Жўраев Исроил Иброҳимовичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Банклараро рақобат шароитида тижорат банклари депозит операцияларини такомиллаштириш”
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.1.DSc/Iqt638
Илмий раҳбар: Омонов Акром Абдиназарович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат иқтисодиёт университети
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент Халқаро университети, DSc.22/29.12.2023.I.175.01
Расмий оппонентлар: Бердияров Бахриддин Тавашарович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Исмаилов Алишер Агзамович, иқтисодиёт фанлари доктори, доцент; Тошпўлатов Даврон Акромович, иқтисодиёт фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Алфраганус Университй
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади тижорат банклари депозит операцияларини такомиллаштиришга қаратилган таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
тижорат банкларида “Рақамли депозит экотизими”ни яратиш орқали онлайн депозит маҳсулотларини сотишни кенгайтириш асосида банк мижозлар сонини ошириш ва депозит базасини мустаҳкамлаш асосланган;  
банклараро рақобат шароитида депозитларни жалб қилишни рағбатлантиришнинг бонус тизимларини, ҳамда мижозларнинг ижтимоий ҳолати, молиявий мақсадлари, даромад даражаси, тўлов қобилияти каби талабларига мос “маъқбуллашган депозит” хизматини жорий этиш асосида банк депозитлари ҳажмини ошириш таклифи асосланган; 
тижорат банклари депозитларининг банк мажбуриятлари ва мамлакат ялпи ички маҳсулотига мутаносиб ўсишига эришишни таъминлаш орқали банк тизимининг ликвидлик даражасини мустаҳкамлаш, молиявий барқарорликни таъминлаш ҳамда иқтисодиётнинг инвестиция салоҳиятини ошириш таклиф этилган;
банклараро рақобат шароитида кредит портфелининг ресурс билан таъминланганлик даражасини камида 70 фоизгача депозитлар ҳисобидан қоплаш имконини берувчи, мижозлар базасини кенгайтиришга йўналтирилган механизм таклиф этилган;
тижорат банкларининг депозит базаси барқарорлигига таъсир этувчи омиллар таҳлили асосида тижорат банклари депозитларининг 2025-2030-йилларга  мўлжалланган прогноз ссенарийлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Банклараро рақобат шароитида тижорат банклари депозит операцияларини такомиллаштириш бўйича ишлаб чиқилган илмий таклифлар ва амалий тавсиялар асосида:
тижорат банкларида “Рақамли депозит экотизими”ни яратиш орқали онлайн депозит маҳсулотларини сотишни кенгайтириш асосида банк мижозлар сонини ошириш ва депозит базасини мустаҳкамлашга доир таклифи АТБ Агробанк ва АТ Алоқабанк фаолиятига жорий этилган (АТБ Агробанкнинг 2025-йил 4-февралдаги 04/02-10/042-сонли маълумотнома ва АТ Алоқабанкнинг 2025-йил 14-апрелдаги 25-04/1651-сонли маълумотнома). Натижада, АТБ Агробанкнинг онлайн омонатчилари сони 2024-йилнинг тўртинчи чорагида 1,5 баробарга, АТ Алоқабанкда депозит маблағлар ҳажми 2024-йилда ўтган 2023-йилнинг мос даврига 1 913 млрд.сўмга ёки 2,2 баробарга ортган;
