Rajabova Malohat Sobirovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi: “Miokard infarktining asoratlangan shakllari rivojlanishida sitokinlar, yallig‘lanish mediatorlari va minerallar muvozanatining buzilishi” 14.00.36 – Allergologiya va immunologiya (tibbiyot fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2021.4.PhD/Tib2332.
Ilmiy rahbarlar: Abduraxmanov Mamur Mustafaevich tibbiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Abu Ali ibn Sino nomidagi Buxoro davlat tibbiyot instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Immunologiya va inson genomikasi instituti, DSc.02/30.12.2019.Tib.50.01.
Rasmiy opponentlar: Ziyadullaev Shuxrat Xudayberganovich, tibbiyot fanlari doktori, professor; Trigulova Galina Xusainovna, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Toshkent pediatriya tibbiyot instituti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: miokard infarktining asoratlangan shakllari rivojlanishida sitokinlar, yallig‘lanish mediatorlari va minerallarning muvozanati buzilishini aniqlashdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
ilk bor o‘tkir miokard infarkti dinamikasida yallig‘lanishga xos (IL-6, IL-8, TNF-α) sitokinlar va essensial Cu+2, Zn+2, Fe+3 minerallarining statistik ishonarli yuqori miqdoridagi o‘zgarishlari faol tizimli immun-yallig‘lanish jarayoni rivojlanishi xamda kasallikning asoratlangan kechishi xavfi kelib chiqishiga sabab bo‘lishi isbotlangan;
ilk bor o‘tkir miokard infarktining asoratlangan shakli yallig‘lanishga xos sitokinlar (IL-6, IL-8, TNF-α) va essensial mineral Cu+2 ning yuqori miqdorlari fonida essensial mineral rux - Zn+2 va essensial mineral temir - Fe+3 miqdorining kamayishi bilan kechishi aniqlangan;
ilk bor miokard infarktida yallig‘lanishga xos sitokinlar miqdorining statistik ishonarli ortishi fonida Zn miqdorining pasayishi - o‘tkir yurak etishmovchiligi rivojlanishi, IL-6 va TNF-α ning eng yuqori miqdorlari - kardiogen shokning klinik ko‘rinishi, IL-8 ning eng yuqori darajasi esa - o‘pka shishi paydo bo‘lishiga sabab bo‘lishi isbotlangan;
ilk bor o‘tkir miokard infarktida yallig‘lanishga xos (IL-6 TNF-α) sitokinlar va essensial (Zn+2, Su+2, Fe+3) minerallar miqdorlari va saturatsiya darajasiga bog‘liq xolda yallig‘lanish jarayonining kuchayishi to‘qima gipoksiyasining sezilarli ortishiga va o‘tkir miokard infarktining nomaqbul xavfli oqibati rivojlanishiga sabab bo‘lishi isbotlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Miokard infarktining asoratlangan shakllari rivojlanishida sitokinlar, yallig‘lanish mediatorlari va minerallarning muvozanati buzilishini aniqlash bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
birinchi ilmiy yangiligi: ilk bor o‘tkir miokard infarkti dinamikasida yallig‘lanishga xos (IL-6, IL-8, TNF-α) sitokinlar va essensial Cu+2, Zn+2, Fe+3 minerallarining statistik ishonarli yuqori miqdoridagi o‘zgarishlari faol tizimli immun-yallig‘lanish jarayoni rivojlanishi xamda kasallikning asoratlangan kechishi xavfi kelib chiqishiga sabab bo‘lishi isbotlanganligi bo‘yicha «O‘tkir miokard infarkti bilan kasallangan bemorlarni trimetazidin bilan immunokorrekqiya qilish usuli» uslubiy tavsiyanomasi ishlab chiqilgan (Buxoro davlat tibbiyot instituti ekspertlar kengashining 2023-yil 27-oktyabrdagi №23-m/124 sonli xulosasi) bilan tasdiqlangan. Mazkur taklif Buxoro viloyati Jondor tumani tibbiyot birlashmasi bo‘yicha 07.12.2023 yildagi 5414-2-35-TV/2023-sonli, Buxoro viloyati G‘ijduvon tumani tibbiyot birlashmasi bo‘yicha 07.12.2023 