Sayt test rejimida ishlamoqda

Динмухаммадиева Дилором Рахимжан қизининг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. 
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ювенил идиопатик артритни лаборатор ташхислаш ва стандарт даволашни коррекция қилиш усулини ишлаб чиқиш”, 14.00.09 – Педиатрия (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақами: B2022.2.PhD/Tib2729.
Илмий раҳбар: Каримджанов Илхамджан Асамович, тиббиёт фанлари доктори, профессор
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент тиббиёт академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи,  ИК рақами: Тошкент педиатрия тиббиёт институти, DSc.04/30.12.2019.Tib.29.01.
Расмий оппонентлар: Шарипов Алишер Мирхамидович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Ходжиметов Абдугафур Ахатович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Республика ихтисослаштирилган педиатрия илмий-амалий тиббиёт маркази. 
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ювенил идиопатик артритни клиник-лаборатор текширувлари асосида аниқлашни такомиллаштириш ва самарали даволаш усулини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
болаларда ювенил идиопатик артрит (ЮИА) дебюти энг кўп 11-14 ёшга (n = 38 (36,9%); p<0,001) тўғри келган бўлса олигоартикуляр (35%) ва полиартикуляр (65%) вариантларида хавф омиллари, айниқса ЮИAнинг полиартикуляр вариантида яллиғланиш биомаркерлари бўлган С – реактив оқсил (СРО)нинг 6,5 баробаргача (p<0,05), антистрептолизин О (AСЛО) нинг 2,5 баробаргача (p<0,05), ревматоид омил (РО)нинг 4,5 баробаригача (p<0,05) ошиши исботланган;
ЮИAнинг олигоартикуляр ва полиартикуляр вариантида суяк тўқималарининг метаболизмининг белгилаб берувчи биомаркерлари – остеокалциннинг 7,9 баробаргача пасайиши (p<0,05) ва антициклик цитруллин пептид (AЦЦП)нинг 6,7 баробаргача ошиши (Р<0,001) аниқлаш орқали суяк деминерализасияси даражаси, остеопороз ривожланиш ҳавфи юқори эканлиги исботланган;
остеокалцин ва умумий калций ўртасидаги мусбат корреляция (р = 0,535) ҳамда остеокалцин ва AЦЦП ўртасидаги мусбат корреляция (р = 0,461) суяк емирилиши ва аутоиммун жараёнга жавобан остеобластларнинг реактив фаоллашишини исботласа, остеокалцин ва AСЛО ўртасидаги манфий корреляция (р = -0,387) ҳамда остеокалцин ва СРО ўртасидаги манфий корреляция (-0,347) тизимли яллиғланиш жараёни кучайган пайтда остеокалцин фаоллигини ва остеогенез жараёнининг сустлашиши билан кечиши (p<0,05) исботланган;
остеотроп давони олган болаларда суяк-бўғим тизимининг метаболик бузилишлари ва касалликнинг қайталаниш ҳолатлари мос равишда 3,5 баробар ва 2,2 баробарга камайди, бу эса ҳаракат аппаратининг функционал ҳолатини 2 баробар тикланишига олиб келиши (p < 0,05) исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
ЮИA билан касалланган бемор болаларда клиник, лаборатор текширувлар орқали касалликнинг ўзига хос хусусиятларини ўрганиш ҳамда комплекс даволаш усулларини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилик: болаларда ЮИA нинг аксарият ҳолларда 6 ёшдан кейин бошланиши, олигоартикуляр (36%) ва полиартикуляр (64%) вариантларида хавф омиллари, айниқса ЮИAнинг полиартикуляр вариантида яллиғланиш биомаркерлари бўлган СРОнинг 6,5 баробаргача (p<0,05), AСЛОнинг 2,5 баробаргача (p<0,05), РОнинг 4,5 баробаригача (p<0,05) ошишини исботлаш бўйича таклифлар Тошкент тиббиёт академияси мувофиқлаштирилган эксперт кенгаши томонидан 2023-йил 26-майда 03-23/3-м билан тасдиқланган “Разработка способа коррекции лабораторной диагностики и стандартного лечения ювенильного идиопатического артрита” номли услубий тавсияномада акс эттирилган ва Тошкент тиббиёт академияси Кўп тармоқли клиникаси  2023 йил 14 июнда №54 сонли буйруғи, Тошкент Шаҳар 4-сон болалар клиник шифохонаси 2023 йил 3 июнда №104 буйруқ ҳамда Тошкент Шаҳар Болалар миллий тиббиёт маркази 2024 йил 8 июлда 01-1-04/57 сонли буйруғи билан клиник амалиётга жорий этилган. (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 15 июлдаги №03/40-сон хулосаси). Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: олинган маълумотлар ЮИAда суяк метаболизмида бузилишларни, суяк емиришилини эрта аниқлаш ва оқибларини башорат қилиш сифатини яхшилайди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: ҳавф омилларини диагностик прогнозлаш мезонларига киритилиши ЮИA клиник кўринишини башорат қилишга ёрдам бериб, диагностикасини такомиллаштиришга олиб келади, натижада рецидивлар сони камайиб шифохонага ётқизишдан воз кечишга олиб келади ва ҳар бир беморнинг 10 кунлик шифохонага ётқизилиши учун ўртача 1620000 сўмгача маблағни тежаш имконини берган, 103 бемор учун 166860000 сўмни ташкил этган. Хулоса: ЮИA билан оғриган беморларда эрта диагностика қилиш бюджет ва бюджетдан ташқари маблағларни бир беморга 1620000 сўмни иқтисод қилиш имконини берган;
иккинчи илмий янгилик: ЮИAнинг олигоартикуляр ва полиартикуляр вариантида суяк тўқималарининг метаболизмининг белгилаб берувчи биомаркерлари – остеокалциннинг 7,9 баробаргача пасайиши (p<0,05) ва AЦЦПнинг 6,7 баробаргача ошиши (п<0,001) аниқлаш орқали суяк деминерализасияси даражаси, остеопороз ривожланиш ҳавфи юқори эканлигини исботлаш бўйича таклифлар Тошкент тиббиёт академияси мувофиқлаштирилган эксперт кенгаши томонидан 2023-йил 26-майда 03-23/3-м билан тасдиқланган “Разработка способа коррекции лабораторной диагностики и стандартного лечения ювенильного идиопатического артрита” номли услубий тавсияномада акс эттирилган ва Тошкент тиббиёт академияси Кўп тармоқли клиникаси  2023 йил 14 июнда №54 сонли буйруғи, Тошкент Шаҳар 4-сон болалар клиник шифохонаси 2023 йил 3 июнда №104 буйруқ ҳамда Тошкент Шаҳар Болалар миллий тиббиёт маркази 2024 йил 8 июлда 01-1-04/57 сонли буйруғи билан клиник амалиётга жорий этилган. (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 15 июлдаги №03/40-сон хулосаси). Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: олинган маълумотлар ЮИAда суяк метаболизмида бузилишларни, суяк емиришилини эрта аниқлаш ва оқибатларини башорат қилиш сифатини яхшилайди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: ҳавф омилларини диагностик прогнозлаш мезонларига киритилиши ЮИA клиник кўринишини башорат қилишга ёрдам бериб, диагностикасини такомиллаштиришга олиб келади, натижада рецидивлар сони камайиб шифохонага ётқизишдан воз кечишга олиб келади ва ҳар бир беморнинг 10 кунлик шифохонага ётқизилиши учун ўртача 1620000 сўмгача маблағни тежаш имконини берган, 103 бемор учун 166860000 сўмни ташкил этган. Хулоса: ЮИA билан оғриган беморларда эрта диагностика қилиш бюджет ва бюджетдан ташқари маблағларни бир беморга 1620000 сўмни иқтисод қилиш имконини берган;