банклараро рақобат шароитида депозитларни жалб қилишни рағбатлантиришнинг бонус тизимларини, ҳамда мижозларнинг ижтимоий ҳолати, молиявий мақсадлари, даромад даражаси, тўлов қобилияти каби талабларига мос “маъқбуллашган депозит” хизматини жорий этиш асосида банк депозитлари ҳажмини оширишга оид таклифи АТ Алоқабанк Кузатув кенгашининг 2024-йил 01-августдаги 55/2-сонли баёни билан тасдиқланган “Янги мижоз ва қулай фоизли депозитлар жалб қилишни моддий рағбатлантириш тўғрисида”ги низомни ишлаб чиқишда фойдаланилган (АТ Алоқабанкнинг 2025-йил 14-апрелдаги 25-04/1651-сонли маълумотнома). Натижада, банкнинг мижозлар сони ва депозитлар қолдиғининг ўсишида ижобий натижа берган ҳолда 2024-йил 1-август ҳолатига банкнинг юридик мижозларидан жалб қилинган депозитлар қолдиғи 7 255,8 млрд. сўмни ташкил этган бўлса, 2024-йил якунида жами депозитлар қолдиғи 8 585,3 млрд. сўм ёки таҳлил даврида 18 фоизга ошишига эришилган;
тижорат банклари депозитларининг банк мажбуриятлари ва мамлакат ялпи ички маҳсулотига мутаносиб ўсишига эришишни таъминлаш орқали банк тизимининг ликвидлик даражасини мустаҳкамлаш, молиявий барқарорликни таъминлаш, ҳамда иқтисодиётнинг инвестиция салоҳиятини оширишга оид таклифи АТБ Агробанк томонидан амалиётга жорий этилган (АТБ Агробанкнинг 2025-йил 4-февралдаги 04/02-10/042-сонли маълумотнома). Натижада АТБ Агробанкнинг депозит базасининг мустаҳкамлиги таъминланиб, депозитларнинг банк мажбуриятлари таркибидаги улуши  2025-йил 1-январ ҳолатига ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 2,3 фоизга ошишига эришилган;  
банклараро рақобат шароитида кредит портфелининг ресурс билан таъминланганлик даражасини камида 70 фоизгача депозитлар ҳисобидан қоплаш имконини берувчи, мижозлар базасини кенгайтиришга йўналтирилган механизми таклифи АТ Алоқабанк Кузатув кенгашининг 2024-йил 25-ноябрдаги 90-сонли йиғилиш баёни билан тасдиқланган 90-сонли “АТ Алоқабанкнинг 2025-йил учун мўлжалланган бизнес-режаси”ни ишлаб чиқишда фойдаланилган (АТ Алоқабанкнинг 2025-йил 14-апрелдаги 25-04/1651-сонли маълумотнома). Натижада, АТ Алоқабанкнинг кредит портфелини депозитлар асосида молиялаш коеффициенти 2023-йил 31-декабр ҳолатига 90 фоизни ташкил этган бўлса, 2024-йилнинг мос даврида 109 фоизни ташкил этган ёки таҳлил даврида 19 фоизга ошган;
тижорат банкларининг депозит базаси барқарорлигига таъсир этувчи омиллар таҳлили асосида тижорат банклари депозитларининг 2025–2030-йилларга  мўлжалланган прогноз ссенарийлари ишлаб чиқишга доир таклифи АТБ Агробанкнинг 2025-йил учун “Депозит сиёсати тўғрисида”ги тартибида инобатга олинган (АТБ Агробанк 2025-йил 4-февралдаги 04/02-10/042-сонли маълумотнома). Натижада, тижорат банклари депозит маблағларига энг кучли таъсир қилувчи омил реал ЯИМ (лнЙИМ) ўртача бир фоизга ортиши, депозитлар қолдиғини (лнДҚ) ўртача 1,12 фоизга, инфляция даражасининг (лнИД) ўртача бир фоизга ортиши, депозитлар қолдиғини (лнДҚ) ўртача -0,01 фоизга камайишига, миллий валютада мажбурий заҳира нормаси (лнМЗН) ўртача бир фоизга ортиши, депозитлар қолдиғини (лнДҚ) ўртача -0,01 фоизга камайишига, банк фойдаси (лнБФ) ўртача бир фоизга ортиши, депозитлар қолдиғини (лнДҚ) ўртача 0,04 фоизга ортишига олиб келиши эмпирик таҳлиллар асосида аниқланган.