yildagi 9247-2-34-TV/2023-sonli, Respublika shoshilinch tibbiy yorlam ilmiy markazi Navoiy viloyati filiali bo‘yicha 20.07.2024 yildagi 65-sonli va Respublika ixtisoslashtirilgan kardiologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazining Buxoro viloyati mintaqaviy filiali bo‘yicha 30.07.2024 yildagi 45-sonli buyruqlari bilan amaliyotlariga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi xuzuridagi ilmiy texnik kengashining 2024 yil 25-sentyabrdagi 06/01-sonli ma’lumotnomasi); ijtimoiy samaradorligi: olingan natijalar o‘tkir miokard infarktining asoratlangan shakllarini o‘z vaqtida aniqlash, klinik-immunologik tashhislash, davolash taktikasini optimallashtirish, asoratlar rivojlanishini kamaytirish, tibbiy yordam sifatini oshirish, statsionarda davolanish muddatini qisqartirish va va xayot sifatini yaxshilashga imkon yaratadi; iqtisodiy samaradorligi: ilmiy natijalarning Buxoro viloyati Jondor va G‘ijduvon tumanlari tibbiyot birlashmalari, Respublika shoshilinch tibbiy yorlam ilmiy markazi Navoiy viloyati filiali va Respublika ixtisoslashtirilgan kardiologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazining Buxoro viloyati mintaqaviy filiallari amaliy faoliyatlariga joriy etilishi o‘tkir miokard infarkti bilan kasallangan bemorlarni trimetazidin bilan immunokorrekqiya qilish usulini qo‘llash klinik-immunologik xususiyatlari aniqlash va davolash usullarini qo‘llash xar bir bemorga nisbatan 896000 sum iqtisodiy samaradorlik berishi asoslangan. Xulosa: o‘tkir miokard infarkti dinamikasida yallig‘lanishga xos (IL-6, IL-8, TNF-α) sitokinlar va essensial Cu+2, Zn+2, Fe+3 minerallarining yuqori miqdoridagi o‘zgarishlari faol tizimli immun-yallig‘lanish jarayoni rivojlanishi xamda kasallikning asoratlangan kechishi xavfi kelib chiqishiga sabab bo‘lishi asoslangan.
ikkinchi ilmiy yangiligi: ilk bor o‘tkir miokard infarktining asoratlangan shakli yallig‘lanishga xos sitokinlar (IL-6, IL-8, TNF-α) va essensial mineral Cu+2 ning yuqori miqdorlari fonida essensial mineral rux - Zn+2 va essensial mineral temir - Fe+3 miqdorining kamayishi bilan kechishi aniqlanganligi bo‘yicha «O‘tkir miokard infarkti bilan kasallangan bemorlarni trimetazidin bilan immunokorrekqiya qilish usuli» uslubiy tavsiyanomasi ishlab chiqilgan (Buxoro davlat tibbiyot instituti ekspertlar kengashining 2023-yil 27-oktyabrdagi №23-m/124 sonli xulosasi) bilan tasdiqlangan. Mazkur taklif Buxoro viloyati Jondor tumani tibbiyot birlashmasi bo‘yicha 07.12.2023 yildagi 5414-2-35-TV/2023-sonli, Buxoro viloyati G‘ijduvon tumani tibbiyot birlashmasi bo‘yicha 07.12.2023 yildagi 9247-2-34-TV/2023-sonli, Respublika shoshilinch tibbiy yorlam ilmiy markazi Navoiy viloyati filiali bo‘yicha 20.07.2024 yildagi 65-sonli va Respublika ixtisoslashtirilgan kardiologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazining Buxoro viloyati mintaqaviy filiali bo‘yicha 30.07.2024 yildagi 45-sonli buyruqlari bilan amaliyotlariga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi xuzuridagi ilmiy texnik kengashining 2024 yil 25-sentyabrdagi 06/01-sonli ma’lumotnomasi); ijtimoiy samaradorligi: olingan natijalar o‘tkir miokard infarktining asoratlangan shakllarini o‘z vaqtida aniqlash, klinik-immunologik tashhislash, davolash taktikasini optimallashtirish, asoratlar rivojlanishini kamaytirish, tibbiy yordam sifatini oshirish, statsionarda davolanish muddatini qisqartirish va va xayot sifatini yaxshilashga imkon yaratadi; iqtisodiy samaradorligi: ilmiy natijalarning Buxoro viloyati Jondor