Абдуллаева Икбола Мохировнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармогʻи номи): “Янги Ўзбекистон ёшларида китобхонлик маданиятини ривожлантиришнинг ижтимоий-фалсафий асослари” 09.00.04 – Ижтимоий фалсафа (фалсафа фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.2.PhD/Fal1295
Диссертация бажарилган муассаса номи: Наманган давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Наманган давлат университети PhD.03/30.04.2021.F.76.06.
Илмий раҳбарнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Замилова Римма Рамилевна педагогика фанлари доктори (DSc), профессор.
Расмий оппонентлар: Маматов Мамаджан Ахмаджанович фалсафа фанлари доктори, профессор; Юлдашева Фарида Хужамкуловна фалсафа фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Чирчиқ давлат педагогика университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ахборотлашган жамиятда сунʼий интеллектнинг ривожланиш динамикасини ижтимоий-фалсафий очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
жамиятда китобхонлик маданиятини шакллантириш, кишилардаги мулоқотга доир ҳаракатнинг интерактив ва персептив (ўзаро биргаликда муайян ахборотни идрок этиш) функсиялари жамиятда ахборот самарадорлигининг сифат таъсирчанлигини таъминлаб, ёшларда китобхонлик маданиятининг предкоммуникатив, коммуникатив ва посткоммуникатив жиҳатларини такомиллашиши фалсафий асосланган;
ёшларда китобхонлик маданиятини ривожлантиришнинг динамик хусусиятлари (очиқлик, мослик, ривожланиш) ёшларда юқори ижтимоийлашув таъсирини белгилаб бериши орқали, шахсда мутолаа маданиятини ривожлантириш уларда ижтимоий воқеликни фалсафий ва интелектуал идрок этиш жараёнига позитив таъсир этиши жамиятда маданий муносабатлар бирлигини таъминловчи омил эканлиги аниқланган;
жамиятда маърифатли авлодни шакллантириш, муносабатлар трансформациясида динамик ва статик ҳолатларни вужудга келтирувчи китобхонликнинг тўрт компоненти (ахборот алмашиш, бадиий завқ олиш, дунёқарашни ўстириш, ўзаро таъсир) билан шахсда креатив иқтидорни шакллантирувчи гнесеологик индикатор эканлиги очиб берилган;
замонавий жамиятда глобал ахборотлаштириш жараёнининг ривожланиши шахс социализациясини таъминловчи ижтимоий ўзаро таъсир хусусиятлари (ижодкорлик, интеллектуаллик), виртуал китобхонлик маконида янги ижтимоий воқеликни шаклланишига олиб келиб жамиятининг институционал ўзгаришига таъсир этиши исботланган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Янги Ўзбекистон ёшларида китобхонлик маданиятининг ижтимоий-фалсафий асосларини ўрганиш жараёнида ишлаб чиқилган таклифлар асосида:
жамиятда китобхонлик маданиятини шакллантириш, кишилардаги мулоқотга доир ҳаракатнинг интерактив ва персептив (ўзаро биргаликда муайян ахборотни идрок этиш) функсиялари жамиятда ахборот самарадорлигининг сифат таъсирчанлигини таъминлашига доир таклиф ва тавсияларидан Республика Маънавият ва маърифат марказининг 2025-йилда маънавий-маърифий ишлар самарадорлигини ошириш ва соҳани ривожлантириш бўйича чора-тадбирлар дастурининг В йўналишида белгиланган “Маданият, санъат, театр, музей, китобхонлик ва ижод соҳаларини ривожлантиришга доир чора-тадбирлар” 39-банди “Республика бўйлаб “Маърифат улашиб”, “Китоб карвони” акцияларини ташкил қилиш орқали ҳудудлардаги таълим муассасалари, кутубхоналар ва маҳаллаларга адабий-маърифий мавзулардаги адабиётларни беғараз етказиб бериш” мавзусида тарғибот ишларини ташкил этиш ва ўтказишда диссертация материалларидан фойдаланилган (Республика Маънавият ва маърифат маркази ҳузуридаги ижтимоий-маънавий тадқиқотлар институтининг 2025-йил 29-апрелдаги 10/245-сон маълумотномаси). Натижада, диссертацияда илгари сурилган таклифлар, тавсия ва хулосалар Янги Ўзбекистон ёшларида китобхонлик маданиятини ривожлантиришнинг ижтимоий-фалсафий асосларини ёритишга хизмат қилган;
ёшларда китобхонлик маданиятини ривожлантиришнинг динамик хусусиятлари (очиқлик, мослик, ривожланиш) ёшларда юқори ижтимоийлашув таъсирини белгилаб бериши орқали, шахсда мутолаа маданиятини ривожлантириш уларда ижтимоий воқеликни фалсафий ва интелектуал идрок этиш жараёнига позитив таъсир этишига доир хулоса ва таклияларидан Ўзбекистон миллий телерадиокомпаниясини “Ўзбекистон” телеканалининг “Болалар ва биз”, “Ўзбекистон ёшлари”, “Миллат ва маънавият” дастурларнинг ссенарийларини (2025 йил январ-март ойларида) тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон 24” ижодий бирлашмаси давлат муассасасининг 2025 йил 7 майдаги 05-09-622-сонли маълумотномаси). Натижада, Янги Ўзбекистонда ҳаётнинг ижтимоий, иқтисодий ва маданий соҳаларида амалга оширилаётган кенг кўламли ислоҳотларнинг таъсиридан келиб чиқиб, ёшларда китобхонлик маданиятини ривожлантиришга қаратилган ижтимоий-фалсафий таклифлари ишлаб чиқишга хизмат қилган;
жамиятда маърифатли авлодни шакллантириш, муносабатлар трансформациясида динамик ва статик ҳолатларни вужудга келтирувчи китобхонликнинг тўрт компоненти (ахборот алмашиш, бадиий завқ олиш, дунёқарашни ўстириш, ўзаро таъсир) билан шахсда креатив иқтидорни шакллантирувчи гнесеологик индикаторларни ривожлантиришга оид таклиф ва тавсияларидан Республика Маънавият ва маърифат марказининг 2025-йилда маънавий-маърифий ишлар самарадорлигини ошириш ва соҳани ривожлантириш бўйича чора-тадбирлар дастурининг В йўналишида белгиланган “Маданият, санъат, театр, музей, китобхонлик ва ижод соҳаларини ривожлантиришга доир чора-тадбирлар” 39-банди “Республика бўйлаб “Маърифат улашиб”, “Китоб карвони” акцияларини ташкил қилиш орқали ҳудудлардаги таълим муассасалари, кутубхоналар ва маҳаллаларга адабий-маърифий мавзулардаги адабиётларни беғараз етказиб бериш” мавзусида тарғибот ишларини ташкил этиш ва ўтказишда диссертация материалларидан фойдаланилган (Республика Маънавият ва маърифат маркази ҳузуридаги ижтимоий-маънавий тадқиқотлар институтининг 2025-йил 29-апрелдаги 10/245-сон маълумотномаси). Натижада, диссертацияда илгари сурилган таклифлар, тавсия ва хулосалар Янги Ўзбекистон ёшларида китобхонлик маданиятини ривожлантиришнинг ижтимоий-фалсафий асосларини ёритишга хизмат қилган;
замонавий жамиятда глобал ахборотлаштириш жараёнининг ривожланиши шахс социализациясини таъминловчи ижтимоий ўзаро таъсир хусусиятлари (ижодкорлик, интеллектуаллик), виртуал китобхонлик маконида янги ижтимоий воқеликни шаклланишига олиб келишига доир хулоса ва тавсияларидан Ўзбекистон миллий телерадиокомпаниясини “Ўзбекистон” телеканалининг “Болалар ва биз”, “Ўзбекистон ёшлари”, “Миллат ва маънавият” дастурларнинг ссенарийларини (2025 йил январ-март ойларида) тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон 24” ижодий бирлашмаси давлат муассасасининг 2025 йил 7 майдаги 05-09-622-сонли маълумотномаси). Натижада, Янги Ўзбекистонда ҳаётнинг ижтимоий, иқтисодий ва маданий соҳаларида амалга оширилаётган кенг кўламли ислоҳотларнинг таъсиридан келиб чиқиб, ёшларда китобхонлик маданиятини ривожлантиришга қаратилган ижтимоий-фалсафий таклифлари ишлаб чиқишга хизмат қилган.