Қудратиллаев Хазратали Зокиржон ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри: “Жиноий фаолиятдан олинган даромадларни легаллаштиришни тергов қилишнинг процессуал жиҳатлари”, 12.00.09 – Жиноят процесси. Криминалистика, тезкор-қидирув ҳуқуқи ва суд экспертизаси (юридик фанлар).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.4.PhD/Yu897.
Илмий раҳбарнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Базарова Дилдора Бахадировна, юридик фанлар доктори, профессор
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат юридик университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат юридик университети, DSc.07/13.05.2020.Yu.22.03.
Расмий оппонентлар: Раҳмонова Сурайё, юридик фанлар доктори, профессор;
Рахимов Рустамжон, юридик фанлар бўйича фалсафа доктори (PhD)
Етакчи ташкилот: Бердақ номидаги Қорақалпоқ давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади жиноий фаолиятдан олинган даромадларни легаллаштиришни тергов қилишга оид нормаларини комплекс илмий-назарий ва амалий жиҳатларини тадқиқ этиб, бу соҳадаги илмий консептуал ёндашувларни ривожлантириш ва такомиллаштиришга доир таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
тезкор-қидирув тадбирларида ахборот-технологияларидан, маълумотлар тўплашда ахборот ресурсларидан кенг фойдаланиш зарурати юзага келганлиги сабабли тезкор-қидирув тадбирлари турларидан бири бўлган маълумотлар тўплашда ахборот тизимларини ва ахборот ресурсларини ҳам қамраб олиш кераклиги ҳамда тезкор-қидирув тадбирлари ахборот-коммуникация технологиялари қўлланилган ҳолда, шу жумладан кибермаконда ва (ёки) унинг имкониятларидан фойдаланилган ҳолда ўтказилиши мумкинлиги асослантирилган;
жиноий фаолиятдан олинган даромадларни легаллаштиришга қарши курашиш соҳасида ягона давлат органини, уларнинг ваколатлари белгиланмаганлиги ва улар мустақил равишда қарор қабул қилиш ҳуқуқи белгиланмаганлиги сабабли қарорлар қабул қилишда холи ва мустақил бўлиши ва ваколатли давлат органи ваколатларини аниқлаштириш лозимлиги асослантирилган;
жиноят иши доирасида исботланиши шарт бўлган ҳолатларда мол-мулкни жиноий йўл билан олинганлиги тўғрисида далиллар мавжуд бўлмаганлиги сабабли Жиноят кодексининг 243-моддасида назарда тутилган жиноят бўйича мол-мулкнинг жиноий йўл билан топилганлиги ёки ушбу мол-мулкдан фойдаланиш орқали келадиган даромаддан олинганлигини тасдиқлайдиган ҳолатлар ҳам исботланиши шарт эканлиги асослантирилган;
жиноят-процессуал қонунчиликда мол-мулкни қидириш, хатлаш, мусодара қилиш ҳамда хориждан активларни қайтаришга доир масалалар юзасидан халқаро ҳамкорлик тартиби белгиланмаганлиги сабабли хорижий давлатлар сўрови бўйича жиноий фаолиятдан олинган мол-мулкни қидириш, хатлаш, мусодара қилиш ҳамда хориждан активларни қайтаришга доир масалаларни ҳал этилиши тартиби белгилаш зарурлиги асослантирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Тадқиқот иши бўйича олинган илмий натижалардан қуйидагиларда фойдаланилган:
жиноий фаолиятдан олинган даромадларни легаллаштириш, терроризмни молиялаштириш ва оммавий қирғин қуролини тарқатишни молиялаштиришга қарши курашиш мақсадида қонунчиликка мувофиқ белгиланадиган махсус ваколатли давлат органи ўз ваколатлари доирасида қарорлар қабул қилишда холи ва мустақил бўлиши ҳамда ваколатли давлат органи ваколатларини аниқлаштириш лозимлиги ҳақидаги таклиф 2019-йил 15-январдаги “Иқтисодий жиноятларга ва оммавий қирғин қуролини тарқатишни молиялаштиришга қарши курашиш механизмлари такомиллаштирилиши муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги ЎРҚ–516-сон Қонуннинг 18-моддаси 9- ва 10-бандларида ўз ифодасини топган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси ҳузуридаги Парламент тадқиқотлари институтининг 2024-йил 25-июндаги 3/08-101-сон далолатномаси). Мазкур таклиф жиноий фаолиятдан олинган даромадларни легаллаштиришга қарши курашишда ягона давлат органини белгилаш ва мустақиллигини таъминлашга хизмат қилган;
тезкор-қидирув тадбирлари маълумотлар тўплашда ахборот тизимлари ва ахборот ресурсларини ҳам қамраб олиши кераклиги ҳамда тезкор-қидирув тадбирларида ахборот-коммуникация технологиялари қўлланган ҳолда, шу жумладан, кибермаконда ва (ёки) унинг имкониятларидан фойдаланган ҳолда ўтказилиши мумкинлиги ҳақидаги таклиф 2024-йил 13-мартдаги “Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига жиноятчиликка қарши курашиш бўйича фаолиятнинг ҳуқуқий асосларини такомиллаштиришга қаратилган қўшимча ва ўзгартиришлар киритиш тўғрисида”ги ЎРҚ–920-сон Қонуннинг 1-моддаси 1-банди учинчи ва тўққизинчи хатбошиларида (“Тезкор-қидирув фаолияти тўғрисида”ги Қонуннинг 14-моддаси биринчи қисми учинчи хатбошиси ва иккинчи қисми) ўз ифодасини топган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси ҳузуридаги Парламент тадқиқотлари институтининг 2024-йил 25-июндаги 3/08-101-сон далолатномаси). Мазкур таклиф тезкор-қидирув фаолияти вазифаларининг тўлақонли бажарилишига хизмат қилади;
янги таҳрирдаги Жиноят-процессуал кодекси лойиҳасининг 106-моддаси учинчи қисмига жиноятлар бўйича мол-мулкнинг жиноий йўл билан топилганлиги ёки ушбу мол-мулкдан фойдаланиш орқали келадиган даромаддан олинганлигини тасдиқлайдиган ҳолатлар ҳам исботланиши кераклиги тўғрисидаги таклиф Ўзбекистон Республикасининг Жиноят-процессуал кодекси 106-моддаси янги таҳририда ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Бош прокуратурасининг 2024-йил 13-июндаги 27/2-146-24-сон далолатномаси). Мазкур таклифнинг жорий этилиши жиноят содир этилиши натижасида етказилган зарарнинг тўлиқ қопланишига ёрдам беради;
хорижий давлат ҳудудидаги жиноий фаолиятдан олинган даромадларни аниқлаш, хатлаш, мусодара қилиш ва қайтариш билан боғлиқ масалаларни кўриб чиқиш бўйича таклиф янги таҳрирдаги Ўзбекистон Республикаси Жиноят-процессуал кодекси 749-моддасида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Бош прокуратурасининг 2024-йил 13-июндаги 27/2-146-24-сон далолатномаси). Мазкур таклиф жиноий фаолиятдан олинган даромадларни легаллаштиришга қарши курашиш соҳасида халқаро ҳамкорликни амалга оширишга хизмат қилади.