va G‘ijduvon tumanlari tibbiyot birlashmalari, Respublika shoshilinch tibbiy yorlam ilmiy markazi Navoiy viloyati filiali va Respublika ixtisoslashtirilgan kardiologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazining Buxoro viloyati mintaqaviy filiallari amaliy faoliyatlariga joriy etilishi o‘tkir miokard infarkti bilan kasallangan bemorlarni trimetazidin bilan immunokorrekqiya qilish usulini qo‘llash klinik-immunologik xususiyatlari aniqlash va davolash usullarini qo‘llash xar bir bemorga nisbatan 896000 sum iqtisodiy samaradorlik berishi asoslangan. Xulosa: o‘tkir miokard infarktining asoratlangan shakli yallig‘lanishga xos sitokinlar va essensial mineral Cu+2 ning yuqori miqdorlari fonida essensial mineral rux - Zn+2 va essensial mineral temir - Fe+3 miqdorining kamayishi bilan kechishi asoslangan.
uchinchi ilmiy yangiligi: ilk bor miokard infarktida yallig‘lanishga xos sitokinlar miqdorining statistik ishonarli ortishi fonida Zn miqdorining pasayishi - o‘tkir yurak etishmovchiligi rivojlanishi, IL-6 va TNF-α ning eng yuqori miqdorlari - kardiogen shokning klinik ko‘rinishi, IL-8 ning eng yuqori darajasi esa - o‘pka shishi paydo bo‘lishiga sabab bo‘lishi isbotlanganligi bo‘yicha «O‘tkir miokard infarkti bilan kasallangan bemorlarni trimetazidin bilan immunokorrekqiya qilish usuli» uslubiy tavsiyanomasi ishlab chiqilgan (Buxoro davlat tibbiyot instituti ekspertlar kengashining 2023-yil 27-oktyabrdagi №23-m/124 sonli xulosasi) bilan tasdiqlangan. Mazkur taklif Buxoro viloyati Jondor tumani tibbiyot birlashmasi bo‘yicha 07.12.2023 yildagi 5414-2-35-TV/2023-sonli, Buxoro viloyati G‘ijduvon tumani tibbiyot birlashmasi bo‘yicha 07.12.2023 yildagi 9247-2-34-TV/2023-sonli, Respublika shoshilinch tibbiy yorlam ilmiy markazi Navoiy viloyati filiali bo‘yicha 20.07.2024 yildagi 65-sonli va Respublika ixtisoslashtirilgan kardiologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazining Buxoro viloyati mintaqaviy filiali bo‘yicha 30.07.2024 yildagi 45-sonli buyruqlari bilan amaliyotlariga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi xuzuridagi ilmiy texnik kengashining 2024 yil 25-sentyabrdagi 06/01-sonli ma’lumotnomasi); ijtimoiy samaradorligi: olingan natijalar o‘tkir miokard infarktining asoratlangan shakllarini o‘z vaqtida aniqlash, klinik-immunologik tashhislash, davolash taktikasini optimallashtirish, asoratlar rivojlanishini kamaytirish, tibbiy yordam sifatini oshirish, statsionarda davolanish muddatini qisqartirish va va xayot sifatini yaxshilashga imkon yaratadi; iqtisodiy samaradorligi: ilmiy natijalarning Buxoro viloyati Jondor va G‘ijduvon tumanlari tibbiyot birlashmalari, Respublika shoshilinch tibbiy yorlam ilmiy markazi Navoiy viloyati filiali va Respublika ixtisoslashtirilgan kardiologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazining Buxoro viloyati mintaqaviy filiallari amaliy faoliyatlariga joriy etilishi o‘tkir miokard infarkti bilan kasallangan bemorlarni trimetazidin bilan immunokorrekqiya qilish usulini qo‘llash klinik-immunologik xususiyatlari aniqlash va davolash usullarini qo‘llash xar bir bemorga nisbatan 896000 sum iqtisodiy samaradorlik berishi asoslangan. Xulosa: miokard infarktida yallig‘lanishga xos sitokinlar miqdorining statistik ishonarli ortishi fonida Zn miqdorining pasayishi - o‘tkir yurak etishmovchiligi rivojlanishi, IL-6 va TNF-α ning eng yuqori miqdorlari - kardiogen shokning klinik ko‘rinishi, IL-8 ning eng yuqori darajasi esa - o‘pka shishi paydo bo‘lishiga sabab bo‘lishi asoslangan.
