Таженова Гулзар Турдибаевнанинг
педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри: “Қорақалпоғистон Республикаси А1 даражали ўқувчиларига инглиз тилини ўқитишда фразеологик компетенсияни шакллантириш”, 13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (инглиз тили)
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.4.PhD/Ped4187.
Илмий раҳбарининг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони Ахмедова Лайлохон Толибжоновна педагогика фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қорақалпоқ давлат университети
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қорақалпоқ давлат университети DSc.03/30.04.2021.Fil.20.01
Расмий оппонентларнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Ҳамроев Ғофур Хасанович, педагогика фанлари доктори, доцент; Усенова Гулмира Абиллаевна, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот номи: Урганч давлат университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Қорақалпоғистон Республикаси А1 даражали ўқувчиларнинг инглиз тилидан фразеологик компетенсиясини шакллантириш ва ўзлаштириш методикасини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
А1 даражали ўқувчиларнинг инглиз тилидан фразеологик компетенсиясини шакллантиришдаги қийинчиликлар ва одатий хатолар, фразеологик бирликларнинг тиллараро эквивалентлиги параметрлари, фразеологик бурилишларни ўзлаштиришда ўзига хос фразеологик бирликларнинг лингвометодик тавсифи аниқлаштирилган;
ўқувчиларнинг инглиз тилидан фразеологик компетенсиясини шакллантиришда фразеологик бирликларнинг мазмуни, фразеологик компетенсияни шакллантиришнинг репродуктив даражаси, лингводидактик типологияси, фразеологик машқлар ва ўйинлар мажмуини семантизация қилиш орқали аниқлаштирилган;
А1 даражали ўқувчиларнинг инглиз тилидан фразеологик компетенсиясини шакллантиришда соматик фразеологик бирликлар ва соматик фразеологик бирликларни минимал услубий тамойиллар билан фразеологик бирликларни танлаш мезонлари фразеологик компетенсиясини шакллантиришнинг стратегик босқичли модели, фразеологик компетенсияларга дахлдор лингвометодик машқлар асосида фразеологик тавсифий модели такомиллаштирилган;
ўқувчиларнинг инглиз тилидан фразеологик компетенсиясини шакллантиришнинг фразеологик бирликларининг эквивалентлигини фразеологик компетенсиясини шакллантиришнинг лисоний манбаларини таснифлашни ҳисобга олган ҳолда илмий асосланган таклиф ва тавсиялар, шунунгдек, А1 даражали ўқувчиларга фразеологик компетенсиясини шаклантиришга доир дастурли таъминот ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. А1 даражали ўқувчиларнинг инглиз тилидан фразеологик компетенсиясини шакллантириш методикасига оид тадқиқот натижалари асосида:
А1 даражали ўқувчиларнинг инглиз тилидан фразеологик компетенсиясини шакллантиришдаги қийинчиликлар ва одатий хатолар, фразеологик бирликларнинг тиллараро эквивалентлиги параметрлари, фразеологик бурилишларни ўзлаштиришда ўзига хос фразеологик бирликларнинг лексикографик тавсифига оид фикрлардан Қорақалпоғистон Республикаси мактабгача ва мактаб таълими вазириги фаолиятида фойдаланилган (Қорақалпоғистон Республикаси Мактабгача ва мактаб таълими вазирлигинг 2024-йил 4-декабрдаги 01-08.8045-сон маʼлумотномаси). Натижада инглиз тили дарслари орқали А1 даражали ўқувчиларнинг инглиз тилидан фразеологик компетенсиясини шакллантириши аниқлаштирилган;
ўқувчиларнинг инглиз тилидан фразеологик компетенсиясини шакллантиришда фразеологик бирликларнинг мазмуни, фразеологик компетенсиясини шакллантиришнинг репродуктив даражаси, лингводидактик типологияси, фразеологик машқлар ва ўйинлар мажмуини семантизациялашга оид таклифлардан Т.Н.Қори-Ниёзий номидаги Ўзбекистон педагогика фанлари илмий-тадқиқот институти Қорақалпоғистон филиалида бажарилган ФЗ-2016-0908165532 рақамли “Қорақалпоқ тилининг янги алфавити ва имло қоидаларига мувофиқ она тили ва адабиётини ривожлантириш методикаси” мавзусидаги фундаментал лойиҳасида фойдаланилган (Ўзбекистон педагогика фанлари илмий-тадқиқот институти Қорақалпоғистон филиалининг 2024-йил 25-ноябрдаги 492-сон ма'лумотномаси). Натижада инглиз тили дарслари орқали бошланғич синф ўқувчиларининг фразеологик компетенсиясини шакллантиришда фразеологик бирликларнинг мазмуни, эркин ибораларни ривожлантирувчи методик таʼминотини такомиллаштиришга хизмат қилган;
ўқувчиларнинг инглиз тилидан фразеологик компетенсиясини шакллантиришнинг фразеологик бирликларининг эквивалентлигини ҳисобга олган ҳолда эркин иборалар ва нутқий вазиятларнинг визуал тасвири семантик ва стилистик ифода этишга оид таклифлардан Қорақалпоғистон телерадиокомпаниясиниг “Билимлендириwде реформа”, “Жаслар wақти”, “Хабар” кўрсатувларини тайёрлашда фойдаланилди (Қорақалпоғистон телерадиокомпаниясининг 2024-йил 26-декабрдаги 05-22/566-сон маълумотномаси) инглиз тили дарслари орқали бошланғич синф ўқувчиларининг фразеологик компетенсиясини шакллантириш юзасидан билимларни ўзлаштириш ёʻллари такомиллаштирилган;
ўқувчиларнинг инглиз тилидан фразеологик компетенсиясини шакллантиришнинг фразеологик бирликларининг эквивалентлиги, фразеологик компетнсияни шакллантиришнинг лисоний манбакарини таснифлашни ҳисобга олган ҳолда илмий асосланган таклиф ва тавсиялар, шунингдек, А1 даражали ўқувчиларга фразеологик компетенсиясини шакллантиришга доир фикрлардан “Семантиc феатурес оф пропер намес ин Энглиш пҳрасеологиcал униц анд эхпессион” номли ўқув қўлланмани яратишда фойдаланилган (Ўзбекстан Республикаси Адлия вазирлигининг 2024-йил 14-апрелдаги ДГУ 36514-сон рухсатномаси). Натижада инглиз тили дарслари орқали А1 даражали ўқувчиларнинг инглиз тилидан фразеологик компетенсиясини шакллантириши аниқлаштирилган.