Абдурахмонов Эшонкул Мовутовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Холецистохоледохолитиаз сабабли уткир холецистит ва холангитда гибрид жаррохлик амалиётларининг имкониятлари», 14.00.27 – Хирургия.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.1.PhD/Tib.4332.
Илмий раҳбар: Бабажанов Ахмаджон Султанбаевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат тиббиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Самарқанд давлат тиббиёт университети, DSc.04/05.05.2023.Tib.102.03.
Расмий оппонентлар: Хужабоев Сафарбой Тухтабоевич, тиббиёт фанлари доктори, доцент. Лигай Руслан Ефимович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: В.И. Разумовский номидаги Саратов давлат тиббиёт университети.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ўт тош касаллигининг мураккаб шакли - холецистохоледохолитиаз билан оғриган беморларни жарроҳлик даволаш натижаларини яхшилашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
илк бор калкулёз холецистит ва холедохолитиаз билан оғриган беморларда Рендезвоус усулидан фойдаланган ҳолда ёрдамчи эндоскопик папиллосфинктеротомия билан лапароскопик холецистэктомиянинг такомиллаштирилган усулидан фойдаланишнинг мақсадга мувофиқлиги исботланган;
илк бор холецистохоледохолитиазли беморларни анъанавий даволаш усули операция хонасида Рендезвоус усули ёрдамида эндоскопик папиллосфинктеротомия билан бир этапли лапароэндоскопик жарроҳлик усули билан такомиллаштирилган;
илк бор янги ташкилий ёндашув сифатида, лапароскопик ва трансдуоденал эндоскопик амалиётларни мувофиқлаштирилган тарзда амалга ошириш учун мослаштирилган бирлашган жарроҳлик жамоаси ҳамда жиҳозларни жойлаштириш учун концепция ишлаб чиқилган; 
илк бор ишлаб чиқилган Рендезвоус усулини қўллаган ҳолда лапароскопик холецистэктомия ва эндоскопик папиллосфинктеротомия комбинациясидан фойдаланиш юқори самарадорлиги ва асоратлар хавфи камлиги билан  клиник жиҳатдан исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Калкулёз холецистит ва холедохолитиаз билан оғриган беморларни ташхислаш ва жарроҳлик даволашни яхшилаш бўйича илмий изланиш натижаларига кўра:  
биринчи илмий янгилик: илк бор калкулёз холецистит ва холедохолитиаз билан оғриган беморларда Рендезвоус усулидан фойдаланган ҳолда ёрдамчи эндоскопик папиллосфинктеротомия билан лапароскопик холецистэктомиянинг такомиллаштирилган усулидан фойдаланишнинг мақсадга мувофиқлиги исботланган; илмий янгиликнинг аҳамияти:  калкулёз холецистит ва холедохолитиаз билан оғриган беморларда Рендезвоус усули ва холедохолитоэкстракциядан фойдаланган ҳолда тавсия этилган такомиллаштирилган бир босқичли ЛХЭ ёрдамида гибрид операцияларни бажариш тавсия этилади.;  илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Самарқанд шаҳар тиббиёт бирлашмаси марказий шифохонаси хирургия бўлимлари (2287-7-107-ТВ/2024-сонли буйруқ) ва Самарқанд вилоят куп тармокли тиббиёт маркази хирургия бўлимлари (263U-сонли буйруқ) амалиётига татбиқ этилган. Тадқиқот натижаларининг амалиётга татбиқ этилиши кўрсатиладиган тиббий ёрдам сифатини яхшилашга, операциядан кейинги вақтини, амалиётдан кейинги асоратлар частотасини ва даволанишнинг реабилитация даврини камайтиришга имкони берган.; Ижтимоий самарадорлиги: яратилган бир босқичли лапароэндоскопик даволаш усули жарроҳлик жароҳатларини минимал даражага келтириб, тикланиш даврини қисқартиради. Бу беморларнинг кундалик ҳаётга тезроқ қайтишини, узоқ муддатли даволаш билан боғлиқ стресс даражасини пасайтиришни ва умумий ҳолатини яхшилашни таъминлайди.; Иқтисодий самарадорлиги: таққосланадиган икки босқичли даволаш жараёнида стандарт лапароскопик холецистэктомия ва эндоскопик папиллосфинктеротомия ўртасида ўртача умумий харажатлар 10-12 миллион сўмни ташкил этади. Бир босқичли "Рендезвоус" техникаси орқали ушбу жараённи бир вақтнинг ўзида амалга ошириш натижасида сарф-харажатлар камаяди; хулоса: Яратилган методика асосида амалга оширилган бир босқичли операцияда ҳар бир бемор учун ўртача сарф-харажат 6-8 миллион сўм ни ташкил қилади, бу икки босқичли даволаш усулига нисбатан 30-40% тежамкорликни таъминлайди. 10 бемор мисолида бу 40 миллион сўмгача тежамкорликни таъминлайди;  
иккинчи илмий янгилик: илк бор холецистохоледохолитиазли беморларни анъанавий даволаш усули операция хонасида Рендезвоус усули ёрдамида эндоскопик папиллосфинктеротомия билан бир этапли лапароэндоскопик жарроҳлик усули билан такомиллаштирилган;  илмий янгиликнинг аҳамияти: Таклиф этилаётган такомиллаштирилган ЛХЭ усули бир вақтнинг ўзида ёрдамчи ЭПСТ (Рендезвоус усули) ёрдамида гибрид операция хонасидан, махсус рентген столидан ва рентгенологни жалб қилишни талаб қилмайди.;  илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Самарқанд шаҳар тиббиёт бирлашмаси марказий шифохонаси хирургия бўлимлари (2287-7-107-ТВ/2024-сонли буйруқ) ва Самарқанд вилоят куп тармокли тиббиёт маркази хирургия бўлимлари (263U-сонли буйруқ) амалиётига татбиқ этилган. Тадқиқот натижаларининг амалиётга татбиқ этилиши кўрсатиладиган тиббий ёрдам сифатини яхшилашга, операциядан кейинги вақтини, амалиётдан кейинги асоратлар частотасини ва даволанишнинг реабилитация даврини камайтиришга имкони берган.; Ижтимоий самарадорлиги: стандарт операция шароитида бир босқичли даволаш усулини жорий қилиш такрорий госпитализациялар ва алоҳида лапароскопик ёки эндоскопик манипуляциялар эҳтиёжини камайтиради. Бу тиббиёт тизими ресурсларидан самаралироқ фойдаланиш ва бир беморга сарфланадиган харажатларни камайтириш имконини беради.; Иқтисодий самарадорлиги: икки босқичли жараёнда беморларнинг такрорий госпитализация қилиниши эҳтимоли 15-20% ни ташкил этади, ҳар бир қўшимча ётқизиш учун харажат 2-3 миллион сўм ни ташкил этади. Бир босқичли усул қўлланилганда, қўшимча ётқизиш эҳтимоли деярли йўқ қилинади.; хулоса: Бир босқичли усул такрорий ётқизиш эҳтимолини деярли йўқ қилади, бу ҳар бир қўшимча госпитализация учун 2-3 миллион сўм сарфни тежашга ёрдам беради. 10 беморда ушбу чоралар 30-50 миллион сўм сарф-харажатнинг олдини олиш имконини беради.
