Ражабова Малоҳат Собировнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси: “Миокард инфарктининг асоратланган шакллари ривожланишида цитокинлар, яллиғланиш медиаторлари ва минераллар мувозанатининг бузилиши” 14.00.36 – Аллергология ва иммунология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.4.PhD/Tib2332.
Илмий раҳбарлар: Абдурахманов Мамур Мустафаевич тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Абу Али ибн Сино номидаги Бухоро давлат тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Иммунология ва инсон геномикаси институти, DSc.02/30.12.2019.Tib.50.01.
Расмий оппонентлар: Зиядуллаев Шухрат Худайберганович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Тригулова Галина Хусаиновна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент педиатрия тиббиёт институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: миокард инфарктининг асоратланган шакллари ривожланишида цитокинлар, яллиғланиш медиаторлари ва минералларнинг мувозанати бузилишини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор ўткир миокард инфаркти динамикасида яллиғланишга хос (IL-6, IL-8, ТNF-α) цитокинлар ва эссенциал Cu+2, Zn+2, Fе+3 минералларининг статистик ишонарли юқори миқдоридаги ўзгаришлари фаол тизимли иммун-яллиғланиш жараёни ривожланиши хамда касалликнинг асоратланган кечиши хавфи келиб чиқишига сабаб бўлиши исботланган;
илк бор ўткир миокард инфарктининг асоратланган шакли яллиғланишга хос цитокинлар (IL-6, IL-8, ТNF-α) ва эссенциал минерал Cu+2 нинг юқори миқдорлари фонида эссенциал минерал рух - Zn+2 ва эссенциал минерал темир - Fе+3 миқдорининг камайиши билан кечиши аниқланган;
илк бор миокард инфарктида яллиғланишга хос цитокинлар миқдорининг статистик ишонарли ортиши фонида Zn миқдорининг пасайиши - ўткир юрак етишмовчилиги ривожланиши, IL-6 ва ТNF-α нинг энг юқори миқдорлари - кардиоген шокнинг клиник кўриниши, IL-8 нинг энг юқори даражаси эса - ўпка шиши пайдо бўлишига сабаб бўлиши исботланган;
илк бор ўткир миокард инфарктида яллиғланишга хос (IL-6 ТNF-α) цитокинлар ва эссенциал (Zn+2, Сu+2, Fe+3) минераллар миқдорлари ва сатурация даражасига боғлиқ холда яллиғланиш жараёнининг кучайиши тўқима гипоксиясининг сезиларли ортишига ва ўткир миокард инфарктининг номақбул хавфли оқибати ривожланишига сабаб бўлиши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Миокард инфарктининг асоратланган шакллари ривожланишида цитокинлар, яллиғланиш медиаторлари ва минералларнинг мувозанати бузилишини аниқлаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилиги: илк бор ўткир миокард инфаркти динамикасида яллиғланишга хос (IL-6, IL-8, ТNF-α) цитокинлар ва эссенциал Cu+2, Zn+2, Fе+3 минералларининг статистик ишонарли юқори миқдоридаги ўзгаришлари фаол тизимли иммун-яллиғланиш жараёни ривожланиши хамда касалликнинг асоратланган кечиши хавфи келиб чиқишига сабаб бўлиши исботланганлиги бўйича «Ўткир миокард инфаркти билан касалланган беморларни триметазидин билан иммунокоррекқия қилиш усули» услубий тавсияномаси ишлаб чиқилган (Бухоро давлат тиббиёт институти экспертлар кенгашининг 2023-йил 27-октябрдаги №23-м/124 сонли хулосаси) билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Бухоро вилояти Жондор тумани тиббиёт бирлашмаси бўйича 07.12.2023 йилдаги 5414-2-35-ТВ/2023-сонли, Бухоро вилояти Ғиждувон тумани тиббиёт бирлашмаси бўйича 07.12.2023 йилдаги 9247-2-34-ТВ/2023-сонли, Республика шошилинч тиббий ёрлам илмий маркази Навоий вилояти филиали бўйича 20.07.2024 йилдаги 65-сонли ва Республика ихтисослаштирилган кардиология илмий-амалий тиббиёт марказининг Бухоро вилояти минтақавий филиали бўйича 30.07.2024 йилдаги 45-сонли буйруқлари билан амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2024 йил 25-сентябрдаги 06/01-сонли маълумотномаси); ижтимоий самарадорлиги: олинган натижалар ўткир миокард инфарктининг асоратланган шаклларини ўз вақтида аниқлаш, клиник-иммунологик ташҳислаш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш, стационарда даволаниш муддатини қисқартириш ва ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Бухоро вилояти Жондор ва Ғиждувон туманлари тиббиёт бирлашмалари, Республика шошилинч тиббий ёрлам илмий маркази Навоий вилояти филиали ва Республика ихтисослаштирилган кардиология илмий-амалий тиббиёт марказининг Бухоро вилояти минтақавий филиаллари амалий фаолиятларига жорий этилиши ўткир миокард инфаркти билан касалланган беморларни триметазидин билан иммунокоррекқия қилиш усулини қўллаш клиник-иммунологик хусусиятлари аниқлаш ва даволаш усулларини қўллаш хар бир беморга нисбатан 896000 сум иқтисодий самарадорлик бериши асосланган. Хулоса: ўткир миокард инфаркти динамикасида яллиғланишга хос (IL-6, IL-8, ТNF-α) цитокинлар ва эссенциал Cu+2, Zn+2, Fе+3 минералларининг юқори миқдоридаги ўзгаришлари фаол тизимли иммун-яллиғланиш жараёни ривожланиши хамда касалликнинг асоратланган кечиши хавфи келиб чиқишига сабаб бўлиши асосланган.