учинчи илмий янгилик: остеокалцин ва умумий калций ўртасидаги мусбат корреляция (р = 0,535) ҳамда остеокалцин ва AЦЦП ўртасидаги мусбат корреляция (р = 0,461) суяк йемирилиши ва аутоиммун жараёнга жавобан остеобластларнинг реактив фаоллашишини исботласа, остеокалцин ва AСЛО ўртасидаги манфий корреляция (р = -0,387) ҳамда остеокалцин ва СРО ўртасидаги манфий корреляция (р = -0,347) тизимли яллиғланиш жараёни кучайган пайтда остеокалцин фаоллигини ва остеогенез жараёнининг сустлашиши билан кечиши (p<0,05)ни исботлаш бўйича таклифлар Тошкент тиббиёт академияси мувофиқлаштирилган эксперт кенгаши томонидан 2023-йил 26-майда 03-23/3-м билан тасдиқланган “Разработка способа коррекции лабораторной диагностики и стандартного лечения ювенильного идиопатического артрита” номли услубий тавсияномада акс эттирилган ва  Тошкент тиббиёт академияси Кўп тармоқли клиникаси  2023 йил 14 июнда №54 сонли буйруғи, Тошкент Шаҳар 4-сон болалар клиник шифохонаси 2023 йил 3 июнда №104 буйруқ ҳамда Тошкент Шаҳар Болалар миллий тиббиёт маркази 2024 йил 8 июлда 01-1-04/57 сонли буйруғи билан клиник амалиётга жорий этилган. (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 15 июлдаги №03/40-сон хулосаси). Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: олинган маълумотлар ЮИAда суяк метаболизмида бузилишларни, суяк емиришилини эрта аниқлаш ва оқибларини башорат қилиш сифатини яхшилайди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: ҳавф омилларини диагностик прогнозлаш мезонларига киритилиши ЮИA клиник кўринишини башорат қилишга ёрдам бериб, диагностикасини такомиллаштиришга олиб келади, натижада рецидивлар сони камайиб шифохонага ётқизишдан воз кечишга олиб келади ва ҳар бир беморнинг 10 кунлик шифохонага ётқизилиши учун ўртача 1620000 сўмгача маблағни тежаш имконини берган, 103 бемор учун 166860000 сўмни ташкил этган. Хулоса: ЮИA билан оғриган беморларда эрта диагностика қилиш бюджет ва бюджетдан ташқари маблағларни бир беморга 1620000 сўмни иқтисод қилиш имконини берган;
тўртинчи илмий янгилик: остеотроп давони олган болаларда суяк-бўғим тизимининг метаболик бузилишлари ва касалликнинг қайталаниш ҳолатлари мос равишда 3,5 баробар ва 2,2 баробарга камайди, бу эса ҳаракат аппаратининг функционал ҳолатини 2 баробар тикланишига олиб келишини (p < 0,05) исботлаш бўйича таклифлар Тошкент тиббиёт академияси мувофиқлаштирилган эксперт кенгаши томонидан 2023-йил 26-майда 03-23/3-м билан тасдиқланган “Разработка способа коррекции лабораторной диагностики и стандартного лечения ювенильного идиопатического артрита” номли услубий тавсияномада акс эттирилган ва  Тошкент тиббиёт академияси Кўп тармоқли клиникаси  2023 йил 14 июнда №54 сонли буйруғи, Тошкент Шаҳар 4-сон болалар клиник шифохонаси 2023 йил 3 июнда №104 буйруқ ҳамда Тошкент Шаҳар Болалар миллий тиббиёт маркази 2024 йил 8 июлда 01-1-04/57 сонли буйруғи билан клиник амалиётга жорий этилган. (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 15 июлдаги №03/40-сон хулосаси). Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: олинган маълумотлар ЮИAда суяк метаболизмида бузилишларни, суяк емиришилини эрта аниқлаш ва оқибатларини башорат қилиш сифатини яхшилайди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: ҳавф омилларини диагностик прогнозлаш мезонларига киритилиши ЮИA клиник кўринишини башорат қилишга ёрдам бериб, диагностикасини такомиллаштиришга олиб келади, натижада рецидивлар сони камайиб шифохонага ётқизишдан воз кечишга олиб келади ва ҳар бир беморнинг 10 кунлик шифохонага ётқизилиши учун ўртача 1620000 сўмгача маблағни тежаш имконини берган, 103 бемор учун 166860000 сўмни ташкил этган. Хулоса: ЮИA билан оғриган беморларда эрта диагностика қилиш бюджет ва бюджетдан ташқари маблағларни бир беморга 1620000 сўмни иқтисод қилиш имконини берган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish