Юнусова Лалита Ринатовнанинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «COVID-19 утказган беморларда юзнинг урта қисмидаги асоратларининг КТ ва МРТ диагностикаси», 14.00.19 – Клиник радиология, 14.00.17 – Фармакология, клиник фармакология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.2.DSc/Tib864.
Илмий маслаҳатчилар: Ходжибекова Юлдуз Маратовна, тиббиёт фанлари доктори, доцент; Абдашимов Зафар Бахтиярович, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат стоматология институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Болалар гематологияси, онкологияси ва клиник иммунологияси маркази ҳузуридаги DSc.04/07.06.2024.Tib.177.01 рақамли илмий кенгаш асосидаги бир марталик илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Аблязов Отабек Вахобович, тиббиёт фанлари доктори, доцент; Пулатова Наргиза Исхановна, тиббиёт фанлари доктори, доцент; Хамидов Обид Абдурахмонович, тиббиёт фанлари доктори, доцент. 
Етакчи ташкилот: НАО «Остона тиббиёт университети» (Қозоғистон Республикаси).
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: COVID-19 билан касалланган беморларда юзнинг ўрта қисмидаги асоратларнинг КТ ва МРТ маълумотларига асосланган ҳолда диагностика алгоритмини ишлаб чиқишдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор COVID-19 билан касалланган беморларда юзнинг ўрта қисмидаги асоратларини компьютер томографияси (КТ) ва магнит-резонанс томографияси (МРТ) ёрдамида аниқланиб юзнинг ўрта қисмидаги асоратларига хос эрта ва кечки белгиларини аниқланиши исботланган;
COVID-19 билан касалланган беморларда клиник кўрсатмаларга асосланган ҳолда юзнинг ўрта қисмидаги қон-томир асоратларини аниқлаш мақсадида КТ-ангиография ва МРТ-ангиография усулларининг ташхисий самарадорлиги баҳоланди; 
COVID-19 билан касалланган беморларда юзнинг ўрта қисмидаги асоратларини контраст-индуцияланган нефропатия билан кечган беморларда КТ ва МР-ангиографияларнинг қўлланилиш хусусиятлари, шу жумладан буйрак етишмовчилиги ва аллергик реакциялар билан боғлиқ қўшимча таъсирларнинг хавфлари ва уларни профилактика қилиш усуллари асосланган;
COVID-19 билан касалланган беморларда юзнинг ўрта қисмидаги асоратлари ва замбуруғли этиологияга оид патологиялари бўлган беморларда юзнинг ўрта қисмидаги асоратларни фарқлаш мақсадида комплекс тадқиқотлар олиб борилиб ва уларни фарқлаш учун радиологик белгиларини аниқлаш ўзга облиб дифференциал ташхис ишлаб чиқилган;
илк бор COVID-19 билан касалланган беморларда юзнинг ўрта қисмидаги асоратларини  аниқлаш учун инновацион нурли ташхис алгоритми  ишлаб чиқилган ва унинг клиник амалиётдаги аҳамияти илмий жиҳатдан исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
COVID-19 билан касалланган беморларда юзнинг ўрта қисмидаги асоратларнинг КТ ва МРТ маълумотларига асосланган ҳолда диагностика алгоритмини ишлаб чиқиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилик: биринчи марта COVID-19 инфекциясини бошдан кечирган беморларда юзага келган юзнинг ўрта қисми асоратларини мультиспирал компьютер томографияси (МСКТ) ва магнит-резонанс томографияси (МРТ) ёрдамида аниқлашга оид хос визуал аломатлар таклиф этилди ва илмий жиҳатдан асосланганлиги бўйича таклифлар Тошкент давлат стоматология институтининг Мувофиқлаштирувчи-эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 8 февралда 04-р/111-сон билан тасдиқланган «COVID-19 билан касалланган беморларда юзнинг ўрта қисми асоратларини МСКТ-диагностикаси» ва «COVID-19 билан касалланган беморларда юзнинг ўрта қисми асоратларини МРТ-диагностикаси» номли услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф РМИАТМОваБКваБК бўйича 24.12.2024 йилдаги 7-сон ва Миллий тиббиёт маркази бўйича 19.12.2024 йилдаги 3-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни  сақлаш  вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2025 йил 15 январдаги 11/91-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: таклиф этилган радиологик ташхис усули COVID-19 билан боғлиқ юзнинг ўрта қисмидаги яллиғланиш-невротик ўзгаришлар, тромбозлар ва васкулопатияларни аниқлаш сифатини оширишга ёрдам берди. Бу муолажа тактикасида аниқ қарор қабул қилиш имконини яратиб, касалликнинг кучайиш хавфини камайтиришга олиб келди. Иқтисодий самарадорлиги: мазкур касалликни стационар шароитида диагностикаси ва даволаниш учун сарфланадиган 17000000 сўм бюджет маблағлари компьютер ва магнит-резонанс томографиясидан фойдаланиш юзнинг ўрта қисми тўқималаридаги ўзгаришлар билан касаллик оғирлиги ўртасидаги сабаб-оқибат боғланишини аниқлаш орқали асоратларни эрта аниқлаш ва беморларнинг стационарда қолиш муддатини қисқартириш натижасида иқтисод қилинади;
иккинчи илмий янгилик: COVID-19 инфекциясидан кейин юзнинг ўрта қисмида юзага келган қон томир асоратларини баҳолашда КТ-ангиография ва МРТ-ангиографиянинг юқори ташхисий самарадорлиги илмий асосда исботланганлиги бўйича таклифлар Тошкент давлат стоматология институтининг Мувофиқлаштирувчи-эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 8 февралда 04-р/111-сон билан тасдиқланган «COVID-19 билан касалланган беморларда юзнинг ўрта қисми асоратларини МСКТ-диагностикаси» ва «COVID-19 билан касалланган беморларда юзнинг ўрта қисми асоратларини МРТ-диагностикаси» номли услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф РМИАТМОваБКваБК бўйича 24.12.2024 йилдаги 7-сон ва Миллий тиббиёт маркази бўйича 19.12.2024 йилдаги 3-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни  сақлаш  вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2025 йил 15 январдаги 11/91-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: ангиографик усуллар орқали тромбозлар, ангиоинвазив ўзгаришлар ва яллиғланиш ўчоқларидаги васкуляризация даражасини ўз вақтида аниқлашга эришилди, бу эса оғир ҳолатларнинг камайиши ва беморларнинг ҳаёт сифатини оширишга хизмат қилди. Иқтисодий самарадорлиги: мазкур касалликни стационар шароитида даволаниш учун сарфланадиган 725000 сўм бюджет ва 330000 сўм бюджетдан ташқари маблағлари қон томир шикастланишларини аниқлашда КТ ва МРТ ангиография усулларини қўллаш орқали инвазив муолажаларини камайтириш, қон томир асоратларини олдини олиш ва узоқ муддатли кузатувни қисқартириш натижасида иқтисод қилинади;
учинчи илмий янгилик: COVID-19 ортидан юзага келган асоратлар мавжуд беморларда КТ ва МР ангиографиясида қўлланиладиган контраст моддаларига боғлиқ хавф ва нохуш таъсирлар илк бор ўрганилди. бўйича таклифлар Тошкент давлат стоматология институтининг Мувофиқлаштирувчи-эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 8 февралда 04-р/111-сон билан тасдиқланган «COVID-19 билан касалланган беморларда юзнинг ўрта қисми асоратларини МСКТ-диагностикаси» ва «COVID-19 билан касалланган беморларда юзнинг ўрта қисми асоратларини МРТ-диагностикаси» номли услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф РМИАТМОваБКваБК бўйича 24.12.2024 йилдаги 7-сон ва Миллий тиббиёт маркази бўйича 19.12.2024 йилдаги 3-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни  сақлаш  вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2025 йил 15 январдаги 11/91-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги:  контраст моддалари билан боғлиқ хавфлар камайиб, контраст-индукция қилган нефропатия ҳолатлари олди олинган. Иқтисодий самарадорлиги: мазкур касалликни стационар шароитида диагностикаси ва даволаниши учун сарфланадиган 330000 сўм бюджет маблағлари контраст қўллашни назорат қилиш орқали хавфларни камайтириш ва асоратларнинг олдини олиш натижасида иқтисод қилинади.
тўртинчи илмий янгилик: COVID-19 ва замбуруғли инфекциядан кейин юзнинг ўрта қисмида юзага келадиган асоратларни фарқлаш бўйича дифференциал ташхис алгоритми ишлаб чиқилганлиги бўйича таклифлар Тошкент давлат стоматология институтининг Мувофиқлаштирувчи-эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 8 февралда 04-р/111-сон билан тасдиқланган «COVID-19 билан касалланган беморларда юзнинг ўрта қисми асоратларини МСКТ-диагностикаси» ва «COVID-19 билан касалланган беморларда юзнинг ўрта қисми асоратларини МРТ-диагностикаси» номли услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф РМИАТМОваБКваБК бўйича 24.12.2024 йилдаги 7-сон ва Миллий тиббиёт маркази бўйича 19.12.2024 йилдаги 3-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни  сақлаш  вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2025 йил 15 январдаги 11/91-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: бактериал ва замбуруғли асоратларни аниқ фарқлаш орқали нотўғри дори тайинлаш ҳолатлари камайтирилди. Иқтисодий самарадорлиги:  мазкур касалликни стационар шароитида диагностикаси ва даволаниши учун сарфланадиган 185000 сўм бюджет маблағлари таклиф этилган алгоритмдан фойдаланиш орқали самарасиз даволаш схемаларининг камайиши натижасида иқтисод қилинади;
бешинчи илмий янгилик: олтинчи илмий янгилик: еттинчи илмий янгилик: COVID-19 инфекциясидан кейин юзнинг ўрта қисмида юзага келадиган асоратларни аниқлашга қаратилган радиологик ташхис алгоритми илк бор ишлаб чиқилди ва унинг самарадорлиги исботланлиги бўйича таклифлар Тошкент давлат стоматология институтининг Мувофиқлаштирувчи-эксперт кенгаши томонидан 2024 йил 8 февралда 04-р/111-сон билан тасдиқланган «COVID-19 билан касалланган беморларда юзнинг ўрта қисми асоратларини МСКТ-диагностикаси» ва «COVID-19 билан касалланган беморларда юзнинг ўрта қисми асоратларини МРТ-диагностикаси» номли услубий тавсияномалар мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф РМИАТМОваБКваБК бўйича 24.12.2024 йилдаги 7-сон ва Миллий тиббиёт маркази бўйича 19.12.2024 йилдаги 3-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни  сақлаш  вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2025 йил 15 январдаги 11/91-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: асоратларни эрта аниқлаш ва самарали даволаш орқали беморлар ҳаётининг сифати оширилди. Иқтисодий самарадорлиги: мазкур касалликни стационар шароитида диагностикаси ва даволаниши учун сарфланадиган 53190000 сўм бюджет ва 17830000 бюджетдан ташқари маблағлари 64 нафар бемор маълумотлари таҳлили асосида таклиф этилган алгоритмдан фойдаланиш натижасида иқтисод қилинади.