Адилова Шоҳиста Шуҳрат қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ўзбекистон шароитида юмшоқ бугдойда қургоқчиликка чидамлилигининг генетик асослари», 03.00.09 – Умумий генетика (биология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.2.PhD/B334.
Илмий раҳбар: Моргунов Аликсей Иванович, қишлоқ хўжалиги фанлари номзоди, катта илмий ходим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Генетика ва ўсимликлар экспериментал биологияси институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Генетика ва ўсимликлар экспериментал биологияси институти, DSc.02/30.12.2019.B.53.01.
Расмий оппонентлар: Убайдуллаева Хуршида Абдуллаевна, биология фанлари доктори, катта илмий ходим; Джабборов Иброҳим Шодманович, биология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Ўсимликлар генетик ресурслар илмий-тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик. 
II. Тадқиқотнинг мақсади: республикада етиштирилаётган ҳамда қадимдан экилиб келинган маҳаллий буғдой навларини қурғоқчиликка чидамлилик кўрсаткичлари бўйича фенотиплаш ҳамда ушбу генлар бўйича молекуляр генетик генотиплашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк  бор  сув танқислиги шароитида буғдойнинг жаҳон коллекцияси намуналари ва қадимий маҳаллий буғдой навлари ҳосилдорлик кўрсаткичлари бўйича фенотипланган; 
ФАWWОН СА ва қадимий маҳаллий буғдой нав намуналаридан сув танқислиги  ва оптимал шароитларда ҳосилдорлик кўрсаткичлари юқори  ва барқарор бўлган намуналар ажратиб олинган;
қадимий маҳалий  навлар кўчатзорда сув танқислиги шароитида дон ҳосилдорлигининг шаклланиши генотипга 64% боғлиқлиги, бу навларнинг генотипик дисперсиянинг юқорилиги ва табиий иқлимнинг турли ўзгаришларига барқарор эканлиги исботланган;
ПЗР тахлили натижаларига кўра 10 та полиморф қурғоқчиликка чидамлилик билан асосиация бўлган маркерлар орасидан Хwмc11 190 ж.а) билан, Хгwм99 (105 ж.а), Хгwм337 (180 ж.а) ДНК маркерларининг генетик бирикканлик (асосиацияси) даражаси юқори эканлиги аниқланган;
ин силиcо ПЗР таҳлили ёрдамида танланган ДНК маркерларининг геном ёндош ҳудудидаги қурғоқчиликка чидамлилик билан алоқадор бўлган генларнинг нуклеотид кетма-кетлиги ва шу генлар кодлайдиган оқсилларнинг аминокислоталар кетма-кетлиги аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбекистон шароитида юмшоқ буғдойнинг қурғоқчиликка чидамлилигининг генетик асослари буйича олинган илмий натижалар асосида: 
тадқиқот натижалари бўйича олинган қадимий маҳаллий буғдой навлари сув танқислиги стрессига чидамлилик билан генетик боғланган ДНК маркерлари “Рақамлашган феномика моделлаштириш технологиялардан фойдаланиб буғдойнинг биотик ва абиотик омилларга чидамли навларни яратиш” мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2024 йил 7 октябрдаги 4/1255-2222-сонли маʼлумотномаси). Натижада, геномида Хгwм484 маркерининг гомозигота ва гетерозигота чидамлилик аллелини (190 ж.а) тутган буғдой тизмалари нолсегрегант тизмаларга қараганда 1000 та дон вазни ва ҳосилдорлик кўрсаткичлари сезиларли даражада юқори бўлиб, сувсизлик ва юқори ҳароратга бардошли намуналарни ажратиб олиш имконини берган; 
вуғдойнинг хосилдорлик белгилари бўйича мултивариасион кластер тахлиллари хамда қурғоқчиликка чидамлиликни иерархик кластер тахлили натижаларига юқори импакт факторга эга бўлган учта чет эл илмий мақоласида ҳаволалар келтирилган (АГБИР Вол.40 Но.02 Мар. 2024 ҳттпс://www.ресеарчгате.нет/публиcатион/380170182// Планц.2024, 13, 934: ҳттпс://www.ресеарчгате.нет/публиcатион/379189816// биотеч 2022, 11/2: ҳттпс://дои.орг/10.3390/биотеч11030032). Натижада, компонентлар ва кластер таҳлили асосида танлаб олинган генотиплардан келажакда сув танқислиги шароитига чидамли юқори ҳосилдор тизмалар яратишда фойдаланиш имконини берган.