Худойберганова Мақсуда Жуманиязовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Турли ёшдаги заиф кўрувчиларда эмоционал интеллект шаклланганлигининг психологик хусусиятлари”, 19.00.06 – Ёш ва педагогик психология. Ривожланиш психологияси.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.3.PhD/P1054.
Илмий раҳбар: Байкунусова Гулмира Юлдибаевна, психология фанлари доктори (DSc), профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Урганч давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат педагогика университети, PhD.03/30.12.2021.P.26.02.
Расмий оппонентлар: Камилова Нодира Ғайратовна, психология фанлари доктори, профессор; Самарова Шоҳиста Рабиджановна, психология фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат шарқшунослик университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади: турли ёшдаги заиф кўрувчиларда эмоционал интеллект шаклланганлигининг психологик хусусиятларини аниқлаш ва амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
турли ёшдаги шахсларда эмосионал интеллектнинг шаклланганлик даражасини ташҳис қилиш учун соғлом ва заиф кўрувчи илк ўспирин, ёшлик, илк етуклик давридаги шахсларнинг натижалари психометрик мезонларига ҳамда конструктив валидликни таъминлаш қоидаларига мувофиқ ўзбек миллий муҳитига мос келганлиги туфайли, Д.В.Люсиннинг ЭмИн эмоционал интеллект сўровномасини модификасион варианти таклиф этилган;
шахсий назорат усулларига кўра турли ёшдаги заиф кўрувчиларда «ҳис-туйғуларини бошқариш», «ўз-ўзини мотивлаштириш», «эмпатияни юқори даражаси», «меъёрий намунага нисбатан ифода», «эмоционал билимдонлик», «ўз ҳис-туйғуларини бошқариш» исботлаш орқали намоён бўлиш динамикаси ва ёш фарқларини аниқланган;
шахсий этуклик турларига кўра турли ёшдаги заиф кўрувчиларда «шахсий фаровонлик», «ўз-ўзига баҳо», «ҳаётдан қониққанлик даражаси» кўрсаткичлари асосида эмоционал интеллектни ривожланишига таъсир кўрсатувчи омиллар аниқланган;
заиф кўрувчиларда эмоционал интеллектнинг ривожланиш модели сенсор адаптация, ўз-ўзини англаш, эмпатия, эмоцияларни бошқариш, ижтимоий кўникмаларни ривожлантириш муҳимлигига асосланиб, “асосий”, “индивидуал”, “ўзаро муносабат”, “регулятив”, “ижтимоий” даражадаги компонентларни киритиш орқали такомиллаштирилган янгилик аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Турли ёшдаги заиф кўрувчиларда эмоционал интеллект шаклланганлигининг психологик хусусиятлари бўйича олинган илмий тадқиқот ишлари натижалари асосида:
турли ёшдаги шахсларда эмосионал интеллектнинг шаклланганлик даражасини ташҳис қилиш учун соғлом ва заиф кўрувчи илк ўспирин, ёшлик, илк етуклик давридаги шахсларнинг натижалари психометрик мезонларига ҳамда конструктив валидликни таъминлаш қоидаларига мувофиқ ўзбек миллий муҳитига мос келганлиги туфайли, Д.В.Люсиннинг ЭмИн эмоционал интеллект сўровномасини модификасион варианти таклиф этилган маълумотлар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 7-декабрдаги ПМ-№ 299-сон буйруғига асосан «Психодиагностика» модулига киритилган (Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йили 7-декабрдаги 299-а-сон маълумотномаси). Натижада Д.В.Люсиннинг «Эмоционал интеллеклни аниқлаш» Эмлн сўровномаси Ўзбекистон шароитига мослаштирилди ва модификация қилинган вариантидан фойдаланиш имконияти яратилган;
шахсий назорат усулларига кўра турли ёшдаги заиф кўрувчиларда «ҳис-туйғуларини бошқариш», «ўз-ўзини мотивлаштириш», «эмпатияни юқори даражаси», «меъёрий намунага нисбатан ифода», «ҳиссий онг даражаси», «ўз ҳис-туйғуларини бошқариш» исботлаш орқали намоён бўлиш динамикаси ва ёш фарқлари аниқланганлигига оид маълумолар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 7-декабрдаги ПМ-№ 299 сонли буйруғига асосан «Онтогенез психологияси. Дифференциал психология» модулига киритилган (Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йили 7-декабрдаги 299-а-сон маълумотномаси). Натижада турли ёшдаги заиф кўрувчиларнинг эмоционал интеллекти шаклланганлиги ёш бўйича фарқлари аниқланган;
шахсий етуклик турларига кўра турли ёшдаги заиф кўрувчиларда «шахсий фаровонлик», «ўз-ўзига баҳо», «ҳаётдан қониққанлик даражаси» кўрсаткичлари асосида эмоционал интеллектни ривожланишига таъсир кўрсатувчи омиллари аниқланганлигига оид хулосалар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 7-декабрдаги 299-сон буйруғига асосан «Онтогенез психологияси. Дифференциал психология» модулига киритилган (Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 7-декабрдаги 299-а-сон маълумотномаси). Натижада турли ёшдаги заиф кўрувчиларда «шахсий фаровонлик», «ўз-ўзига баҳо», «ҳаётдан қониққанлик даражаси» кўрсаткичлари асосида эмоционал интеллектни ривожланишига таъсир кўрсатувчи омиллар аниқланган;
заиф кўрувчиларда эмоционал интеллектнинг ривожланиш модели сенсор адаптация, ўз-ўзини англаш, эмпатия, эмосияларни бошқариш, ижтимоий кўникмаларни ривожлантириш муҳимлигига асосланиб, “асосий”, “индивидуал”, “ўзаро муносабат”, “регулятив”, “ижтимоий” даражадаги компонентларни киритиш орқали такомиллаштирилганлигига оид таклифлар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 7-декабрдаги 299-сон буйруғига асосан «Онтогенез психологияси. Дифференциал психология» модулига киритилган (Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 7-декабрдаги 299-а-сон маълумотномаси). Натижада заиф кўрувчиларда эмоционал интеллектнинг ривожлантиришга қаратилган «Қалб нури» психологик тренинг дастури самарадорлиги аниқланган