Арзиқулов Элбой Азим ўғлининг
фалсафа фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ёшларда истеъмол маданиятини шакллантиришда маънавий тарбиянинг ўрни” 09.00.08 – “Маънавий тарбия”.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.3.PhD/Fal1093
Илмий раҳбар: Нишанова Озода Джалолитдиновна, фалсафа фанлари доктори (DSc), доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Республика Маънавият ва маърифат маркази ҳузуридаги Ижтимоий-маънавий тадқиқотлар институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Республика Маънавият ва маърифат маркази ҳузуридаги Ижтимоий-маънавий тадқиқотлар институти, DSc.03/08.05.2024.F.135/01
Расмий оппонентлар: Норқулов Сухроб Дустмуродович – фалсафа фанлари доктори, профессор, Шерманов Элдор Уралович, педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади:
ёшларда истеъмол маданиятини шакллантиришда маънавий тарбиянинг ўрнини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
истеъмол маданияти ривожи аграр, индустриал ва постиндустриал босқичларга ажратилган ҳолда очиб берилган ҳамда унинг этногенетик жиҳатлари, турмуш тарзи билан диалектик алоқадорлиги, ижтимоий муҳит таъсиридаги трансформацияси илмий асосланган;
истеъмол маданияти ва қадриятларининг шаклланиши тарихий эканлиги, оммавий истеъмол ва унга мос истеъмол маданияти жадал ривожланаётган саноатлашган жамиятда пайдо бўлганлиги, истеъмолчилик мафкураси ва қадриятлари асосан постиндустриал жамиятда ёрқинроқ намоён бўла бошлаганлиги илмий асосланган;
ижтимоий-ахлоқий онг, этнопедагогик тенденсиялар, маънавий тарбия, жамиятдаги ижтимоий, ахлоқий, мафкуравий ислоҳотларнинг ёшлар истеъмол маданиятига ижобий таъсири асосланган ҳамда истеъмол маданиятида кузатилаётган дифференциация жараёнлари очиб берилган;
истеъмол маданиятининг маънавий негизлари ворисийлик, аксиологик ва акмеологик ёндашув асосида очиб берилган ҳамда унинг ахборотлашув жараёнларидаги роли, социодинамик, оммабоплик, глобаллашув хусусиятлари, ижодий индустрияга таъсири асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ўзбекистон ёшларида истеъмол маданиятини шакллантиришнинг маънавий-ахлоқий хусусиятларини тадқиқ этиш асосида:
“истеъмол маданияти” тушунчасининг фалсафий моҳияти, этногенетик жиҳатлари, маънавий негизлари асосланган ҳамда ворисийлик, аксиологик ёндашув асосида акмеологик жиҳатлари очиб берилган илмий янгиликлардан Ўзбекистон Миллий Телерадиокомпанияси “Ўзбекистон тарихи” телеканалида эфирга узатилган “Тақдимот” кўрсатуви ссенарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий Телерадиокомпаниясининг 2023 йил 19 апрелдаги 02-22-589-сонли маълумотномаси). Илмий натижалар телетомошабинларни истеъмол маданиятига оид билимлари бойишига хизмат қилган;
истеъмол маданиятининг турмуш тарзи билан диалектик алоқадорлиги, ижтимоий муҳит таъсиридаги трансформасияси, социодинамик ва функсионал хусусиятлари ва социокреатив авлодни шакллантиришдаги ўрнига доир илмий янгиликлардан Ўзбекистон Республикаси Рақобатни ривожлантириш ва истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш қўмитаси томонидан 2023-йил март ойида ОТМ талабалари ўртасида ўтказилган “Молиявий саводхон – ёш истеъмолчи” номли онлайн олимпиадада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси рақобатни ривожлантириш ва истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш қўмитасининг 2023 йил 27 ноябрдаги 10/28-сонли маълумотномаси). Диссертациянинг илмий янгиликлари ҳамда хулосалари онлайн олимпиадани юқори савияда ўтишига имкон яратган;
ёшларда истеъмол маданиятини шакллантиришда ижтимоий-ахлоқий онгнинг, этнопедагогик тенденсияларнинг роли ҳамда унинг миллий тараққиётга таъсирига оид илмий хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Ёшлар ишлари агентлиги фаолиятида, жумладан, агентлик томонидан 2023 йил сентябр-ноябр ойида ўтказилган “Беш ташаббус олимпиадаси”нинг иккинчи мавсуми доирасидаги маънавий-маърифий тадбирларни ташкил этишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Ёшлар ишлари агентлигининг 2023-йил 14-декабрдаги 4-13-21-3762-сонли маълумотномаси). Диссертация натижалари мазкур тадбирларни янги илмий фактик маълумотлар билан бойиши ҳамда самарадорлиги ошишига хизмат қилган;
истеъмол маданиятида кузатилаётган дифференциация жараёнлари ҳамда маънавий тарбиянинг, жамиятдаги ижтимоий, ахлоқий, мафкуравий ислоҳотларнинг ёшлар истеъмол маданиятига ижобий таъсирига оид илмий янгиликлардан Ўзбекистон “Адолат” социал демократик партиясининг 2022-2023 йилларда ўтказилган тарғибот ишларида, жумладан, “Ватан келажаги ёшлар қўлида” лойиҳаси доирасида ёшлар билан олиб борилган тарғибот тадбирларида ҳамда мамлакатимиз мустақиллигининг 32 йиллигига бағишланган “Истиқлолнинг иқтидорли ёшлари: шахсий фаоллик ва самарали натижа” мавзусидаги тадбирларда фойдаланилган (Ўзбекистон “Адолат” социал демократик партиясининг 2023-йил 18-декабрдаги 01-04 /389-сонли маълумотномаси). Илмий натижалар мамлакатимиз ёшларини истеъмол маданияти борасидаги янги билимлар билан танишишларига имкон яратган.