иккинчи илмий янгилиги: илк бор ўткир миокард инфарктининг асоратланган шакли яллиғланишга хос цитокинлар (IL-6, IL-8, ТNF-α) ва эссенциал минерал Cu+2 нинг юқори миқдорлари фонида эссенциал минерал рух - Zn+2 ва эссенциал минерал темир - Fе+3 миқдорининг камайиши билан кечиши аниқланганлиги бўйича «Ўткир миокард инфаркти билан касалланган беморларни триметазидин билан иммунокоррекқия қилиш усули» услубий тавсияномаси ишлаб чиқилган (Бухоро давлат тиббиёт институти экспертлар кенгашининг 2023-йил 27-октябрдаги №23-м/124 сонли хулосаси) билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Бухоро вилояти Жондор тумани тиббиёт бирлашмаси бўйича 07.12.2023 йилдаги 5414-2-35-ТВ/2023-сонли, Бухоро вилояти Ғиждувон тумани тиббиёт бирлашмаси бўйича 07.12.2023 йилдаги 9247-2-34-ТВ/2023-сонли, Республика шошилинч тиббий ёрлам илмий маркази Навоий вилояти филиали бўйича 20.07.2024 йилдаги 65-сонли ва Республика ихтисослаштирилган кардиология илмий-амалий тиббиёт марказининг Бухоро вилояти минтақавий филиали бўйича 30.07.2024 йилдаги 45-сонли буйруқлари билан амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2024 йил 25-сентябрдаги 06/01-сонли маълумотномаси); ижтимоий самарадорлиги: олинган натижалар ўткир миокард инфарктининг асоратланган шаклларини ўз вақтида аниқлаш, клиник-иммунологик ташҳислаш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш, стационарда даволаниш муддатини қисқартириш ва ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Бухоро вилояти Жондор ва Ғиждувон туманлари тиббиёт бирлашмалари, Республика шошилинч тиббий ёрлам илмий маркази Навоий вилояти филиали ва Республика ихтисослаштирилган кардиология илмий-амалий тиббиёт марказининг Бухоро вилояти минтақавий филиаллари амалий фаолиятларига жорий этилиши ўткир миокард инфаркти билан касалланган беморларни триметазидин билан иммунокоррекқия қилиш усулини қўллаш клиник-иммунологик хусусиятлари аниқлаш ва даволаш усулларини қўллаш хар бир беморга нисбатан 896000 сум иқтисодий самарадорлик бериши асосланган. Хулоса: ўткир миокард инфарктининг асоратланган шакли яллиғланишга хос цитокинлар ва эссенциал минерал Cu+2 нинг юқори миқдорлари фонида эссенциал минерал рух - Zn+2 ва эссенциал минерал темир - Fе+3 миқдорининг камайиши билан кечиши асосланган.
