Sayt test rejimida ishlamoqda

Исмаилов Тимур Бахрамовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. 
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Никел ва марганес киришма атомлари билан легирланган кремнийнинг магнит хусусиятлари” мавзусидаги 01.04.10-Яримўтказгичлар физикаси (физика-математика фанлари). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.3.PhD/FM813
Илмий раҳбар: Зикриллаев Нурулла Фатхуллаевич, физика-математика фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бердақ номидаги Қорақалпоқ давлат университети ва Ислом Каримов номидаги Тошкент давлат техника университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Урганч давлат университети ҳузуридаги илмий даражалар берувчи PhD.03/30.09.2020.FM.55.04 Рақамли илмий кенгаш
Расмий оппонентлар: Гулямов Гафур, физика-математика фанлари доктори, профессор Раззоқов Алижон Шоназарович, физика-математика фанлари доктори, профессор
Йетакчи ташкилот: Шароф Рашидов номидаги Самарқанд давлат университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Диссертация ишининг мақсади: Никел ва марганес киришма атомлари билан легирланган кремнийнинг магнит хусусиятларини тадқиқ қилишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
намуналарнинг магнит параметрларини бошқариш имконини берувчи кремний кристаллининг ҳажмий ва сиртга яқин қатламларида никел ҳамда марганес киришма атомларининг магнит нанокластерларини ҳосил қилувчи янги технология ишлаб чиқилган.
марганес киришма атомлари билан легирланган н-тур ўтказувчанликдаги  кремнийда гистерезис ҳодисалари ва магнит қаршилик йўқлиги кузатилди, бу заряд ташувчи электронларнинг марганеснинг магнит моментлари билан ўзаро таъсирининг кичик даражага бўлиши билан тушунтирилган.
илк бора п⁺-Си<Б,Мн> структураларининг магнит параметрларининг п-Си<Б,Мн> намуналарига нисбатан анча юқори экани, хусусан, тўйинган магнитланиш (Мс) ва қолдиқ магнитланиш (Мр) мос равишда 7–8 ва 5–6 марта ортганлиги аниқланган, бу кремний сиртида магнит марказларнинг бутун ҳажмга нисбатан ортиши билан тушунтирилган.
п⁺-Си<Б,Мн> структураларидаги магнит моментининг ҳароратга боғлиқ ўзгаришини тавсифловчи тўрт босқичли (локал ферромагнит (Т1=1,8-30 К), ферромагнит (Т2=30-50 К), суперпарамагнит (Т3=50-290 К) ва парамагнит (Т4>290 К)) физик модел таклиф қилинган, бундай фаза ўтишлари ҳароратнинг ошишида магнит доменларининг йўқолиши билан тушунтирилган.
олинган кремний намуналарнинг магнит хоссаларини (μ=(10-15)μБ) тушунтирувчи кремний панжарасида марганес атомларининг кластерларини ҳосил бўлишининг физик модели ишлаб чиқилган.
илк бор, никел киришма атомлари билан легирланган кремнийда хона ҳароратида (Т=300 К) субмикрон кластерларнинг ферромагнит хусусиятлари намоён бўлиши кўрсатиб берилган.
илк бор, кремний сиртининг текстураланиши натижасида никел кластерлари концентрациясининг ортиши билан магнит параметрлар – тўйинган магнитланиш (Мс) 5–6 марта, қолдиқ магнитланиш (Мр) 5–6 марта ва коерситив куч (Ҳc) 3–4 марта ошганлиги аниқланган, бу сирт структурасини бошқариш орқали яримўтказгич магнит материалларнинг хоссаларини босқаришга имкон берган.
IV. Тадқиқот натижаларини амалга ошириш. Никел ва марганес киришма атомлари билан легирланган кремнийнинг магнит хусусиятлари бўйича олинган илмий натижалар асосида қуйидаги ечимлар ишлаб чиқилди ва амалиётга жорий этилди: 
кремний сиртига вакуум шароитида марганес киришма атомларини пуркаб ҳосил қилинган қатламдан диффузия йўли билан марганес киришма атомлари билан бойитилган нанокластерларни (Н=1019 см-3 консентрацияда) ҳосил қилишга асосланган янги диффузион технология «ФОТОН» АЖда амалиётга жорий этилди («ФОТОН» аксионерлик жамиятининг 2024-йил 26-ноябрдаги 207-сон маълумотномаси). Натижада диодлар (магнит диодлари) ва транзисторларни ишлаб чиқариш жараёнини такомиллаштириш ва асосий парамтерларини 2 мартага яхшилаш имконини берган;
марганес киришма атомлари билан легирланган кремний (п+-Си) намуналарида магнит моментининг ўзгаришини тавсифловчи физик модели Бухоро давлат университетининг Ф2-ФА-0-83921/Ф2-ФА-Ф0383 рақамли “Ўта ўтказгичлар ва магнит материалларда кучли корреляцияланган ўзаро таъсирлар ва уларнинг критик параметрларини ҳисоблаш» мавзусидаги фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2025-йил 29-январдаги 02/01-01-35-сонли маълумотномаси). Натижада критик паст Т=1,8 К ҳароратда аниқланган тўйинган магнитланиш (Мс) бошланғич намуналарга нисбатан 4-5 марта, қолдиқ магнитланиш (Мр) 7-8 марта ортган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish