Ro‘zieva Shaxlo Durdiqulovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Sut bezi saratonida noad’yuvant kimyoterapiyani korreksiyalash ta’sirida sut bezi to‘qimalaridagi morfologik o‘zgarishlarning qiyosiy tahlili», 14.00.02 – Morfologiya va 14.00.14 – Onkologiya (tibbiyot fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2024.1.DSc/Tib980.
Ilmiy rahbar: Sultonova Lola Djaxonkulovna, tibbiyot fanlari doktori, dotsent.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Buxoro davlat tibbiyot instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Buxoro davlat tibbiyot instituti, DSc.04/29.02.2024.Tib.93.01.
Rasmiy opponentlar: Rasulov Xamidulla Abdullaevich, tibbiyot fanlari doktori, professor; Pulatov Doniyor Anvarovich, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: «X.A.Yassaviy nomidagi qozoq turk universiteti» (Qozog‘iston Respublikasi).
Dissertatsiya yo‘nalishi: amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: sut bezi saratonida neo’adyuvant kimyoterapiyani korreksiyalash ta’sirida sut bezi to‘qimalaridagi morfologik o‘zgarishlarning qiyosiy tahlilini aniqlashdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
sut bezi saratonida noadyu’vant kimyoterapiyaga javob sifatida sut bezi to‘qimalarida yuz bergan morfologik o‘zgarishlari to‘liq qiyosiy tahlil qilingan hamda tadqiqot natijalari asosida kimyoterapiyadan keyingi patomorfoz darajasini baholash uchun yangi qo‘llanmalar ishlab chiqilgan;
kimyoterapiya korreksiyasining ta’sirini aniqlashda kimyoterapiya sxemalarini korreksiyalash (dozani o‘zgartirish, preparatlar qo‘shish) usullari orqali sut bezi to‘qimalaridagi morfologik o‘zgarishlarga ta’sir darajasi aniqlangan;
patomorfologik tahlilda ER, PR, HER2, Ki-67 kabi biomarkerlar ekspressiyasi kimyoterapiyaning samaradorligini baholashda qanday ahamiyatga ega ekani ilmiy asoslagan va morfologik o‘zgarishlarning biomarkerlar ekspressiyasi bilan bog‘liqligi statistik jihatdan isbotlangan;
kimyoterapiyadan keyingi hujayralar o‘zgarishlarining darajasi asosida davolash prognozini aniqlashning yangi me’yorlari ishlab chiqilgan hamda hujayra darajasidagi o‘zgarishlar (apoptoz, proliferatsiya, angiogenez) klinik natijalar bilan bog‘liqligi asoslangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Sut bezi saratonida no’adyuvant kimyoterapiyani korreksiyalash ta’sirida sut bezi to‘qimalaridagi morfologik o‘zgarishlarning qiyosiy tahlili bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
birinchi ilmiy yangilik: sut bezi saratonida noadyu’vant kimyoterapiyaga javob sifatida sut bezi to‘qimalarida yuz bergan morfologik o‘zgarishlari to‘liq qiyosiy tahlil qilingan hamda tadqiqot natijalari asosida kimyoterapiyadan keyingi patomorfoz darajasini baholash uchun yangi qo‘llanmalar ishlab chiqilganligi Buxoro davlat tibbiyot institutining Ekspert komissiyasining 24 yil 13 maydagi 088-m/2024-sonli xulosasi bilan tasdiqlangan “Sut bezi saratonida kompleks davolashni optimallashtirish uchun morfologik tiplanishni qiyosiy baholash” deb nomlangan uslubiy tavsiyanoma tarkibiga kiritilgan. Mazkur taklif Respublika ixtisoslashtirilgan onkologiya va radiologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi Buxoro filiali (04.12.2023-yildagi 60-sonli buyruq), hamda Romitan tuman tibbiyot birlashmasi (25.01.2024-yildagi 1903-2-35-TV-sonli buyruq) klinik amaliyotiga joriy etildi; Ijtimoiy samaradorligi: Sut bezi saratoni bilan zararlangan bemorlarda zararlanish alomatlarini erta tashxislash, asosiy kasallikning asoratlrini oldini olish, kasallik oqibatini o‘z vaqtida bashorat qilishning takomillashtirilgani bemorlarning tezroq sog‘ayib ketishi,bemorlarning shifoxonada bo‘lish kunlarining qisqarishi, shu orqali bemorlarning hayot sifati va ularning sog‘lomlashtirish holatini oshirish imkonini berdi. Iqtisodiy samaradorligi: Tadqiqot davomida SBS ning davosi murakkabligi va 10 kunlik davolanishga asoslangan tanlangan davo usullarining iqtisodiy xarajatlari hisoblab chiqildi. Biz tadqiqot davomida ishlab chiqqan davo usulari natijasida 10 kunlik davolashga asoslangan mezon asosida ishladik. 1 nafar bemor hisobiga byudjet mablag‘larini 1480000 so‘mga, byudjetdan tashqari mablag‘larni 880000 so‘mga tejalishi imkonini bergan. Xulosa: Normal, patologik mitozlar va mikroyadrolarga ega hujayralar o‘rtasida ko‘plab korrelyasiyali aloqa darajasining kamayishi xavflilik darajasi ortganida 8 barobar va o‘sma o‘lchami ortganida 2,5 barobar bo‘ldi, shuningdek turli miqdorda mikroyadrolarga ega bo‘lgan hujayralar o‘rtasida korrelyasiya aloqalari ahamiyatining ortishi xavflilik darajasi ortganida 2,5 barobar ortishi o‘sma avj olgan jarayonda genetik noturg‘unlikning rolini ko‘rsatadi va sut bezi saratonining agressivroq biologik potensiyasini aks ettiradi.
ikkinchi ilmiy yangilik: kimyoterapiya korreksiyasining ta’sirini aniqlashda kimyoterapiya sxemalarini korreksiyalash (dozani o‘zgartirish, preparatlar qo‘shish) usullari orqali sut bezi to‘qimalaridagi morfologik o‘zgarishlarga ta’sir darajasi aniqlanganligi Buxoro davlat tibbiyot institutining Ekspert komissiyasining 24 yil 13 maydagi 088-m/2024-sonli xulosasi bilan tasdiqlangan “Sut bezi saratonida kompleks davolashni optimallashtirish uchun morfologik tiplanishni qiyosiy baholash” deb nomlangan uslubiy tavsiyanoma tarkibiga kiritilgan. Mazkur taklif Respublika ixtisoslashtirilgan onkologiya va radiologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi Buxoro filiali (04.12.2023-yildagi 60-sonli buyruq), hamda Romitan tuman tibbiyot birlashmasi (25.01.2024-yildagi 1903-2-35-TV-sonli buyruq) klinik amaliyotiga joriy etildi; Ijtimoiy samaradorligi: Sut bezi saratoni bilan zararlangan bemorlarda zararlanish alomatlarini erta tashxislash, asosiy kasallikning asoratlrini oldini olish, kasallik oqibatini o‘z vaqtida bashorat qilishning takomillashtirilgani bemorlarning tezroq sog‘ayib ketishi,bemorlarning shifoxonada bo‘lish kunlarining qisqarishi, shu orqali bemorlarning hayot sifati va ularning sog‘lomlashtirish holatini oshirish imkonini berdi. Iqtisodiy samaradorligi: Tadqiqot davomida SBS ning davosi murakkabligi va 10 kunlik davolanishga asoslangan tanlangan davo usullarining iqtisodiy xarajatlari hisoblab chiqildi. Biz tadqiqot davomida ishlab chiqqan davo usulari natijasida 10 kunlik davolashga asoslangan mezon asosida ishladik. 1 nafar bemor hisobiga byudjet mablag‘larini 1480000 so‘mga, byudjetdan tashqari mablag‘larni 880000 so‘mga tejalishi imkonini bergan. Xulosa: O‘sma xavflilik darajasining ortishi estrogen reseptorlari (r=0,038) va progesteron reseptorlari (r=0,003) ekspressiyasining kamayishi bilan tavsiflanadi. Estrogen reseptorlari va progesteron reseptorlarining bir vaqtda manfiy ekspressiyasi kuzatilgan o‘smalar 86% holatda xavflilikning yuqori darajasiga ega.
uchinchi ilmiy yangilik: patomorfologik tahlilda ER, PR, HER2, Ki-67 kabi biomarkerlar ekspressiyasi kimyoterapiyaning samaradorligini baholashda qanday ahamiyatga ega ekani ilmiy asoslagan va morfologik o‘zgarishlarning biomarkerlar ekspressiyasi bilan bog‘liqligi statistik jihatdan isbotlanganligi Buxoro davlat tibbiyot institutining Ekspert komissiyasining 24 yil 13 maydagi 088-m/2024-sonli xulosasi bilan tasdiqlangan “Sut bezi saratonida kompleks davolashni optimallashtirish uchun morfologik tiplanishni qiyosiy baholash” deb nomlangan uslubiy tavsiyanoma tarkibiga kiritilgan. Mazkur taklif Respublika ixtisoslashtirilgan onkologiya va radiologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi Buxoro filiali (04.12.2023-yildagi 60-sonli buyruq), hamda Romitan tuman tibbiyot birlashmasi (25.01.2024-yildagi 1903-2-35-TV-sonli buyruq) klinik amaliyotiga joriy etildi; Ijtimoiy samaradorligi: Sut bezi saratoni bilan zararlangan bemorlarda zararlanish alomatlarini erta tashxislash, asosiy kasallikning asoratlrini oldini olish, kasallik oqibatini o‘z vaqtida bashorat qilishning takomillashtirilgani bemorlarning tezroq sog‘ayib ketishi,bemorlarning shifoxonada bo‘lish kunlarining qisqarishi, shu orqali bemorlarning hayot sifati va ularning sog‘lomlashtirish holatini oshirish imkonini berdi. Iqtisodiy samaradorligi: Tadqiqot davomida SBS ning davosi murakkabligi va 10 kunlik davolanishga asoslangan tanlangan davo usullarining iqtisodiy xarajatlari hisoblab chiqildi. Biz tadqiqot davomida ishlab chiqqan davo usulari natijasida 10 kunlik davolashga asoslangan mezon asosida ishladik. 1 nafar bemor hisobiga byudjet mablag‘larini 1480000 so‘mga, byudjetdan tashqari mablag‘larni 880000 so‘mga tejalishi imkonini bergan. Xulosa: O‘sma to‘qimasining klinik-morfologik va immunogistokimyoviy o‘ziga xosliklari o‘rtasida korrelyasiyali bog‘liqlik miqdorining sezilarli darajada (3 barobardan ortiq) kamayishi o‘smaning avj olishga potensial qobiliyatidan guvohlik qiladi.
to‘rtinchi ilmiy yangilik: kimyoterapiyadan keyingi hujayralar o‘zgarishlarining darajasi asosida davolash prognozini aniqlashning yangi me’yorlari ishlab chiqilgan hamda hujayra darajasidagi o‘zgarishlar (apoptoz, proliferatsiya, angiogenez) klinik natijalar bilan bog‘liqligi asoslanganligi Buxoro davlat tibbiyot institutining Ekspert komissiyasining 24 yil 13 maydagi 088-m/2024-sonli xulosasi bilan tasdiqlangan “Sut bezi saratonida kompleks davolashni optimallashtirish uchun morfologik tiplanishni qiyosiy baholash” deb nomlangan uslubiy tavsiyanoma tarkibiga kiritilgan. Mazkur taklif Respublika ixtisoslashtirilgan onkologiya va radiologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi Buxoro filiali (04.12.2023-yildagi 60-sonli buyruq), hamda Romitan tuman tibbiyot birlashmasi (25.01.2024-yildagi 1903-2-35-TV-sonli buyruq) klinik amaliyotiga joriy etildi; Ijtimoiy samaradorligi: Sut bezi saratoni bilan zararlangan bemorlarda zararlanish alomatlarini erta tashxislash, asosiy kasallikning asoratlrini oldini olish, kasallik oqibatini o‘z vaqtida bashorat qilishning takomillashtirilgani bemorlarning tezroq sog‘ayib ketishi,bemorlarning shifoxonada bo‘lish kunlarining qisqarishi, shu orqali bemorlarning hayot sifati va ularning sog‘lomlashtirish holatini oshirish imkonini berdi. Iqtisodiy samaradorligi: Tadqiqot davomida SBS ning davosi murakkabligi va 10 kunlik davolanishga asoslangan tanlangan davo usullarining iqtisodiy xarajatlari hisoblab chiqildi. Biz tadqiqot davomida ishlab chiqqan davo usulari natijasida 10 kunlik davolashga asoslangan mezon asosida ishladik. 1 nafar bemor hisobiga byudjet mablag‘larini 1480000 so‘mga, byudjetdan tashqari mablag‘larni 880000 so‘mga tejalishi imkonini bergan. Xulosa: Klinik-morfologik va immunogistokimyoviy ko‘rsatkichlar uyg‘unligidan foydalanib ishlab chiqilgan diskriminant tahlil kvadrat funksiyasi asosida diagnostika algoritmi o‘tkazilgan radikal jarrohlik yo‘li bilan davolashdan keyin sut bezi saratonining erta avj olish xavfini 88,2% gacha ishonchlilikda aniqlash imkonini beradi, bu hozirgi kunda foydalanilayotgan chiziqli diskriminant tahlil ishonchliligidan (61,83%) yuqori.
