Каримова Наргиза Ахмаджановнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Инсульт ўтказган болаларнинг ҳаёт сифатини баҳолаш ва реабилитацияси», 14.00.13 – Неврология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.2.PhD/Tib4565.
Илмий раҳбар: Саидазизова Шахло Хибзиддиновна, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тиббиёт ходимларининг касбий малакасини ривожлантириш маркази.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тиббиёт ходимларининг касбий малакасини ривожлантириш маркази, DSc.04/30.12.2019.Tib.31.01.
Расмий оппонентлар: Рахимбаева Гулнора Саттаровна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Джурабекова Азиза Тахировна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот номи: Бухоро давлат тиббиёт институти.
Диссертациянинг йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади болаларда инсульт оқибатларида зарарланиш ўчоғининг жойлашувини ҳисобга олган ҳолда ҳаёт сифатини баҳолаш, реабилитация чоралари бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
инсульт ўтказган болаларда ҳаёт сифатига таъсир қилувчи нохуш омиллар ичида ижтимоий омиллар (оила, ота-оналарнинг мақоми ва ёши, таълим даражаси ва боланинг касаллигига муносабати) устуворлиги исботланган;
инсульт ўтказган болалар бош миясининг кортикал ва субкортикал сохаларидаги структур ўзгаришлар билан клиник белгилари орасида корреляция қилмаганлиги сабабли тикланиш прогнозини белгилашда асосий омил бўла олмаслиги аниқланган;
инсульт ўтқазган болалар ёшига мослаштирилган кундалик фаоллик фаолият турларини бахолаш орқали бош мия қон айланиши бузилишининг тикланиш динамикаси аниқланган;
илк бор инсульт ўтказган болаларда чап томонлама мия ўчоқларида тикланиш даражаси ўнг томон ўчоқларига нисбатан баланд эканлигини хисобга олиб PSOM-SNE ва Бартел шкалаларини ишлатиш орқали персоналлаштирилган реабилитация чора тадбирлари оптималлаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Инсульт ўтказган болаларнинг ҳаёт сифатини баҳолаш ва реабилитация бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилик: инсульт ўтказган болаларда ҳаёт сифатига таъсир қилувчи нохуш омиллар ичида ижтимоий омиллар (оила, ота-оналарнинг мақоми ва ёши, таълим даражаси ва боланинг касаллигига муносабати) устуворлиги исботланганлиги бўйича таклифлар Тиббиёт ходимларнинг касбий малакасини ривожлантириш марказининг 2024 йил 9 сентябрдаги Олимлар кенгашининг 42 сон баённомаси билан тасдиқланган “Инсульт оқибатлари бўлган болаларда реабилитация самарадорлигини баҳолаш” номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф У.К. Қурбонов номидаги болалар психоневрология касалхонасининг 2024 йил 20 сентябрдаги 348-сонли буйруғи ва 2024 йил 12 сентябрдаги Хоразм вилояти кўп тармоқли тиббиёт марказининг 1-К буйруғи билан амалиётга жорий этилди. Ижтимоий самарадорлик:инсульт ўтказган болаларда ҳаёт сифатига таъсир қилувчи нохуш омиллар ичида ижтимоий омиллар (оила, ота-оналарнинг мақоми ва ёши, таълим даражаси ва боланинг касаллигига муносабати) кўпроқ аҳамиятли бўлганлиги беморларнинг реабилитация режасини мақсадли равишда тузишга, болалардаги инсульт натижаларини аниқлаштиришга имкон беради. Бу эса болаларга кўрсатилаётган тиббий ёрдам сифатини яхшилайди. Иқтисодий самарадорлик: инсульт билан касалланган болаларнинг ҳаёт сифатига нохуш таъсир қилувчи омилларга кўпроқ аҳамият берилса, уларнинг реабилитация чора тадбирларини белгилаш осонлашади ва оптималлаштирилади. Бу нарса оғир беморлар парваришига кетадиган давлат ҳаражатларни камайтиради, беморлар орасидаги ногиронлик кўрсаткичи камаяди.
