалари талабаларининг маънавий-ахлоқий фазилатларини ривожлантиришнинг методик асосларини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
бўлажак ўқитувчиларнинг маънавий-ахлоқий фазилатларини ривожлантиришнинг педагогик зарурати Шарқ мутафаккирларининг илмий меросини таълим жараёнида когнитив таҳлил ва интегратив таркибийликка аксил-мазмунли ёндашув орқали шахсий идентификация траекториясига кўра аксиологик-мотивацион интеграциялаш орқали асосланган;
бўлажак ўқитувчиларнинг маънавий-ахлоқий фазилатларини ривожлантиришда Шарқ мутафаккирларининг ижтимоий-фалсафий қарашларидан фойдаланишнинг консептуал асослари аксиологик ёндашув ва когнитив таҳлил асосида талабаларнинг маънавий-ахлоқий қиёфасини интегратив таркибийликка кўра рефлексив-маданий талқин орқали очиб бериш асосида такомиллаштирилган;
Шарқ ва Ғарб педагогикасида тарбия масаласининг қиёсий тавсифи уларнинг менталитет билан боғлиқ ўзига хос жиҳатларини аксиологик ёндашув асосида таҳлил қилиш ҳамда тарбия тамойилларининг фундаментал асосларини тарбия усуллари ва методларининг самарадорлигига инновацион татбиқ этиш орқали очиб берилган;
тарих таълимида замонавий ўқитувчи консепсияси таълим мазмунига қўйилган замонавий талабларни миллий қадриятлар ва умуминсоний тамойилларни уйғунлаштириш, талабаларнинг маънавий-ахлоқий қиёфасини шакллантиришда касбий мўлжалнинг универсаллик ва формативлик тамойилларига мувофиқ дидактик конвергенсия воситасида компетенсияларни интегратив шакллантиришни самарали жорий этиш асосида ишлаб чиқилган;
Шарқ мутафаккирларининг ижтимоий-фалсафий қарашлари асосида бўлажак ўқитувчиларнинг маънавий-ахлоқий фазилатларини ривожлантиришнинг педагогик модели тарбия назариясининг аксиологик асослари ва таълим жараёнида ахлоқий дилеммаларни интеграция қилиш орқали талабаларнинг шахсий масъулиятини оширишга методик йўналтириш асосида такомиллаштирилган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Шарқ мутафаккирларининг ижтимоий-фалсафий қарашлари асосида бўлажак ўқитувчиларнинг маънавий-ахлоқий фазилатларини ривожлантиришнинг методик асосларини такомиллаштириш борасидаги олиб борилган тадқиқот натижалари асосида:
Шарқ мутафаккирларининг илмий меросини таълим жараёнида когнитив таҳлил ва интегратив таркибийликка аксил-мазмунли ёндашув орқали шахсий идентификация траекториясига кўра аксиологик-мотивацион интеграциялаш орқали асосланган бўлажак ўқитувчиларнинг маънавий-ахлоқий фазилатларини ривожлантиришнинг педагогик зарурати бўйича билдирилган таклиф ва тавсиялар “Илмий тадқиқот методологияси” номли дарслик мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2024-йил 27-декабрдаги 485-сонли буйруғи билан тасдиқланган ҳамда 108272-рақамли нашр гувоҳномаси). Натижада, тарих таълими жараёнида миллий ва умуминсоний қадриятларни уйғунлаштириш, замонавий педагогик технологияларни татбиқ этиш ҳамда тарих ўқитувчиларининг касбий ва шахсий фазилатларини ривожлантиришга хизмат қилган, талабаларнинг тарбиявий ва касбий компетенсияларини ривожлантиришга эришилган;
Шарқ ва Ғарб педагогикасидаги менталитет билан боғлиқ ўзига хос жиҳатларни аксиологик ёндашув асосида таҳлил қилиш ҳамда тарбия тамойилларининг фундаментал асосларини тарбия усуллари ва методларининг самарадорлигига инновацион татбиқ этиш орқали очиб бериш борасидаги таклиф ва тавсиялардан “Касбий маънавият” дарслиги мазмунига сингдирилган. Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2024-йил 27-декабрдаги 485-сонли буйруғи билан тасдиқланган ҳамда 452471-рақамли нашр гувоҳномаси). Натижада, Шарқ ва Ғарб педагогикасидаги илғор жиҳатларни интеграциялаш борасида таклифлар ишлаб чиқилган;
таълим мазмунига қўйилган замонавий талабларни миллий қадриятлар ва умуминсоний тамойилларни уйғунлаштириш, талабаларнинг маънавий-ахлоқий қиёфасини шакллантиришда касбий мўлжалнинг универсаллик ва формативлик тамойилларига мувофиқ дидактик конвергенсия воситасида компетенсияларни интегратив шакллантиришни самарали жорий этиш асосида ишлаб чиқилган тарих таълимида замонавий ўқитувчи консепсияси борасидаги тавсиялардан Лублин Технология Университетида бажарилган ППИ/АПМ/2019/1/00004-рақамли “3Д Дигитал Силк Роад” (2020-2022-йй.) мавзусидаги халқаро амалий лойиҳаси доирасида фойдаланилган (Чирчиқ давлат педагогика университетининг 2025-йил 17-февралдаги 04/548-сон маълумотномаси). Натижада, бўлажак тарих ўқитувчиларининг маънавий-ахлоқий фазилатларини ривожлантиришнинг методик асосларини оммалаштириш имкониятлари яратилган;
аксиологик ёндашув ва когнитив таҳлил асосида талабаларнинг маънавий-ахлоқий қиёфасини интегратив таркибийликка кўра рефлексив-маданий талқин орқали очиб бериш асосида такомиллаштирилган бўлажак ўқитувчиларнинг маънавий-ахлоқий фазилатларини ривожлантиришда Шарқ мутафаккирларининг ижтимоий-фалсафий қарашларидан
фойдаланишнинг консептуал асослари бўйича билдирилган таклиф ва тавсиялардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон-24” ижодий бирлашмаси
“Ўзбекистон” телерадиоканали томонидан тайёрланган “Миллат ва маънавият”, “Таълим ва тараққиёт” дастурларининг 2024-йил ноябр ва декабр ойларидаги сонлари ссенарийсида фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон-24” ижодий бирлашмаси давлат муассасасининг 2025-йил 26-февралдаги 05-09-226-сон маълумотномаси). Натижада, бўлажак тарих ўқитувчиларининг маънавий-ахлоқий фазилатларини ривожлантиришга йўналтирилган амалий-технологик тизим оммалаштиришга эришилган.