Ёқубов Абутолиб Ахмадали ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Фарғона водийси шароитида кузги тунлам (Агротис сегетум) биоекологияси ва унга эдафик омилларнинг таъсири», 03.00.06 – Зоология (биология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.4.PhD/В1315.
Илмий раҳбар: Зокиров Исломжон Илҳомжонович, биология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассасалар номи: Фарғона давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Фарғона давлат университети, PhD.03/30.06.2021.B.05.06.
Расмий оппонентлар: Мирзаева Гулнора Саидорифовна, биология фанлари доктори, профессор; Юнусов Мирзакарим Мирзахалилович, биология фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Андижон давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик. 
II. Тадқиқотнинг мақсади: Фарғона водийси шароитида кузги тунламнинг биоекологиясини аниқлаш, генетик ўзига хосликларини таҳлил қилиш ҳамда ушбу турнинг ривожланишида тупроқ-иқлим (эдафик) омилларининг роли ва аҳамиятини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор CОИ генига асосланган ДНК баркодинг таҳлиллари Фарғона водийси намуналарининг 99-100% аниқликда А. сегетум турига мансублиги ҳамда генетик масофа (К2П) 0,2-0,3% бўлиб, тур ичидаги популяциялараро тафовут мавжудлиги аниқланган;
Фарғона водийсида А. сегетум йилига 4 авлод бериши, тухум қўйиш баҳор ва кузда фаол бўлиши ҳамда ривожланиш ҳароратга боғлиқлиги аниқланиб, урғочилар бир мавсумда 400-1900 (лабораторияда 450) тагача тухум қўйиши ҳамда личинка-ғумбак хусусиятлари (5-25 см чуқурликда, 7-14 кун) асослаб берилган;
шакар ва оқсилга бой лавлаги ва сабзида личинкалар узунлиги (40 мм) ва массаси (640-660 мг) юқори, глюкозинолатга бой шолғом ва турпда паст (36-37 мм, 618-628 мг) бўлиши, бошқа оила ўсимликлари эса А. сегетум популяциясининг доимий сақланишига шароит яратиши аниқланган;
турли агроценозларда личинка тана оғирлиги вариация коеффициенти турп ва шолғомдаги индивидларда юқори (5,46-5,70%), лавлаги ва сабзида паст (3,52-4,09%) бўлиши, тана узунлиги кўрсаткичи эса (3-3,6%) барқарор сақланиб, зараркунанда популяцияларидаги мослашув механизмларининг хилма-хиллиги асосланган;
тупроқнинг физик, кимёвий ҳамда биологик хусусиятлари А. сегетум нинг ривожланиш суръатлари ва хавфлилик даражасига бевосита таъсир этиши аниқланган ҳамда совуқ, тупроқнинг шўрланиши ёки ортиқча намлиги личинкаларнинг нобуд бўлиши ва популяциянинг пасайишига олиб келиши исботланган;
шўрланган тупроқларда личинкаларнинг қишлаш чуқурлиги (11-12 см гача) ортиб, эскидан суғориладиган тупроқларда 8-9 см атрофида бўлиши қайд этилган ва фарқлар статистик жиҳатдан ишончли бўлиб, популяция стресс омилларга диапауза хусусиятини мослаштириши билан жавоб реакцияси ҳосил қилиши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Фарғона водийси шароитида кузги тунлам (Агротис сегетум) биоекологияси ва унга эдафик омилларнинг таъсири бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Агротис сегетум нинг CОИ нуклеотидлар кетма-кетлиги бўйича маълумотлари Биотехнологик ахборотлар миллий маркази ГенБанки базасига жойлаштирилган (Биотехнологик ахборотлар миллий марказининг 2024-йил 26-августдагидаги маълумотномаси, бласт.нcби.ҳлм.ҳиҳ.гов). Натижада, Агротис сегетум – ПҚ225944 ва ПҚ225945 инвентар рақамлари олинган ва улар халқаро миқёсда тунламлар филогениясини молекуляр-генетик идентификациялаш имконини берган;
Фарғона водийси турли агроценозларида учровчи А. сегетум нинг 68 нусхадаги намуналари Ўзбекистон Фанлар академияси Зоология институтининг “Зоология коллекцияси” ноёб обектига киритилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2024 йил 7 августдаги 4/1255-1769-сон маълумотномаси). Натижада, мавжуд ҳашаротлар коллекцияси фондини янги намуналар билан бойитган ва улар популяциялари тарқалишининг замонавий ҳолатини баҳолаш ҳамда кадастр маълумотларини тайёрлаш имконини берган.