учинчи илмий янгилик: илк бор янги ташкилий ёндашув сифатида, лапароскопик ва трансдуоденал эндоскопик амалиётларни мувофиқлаштирилган тарзда амалга ошириш учун мослаштирилган бирлашган жарроҳлик жамоаси ҳамда жиҳозларни жойлаштириш учун концепция ишлаб чиқилган;  илмий янгиликнинг аҳамияти: Тавсия этилган усул, асбоблар ва операция гуруҳининг тартиби ўткир ва сурункали холецистит ва холедохолитиазнинг ўртача хавфи бўлган беморларда умумий ўт йўлида тошлар мавжудлигини интраоператив холангиография билан тасдиқлаганидан кейин қўлланилган.;  илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Самарқанд шаҳар тиббиёт бирлашмаси марказий шифохонаси хирургия бўлимлари (2287-7-107-ТВ/2024-сонли буйрук) ва Самарқанд вилоят куп тармокли тиббиёт маркази хирургия бўлимлари (263U-сонли буйрук) амалиётига татбиқ этилган. Тадқиқот натижаларининг амалиётга татбиқ этилиши кўрсатиладиган тиббий ёрдам сифатини яхшилашга, операциядан кейинги вақтини, амалиётдан кейинги асоратлар частотасини ва даволанишнинг реабилитация даврини камайтиришга имкони берган; Ижтимоий самарадорлиги: операцион бригада ўзаро ҳаракатланишининг стандартлаштирилган схемаси ва мавжуд жиҳозлардан фойдаланиш усуллари инновацион даволаш методларини кўплаб тиббиёт муассасаларида, шу жумладан ҳудудий шифохоналарда ҳам амалга оширишга имкон беради. Бу узоқ ҳудудларда яшовчи беморлар учун юқори сифатли даволаш хизматларига етишувчанликни оширади; Иқтисодий самарадорлиги: бир босқичли усулда беморларнинг стационарда ётиш даври ўртача 3-4 кун ни ташкил қилади, бу икки босқичли усулдаги 7-10 кун билан солиштирганда. Ҳар бир кун учун ўртача стационар хизмат кўрсатиш харажати 300-500 минг сўм ни ташкил этса, бир бемор учун 1 операция ҳисобига тежамкорлик таъминланади.; хулоса: Бир босқичли операция стационарда ётиш муддатини 3-4 кун га қисқартириб, ҳар бир бемор учун 1-2 миллион сўм тежамкорлик таъминлайди. 10 бемор учун умумий сарф-харажат тежамкорлиги 10-20 миллион сўм ни ташкил этади.
тўртинчи илмий янгилик: илк бор ишлаб чиқилган Рендезвоус усулини қўллаган ҳолда лапароскопик холецистэктомия ва эндоскопик папиллосфинктеротомия комбинациясидан фойдаланиш юқори самарадорлиги ва асоратлар хавфи камлиги билан  клиник жиҳатдан исботланган; илмий янгиликнинг аҳамияти: Ёрдамчи ЭПСТ билан ЛХЭ нинг такомиллаштирилган усули 87,3% ҳолларда холедохолитиазнинг ўртача хавфи билан самарали бўлган, бу анъанавий ЭПСТга қараганда 18,3% юқори, р=0,035 ва ЭПСТ билан боғлиқ асоратларнинг 17,7% пастлиги билан бирга келган, р=0,017.; илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Самарқанд шаҳар тиббиёт бирлашмаси марказий шифохонаси хирургия бўлимлари (2287-7-107-ТВ/2024-сонли буйруқ) ва Самарқанд вилоят куп тармокли тиббиёт маркази хирургия бўлимлари (263U-сон буйруқ) амалиётига татбиқ этилган. Тадқиқот натижаларининг амалиётга татбиқ этилиши кўрсатиладиган тиббий ёрдам сифатини яхшилашга, операциядан кейинги вақтини, амалиётдан кейинги асоратлар частотасини ва даволанишнинг реабилитация даврини камайтиришга имкони берган.; Ижтимоий самарадорлиги: лапароскопик холецистэктомия ва эндоскопик папиллосфинктеротомиянинг мослаштирилган усуллари асоратлар тез-тезлиги ва тўлиқ даволанмаган касаллик жараёнлари билан боғлиқ сурункали касалликлар ривожланиш хавфини камайтиради. Бу беморларнинг меҳнат қобилиятини сақлаш ва ижтимоий ногиронлик даражасини пасайтиришга хизмат қилади.; Иқтисодий самарадорлиги: беморнинг меҳнатга яроқлиликка қайтиш вақтини 7-10 кунга қисқартириш натижасида ишга қайтаётган ҳар бир шахс ўртача ойлик маошнинг 25-30% ни олдинга суриши мумкин.; хулоса: Беморларнинг меҳнат қобилиятига эрта қайтиши меҳнат ресурсларидан самарали фойдаланишни таъминлайди. Ҳар бир бемор учун ишга эрта қайтиш натижасида ўртача 750-900 минг сўм иқтисодий даромад ҳисобланади. 10 беморда бу умумий 7,5-9 миллион сўм иқтисодий самарадорликни ташкил этади.