to‘rtinchi ilmiy yangiligi: ilk bor o‘tkir miokard infarktida yallig‘lanishga xos (IL-6 TNF-α) sitokinlar va essensial (Zn+2, Su+2, Fe+3) minerallar miqdorlari va saturatsiya darajasiga bog‘liq xolda yallig‘lanish jarayonining kuchayishi to‘qima gipoksiyasining sezilarli ortishiga va o‘tkir miokard infarktining nomaqbul xavfli oqibati rivojlanishiga sabab bo‘lishi isbotlanganligi bo‘yicha «O‘tkir miokard infarkti bilan kasallangan bemorlarni trimetazidin bilan immunokorrekqiya qilish usuli» uslubiy tavsiyanomasi ishlab chiqilgan (Buxoro davlat tibbiyot instituti ekspertlar kengashining 2023-yil 27-oktyabrdagi №23-m/124 sonli xulosasi) bilan tasdiqlangan. Mazkur taklif Buxoro viloyati Jondor tumani tibbiyot birlashmasi bo‘yicha 07.12.2023 yildagi 5414-2-35-TV/2023-sonli, Buxoro viloyati G‘ijduvon tumani tibbiyot birlashmasi bo‘yicha 07.12.2023 yildagi 9247-2-34-TV/2023-sonli, Respublika shoshilinch tibbiy yorlam ilmiy markazi Navoiy viloyati filiali bo‘yicha 20.07.2024 yildagi 65-sonli va Respublika ixtisoslashtirilgan kardiologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazining Buxoro viloyati mintaqaviy filiali bo‘yicha 30.07.2024 yildagi 45-sonli buyruqlari bilan amaliyotlariga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi xuzuridagi ilmiy texnik kengashining 2024 yil 25-sentyabrdagi 06/01-sonli ma’lumotnomasi); ijtimoiy samaradorligi: olingan natijalar o‘tkir miokard infarktining asoratlangan shakllarini o‘z vaqtida aniqlash, klinik-immunologik tashhislash, davolash taktikasini optimallashtirish, asoratlar rivojlanishini kamaytirish, tibbiy yordam sifatini oshirish, statsionarda davolanish muddatini qisqartirish va va xayot sifatini yaxshilashga imkon yaratadi; iqtisodiy samaradorligi: ilmiy natijalarning Buxoro viloyati Jondor va G‘ijduvon tumanlari tibbiyot birlashmalari, Respublika shoshilinch tibbiy yorlam ilmiy markazi Navoiy viloyati filiali va Respublika ixtisoslashtirilgan kardiologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazining Buxoro viloyati mintaqaviy filiallari amaliy faoliyatlariga joriy etilishi o‘tkir miokard infarkti bilan kasallangan bemorlarni trimetazidin bilan immunokorrekqiya qilish usulini qo‘llash klinik-immunologik xususiyatlari aniqlash va davolash usullarini qo‘llash xar bir bemorga nisbatan 896000 sum iqtisodiy samaradorlik berishi asoslangan. Xulosa: o‘tkir miokard infarktida yallig‘lanishga xos sitokinlar va essensial minerallar miqdorlari va saturatsiya darajasiga bog‘liq xolda yallig‘lanish jarayonining kuchayishi to‘qima gipoksiyasining sezilarli ortishi va o‘tkir miokard infarktining nomaqbul xavfli oqibati rivojlanishiga sabab bo‘lishi asoslangan.