учинчи илмий янгилиги: илк бор миокард инфарктида яллиғланишга хос цитокинлар миқдорининг статистик ишонарли ортиши фонида Zn миқдорининг пасайиши - ўткир юрак етишмовчилиги ривожланиши, IL-6 ва ТNF-α нинг энг юқори миқдорлари - кардиоген шокнинг клиник кўриниши, IL-8 нинг энг юқори даражаси эса - ўпка шиши пайдо бўлишига сабаб бўлиши исботланганлиги бўйича «Ўткир миокард инфаркти билан касалланган беморларни триметазидин билан иммунокоррекқия қилиш усули» услубий тавсияномаси ишлаб чиқилган (Бухоро давлат тиббиёт институти экспертлар кенгашининг 2023-йил 27-октябрдаги №23-м/124 сонли хулосаси) билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Бухоро вилояти Жондор тумани тиббиёт бирлашмаси бўйича 07.12.2023 йилдаги 5414-2-35-ТВ/2023-сонли, Бухоро вилояти Ғиждувон тумани тиббиёт бирлашмаси бўйича 07.12.2023 йилдаги 9247-2-34-ТВ/2023-сонли, Республика шошилинч тиббий ёрлам илмий маркази Навоий вилояти филиали бўйича 20.07.2024 йилдаги 65-сонли ва Республика ихтисослаштирилган кардиология илмий-амалий тиббиёт марказининг Бухоро вилояти минтақавий филиали бўйича 30.07.2024 йилдаги 45-сонли буйруқлари билан амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2024 йил 25-сентябрдаги 06/01-сонли маълумотномаси); ижтимоий самарадорлиги: олинган натижалар ўткир миокард инфарктининг асоратланган шаклларини ўз вақтида аниқлаш, клиник-иммунологик ташҳислаш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш, стационарда даволаниш муддатини қисқартириш ва ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Бухоро вилояти Жондор ва Ғиждувон туманлари тиббиёт бирлашмалари, Республика шошилинч тиббий ёрлам илмий маркази Навоий вилояти филиали ва Республика ихтисослаштирилган кардиология илмий-амалий тиббиёт марказининг Бухоро вилояти минтақавий филиаллари амалий фаолиятларига жорий этилиши ўткир миокард инфаркти билан касалланган беморларни триметазидин билан иммунокоррекқия қилиш усулини қўллаш клиник-иммунологик хусусиятлари аниқлаш ва даволаш усулларини қўллаш хар бир беморга нисбатан 896000 сум иқтисодий самарадорлик бериши асосланган. Хулоса: миокард инфарктида яллиғланишга хос цитокинлар миқдорининг статистик ишонарли ортиши фонида Zn миқдорининг пасайиши - ўткир юрак етишмовчилиги ривожланиши, IL-6 ва ТNF-α нинг энг юқори миқдорлари - кардиоген шокнинг клиник кўриниши, IL-8 нинг энг юқори даражаси эса - ўпка шиши пайдо бўлишига сабаб бўлиши асосланган.
тўртинчи илмий янгилиги: илк бор ўткир миокард инфарктида яллиғланишга хос (IL-6 ТNF-α) цитокинлар ва эссенциал (Zn+2, Сu+2, Fe+3) минераллар миқдорлари ва сатурация даражасига боғлиқ холда яллиғланиш жараёнининг кучайиши тўқима гипоксиясининг сезиларли ортишига ва ўткир миокард инфарктининг номақбул хавфли оқибати ривожланишига сабаб бўлиши исботланганлиги бўйича «Ўткир миокард инфаркти билан касалланган беморларни триметазидин билан иммунокоррекқия қилиш усули» услубий тавсияномаси ишлаб чиқилган (Бухоро давлат тиббиёт институти экспертлар кенгашининг 2023-йил 27-октябрдаги №23-м/124 сонли хулосаси) билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Бухоро вилояти Жондор тумани тиббиёт бирлашмаси бўйича 07.12.2023 йилдаги 5414-2-35-ТВ/2023-сонли, Бухоро вилояти Ғиждувон тумани тиббиёт бирлашмаси бўйича 07.12.2023 йилдаги 9247-2-34-ТВ/2023-сонли, Республика шошилинч тиббий ёрлам илмий маркази Навоий вилояти филиали бўйича 20.07.2024 йилдаги 65-сонли ва Республика ихтисослаштирилган кардиология илмий-амалий тиббиёт марказининг Бухоро вилояти минтақавий филиали бўйича 30.07.2024 йилдаги 45-сонли буйруқлари билан амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2024 йил 25-сентябрдаги 06/01-сонли маълумотномаси); ижтимоий самарадорлиги: олинган натижалар ўткир миокард инфарктининг асоратланган шаклларини ўз вақтида аниқлаш, клиник-иммунологик ташҳислаш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш, стационарда даволаниш муддатини қисқартириш ва ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Бухоро вилояти Жондор ва Ғиждувон туманлари тиббиёт бирлашмалари, Республика шошилинч тиббий ёрлам илмий маркази Навоий вилояти филиали ва Республика ихтисослаштирилган кардиология илмий-амалий тиббиёт марказининг Бухоро вилояти минтақавий филиаллари амалий фаолиятларига жорий этилиши ўткир миокард инфаркти билан касалланган беморларни триметазидин билан иммунокоррекқия қилиш усулини қўллаш клиник-иммунологик хусусиятлари аниқлаш ва даволаш усулларини қўллаш хар бир беморга нисбатан 896000 сум иқтисодий самарадорлик бериши асосланган. Хулоса: ўткир миокард инфарктида яллиғланишга хос цитокинлар ва эссенциал минераллар миқдорлари ва сатурация даражасига боғлиқ холда яллиғланиш жараёнининг кучайиши тўқима гипоксиясининг сезиларли ортиши ва ўткир миокард инфарктининг номақбул хавфли оқибати ривожланишига сабаб бўлиши асосланган.