иккинчи илмий янгилик: нейрорадиологик текширув натижалари инсульт ўтказган болалар клиник белгилари билан корреляция қилмаганлиги сабабли тикланиш прогнозини белгилашда асосий омил бўла олмаслиги аниқланганлиги Тиббиёт ходимларнинг касбий малакасини ривожлантириш марказининг 2024 йил 9 сентябрдаги Олимлар кенгашининг 42 сон баённомаси билан тасдиқланган “Инсульт оқибатлари бўлган болаларда реабилитация самарадорлигини баҳолаш” номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Олинган натижалар У.К. Қурбонов номидаги болалар психоневрология касалхонасининг 2024 йил 20 сентябрдаги 348-сонли буйруғи ва 2024 йил 12 сентябрдаги Хоразм вилояти кўп тармоқли тиббиёт марказининг 1-К буйруғи билан амалиётга жорий этилди. Ижтимоий самарадорлик:нейрорадиологик текширув (МРТ\МСКТ/натижалари инсульт ўтказган болалар клиник белгилари билан корреляция бўлмаганлиги беморларда мақсадли комплекс реабилитация тадбирларини ишлаб чиқишда аҳамиятли бўлган, уларда келгусида ногиронлик даражасини белгилашга ёрдам берган. Иқтисодий самарадорлик: нейрорадиологик текширув натижалари билан инсульт ўтказган болаларнинг клиник белгилари ўртасидаги корреляцион боғлиқликнинг йўқлиги реабилитацион прогнозни башоратлашда асосий омил бўлолмаслиги аниқланган. Бу эса беморларнинг касалхоналарда даволаниш муддатларини белгилашга ёрдам берган
учинчи илмий янгилик: илк бор болалар ёшига мослаштирилган Бартел кундалик фаоллик шкаласи инсульт натижаларини аниқлаш кўрсаткичи сифатида таклиф этилган. Таклиф Тиббиёт ходимларнинг касбий малакасини ривожлантириш марказининг 2024 йил 9 сентябрдаги Олимлар кенгашининг 42 сон баённомаси билан тасдиқланган “Инсульт оқибатлари бўлган болаларда реабилитация самарадорлигини баҳолаш” номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф У. К. Қурбонов номидаги болалар психоневрология касалхонасининг 2024 йил 20 сентябрдаги 348-сонли буйруғи ва 2024 йил 12 сентябрдаги Хоразм вилояти кўп тармоқли тиббиёт марказининг 1-К буйруғи билан амалиётга жорий этилди. Ижтимоий самарадорлик: Бартелнинг кундалик фаолиятни баҳолаш шкаласи шифокорларга терапевтик аралашувни янада мос равишда танлаш имкон берди, инсультли беморлар тикланиш потенциалини, улардаги мотор,когнитив, нутқ бузилиши туфайли коммуникатив муаммоларни яхшилаб, реабилитация босқичларини такомиллаштирилгани ва ногиронлик даражасини камайтиргани учун самарали ҳисобланади. Иқтисодий самарадорлик: ушбу шкалани амалий қўллаш У.К. Қурбонов номидаги болалар психоневрология касалхонасида кунига 600000 сўм иқтисодий самарадорликка (самарадорлик коэффициенти 57,3%) эришишга, Хоразм вилояти кўп тармоқли тиббиёт марказида эса ҳар бир бемор учун 608000 сўмга эришишга ёрдам берди.
тўртинчи илмий янгилик: илк бор инсульт ўтказган болаларда чап томонлама мия ўчоқларида тикланиш даражаси ўнг томон ўчоқларига нисбатан баланд эканлигини хисобга олиб, PSOM-SNE ва Бартел шкалаларини ишлатиш орқали персоналлаштирилган реабилитация чора тадбирлари оптималлаштирилганлиги бўйича таклифлар Тиббиёт ходимларнинг касбий малакасини ривожлантириш марказининг 2024 йил 9 сентябрдаги Олимлар кенгашининг 42 сон баённомаси билан тасдиқланган “Инсульт оқибатлари бўлган болаларда реабилитация самарадорлигини баҳолаш” номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф У. К. Қурбонов номидаги болалар психоневрология касалхонасининг 2024 йил 20 сентябрдаги 348-сонли буйруғи ва 2024 йил 12 сентябрдаги Хоразм вилояти кўп тармоқли тиббиёт марказининг 1-К буйруғи билан амалиётга жорий этилди Ижтимоий самарадорлик: инсультга учраган беморларнинг функционал фаолиятини ва касалликнинг оқибатларини баҳолаш шкалалари инсультли беморлардаги ўчоқнинг жойлашишига боғлиқ ҳолда персоналлаштирилган реабилитация чора тадбирлари оптималлаштиргани, ўчоқ жойлашувига қараб, мақсадли физиотерапевтик тадбирларни самарали қўллашга ёрдам бергани ва ногиронлик даражасини камайтиргани учун самарали ҳисобланади. Иқтисодий самарадорлик: инсульт ўтказган болаларга мослаштирилган Бартел ва PSOM-SNE шкалаларидан фойдаланиш инсультнинг оғир асоратларини олдини олишда, зарарланган ўчоқ томонга қаратилган мақсадли комплекс реабилитация тадбирлари муддатларини қисқартириб, касалхонада ёки реабилитация клиникаларида ётиш муддатларини қисқартиришга олиб келди. Бу эса. оғир беморлар парваришига кетадиган давлат ҳаражатларни камайтиришда иқтисодий самара беради. Натижада, У.К. Қурбонов номидаги болалар психоневрология касалхонасида бюджет маблағларининг иқтисодий самарадорлиги кунига 600000 сўмни (самарадорлик коэффициенти 57,3%) Хоразм вилояти кўп тармоқли тиббиёт марказида эса 608000 сум (самарадорлик коэффициенти 81,18%) ташкил этди.