Мирзаева Матлуба Ғайбулла қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Хусусий банкларнинг капиталлашув даражасини ошириш йўллари”, 08.00.07 – Молия, пул муомаласи ва кредит (иқтисодиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.1.PhD/Iqt2771
Илмий раҳбар: Калонов Мухиддин Бахриддинович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат иқтисодиёт университети ҳузуридаги «Ўзбекистон иқтисодиётини ривожлантиришнинг илмий асослари ва муаммолари» илмий-тадқиқот маркази.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети, DSc.03/10.12.2019.I.16.01
Расмий оппонентлар: Жумаев Нодир Хосиятович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Алимардонов Илҳом Музрабшоҳович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: “Алоқабанк” АТБ.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Ўзбекистон Республикаси хусусий банклари капиталлашув даражасини оширишга қаратилган илмий таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
қўшимча капиталнинг асосий таркиби ҳисобланган узоқ муддатли субординар қарзни чиқариш амалиётини «яшил субординар облигациялар» ва «финтех асосидаги токенлаштирилган субординар молиялаштириш воситалари» ҳисобига кенгайтириш орқали хусусий банклар капиталлашув даражасини (3%≤КДХБ≤5%) ошириш ҳамда ресурс базасини мустаҳкамлашга асосланган;
хусусий банкларнинг ўз маблағлари манбалари таркибида акцияларнинг ан'анавий чиқарилиши билан бирга инновацион молиявий инструментлар – конвертация қилинадиган облигациялар, стейклинг (стакед) активлар орқали маблағ топиш усулларини диверсификация қилиш асосида эмиссион даромад ҳажмини ошириш ҳисобига банкларнинг капиталлашув даражасини 25 фоизгача ошириш имкони аниқланган;
хусусий банкларнинг қўшимча капитали таркибида мустақил балансга эга бўлмаган шўъба корхоналарига қилинган молиявий қўйилмалар ҳажмини шўъба корхоналарининг рақамли банк хизматлари ва финтех стартаплар билан интеграциялашган янги форматда ривожлантириш орқали капиталлашув даражасини (5%≤КДХБ≤10%) ошириш чегаралари асосланган;
хусусий банклар фойдасини реинвестиция қилишда “смарт реинвестиция стратегиялари”, яъни, ўзига қайтариладиган сармояли лойиҳаларга фойдани қайта тиклаш асосида молиявий оқимларни мақсадли йўналтириш воситасида жорий молиявий йил фойдасининг 30 фоизини банк устав капиталига йўналтириш орқали банк капиталлашув даражасини ошириш таклифи асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Хусусий банклар капиталлашув даражасини ошириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
қўшимча капиталнинг асосий таркиби ҳисобланган узоқ муддатли субординар қарзни чиқариш амалиётини «яшил субординар облигациялар» ва «финтех асосидаги токенлаштирилган субординар молиялаштириш воситалари» ҳисобига кенгайтириш орқали хусусий банклар капиталлашув даражасини (3%≤КДХБ≤5%) ошириш ҳамда ресурс базасини мустаҳкамлаш асосланган таклиф “Давр банк” ХАТБ кредит сиёсатига киритилган (“Давр банк” ХАТБ 2024- йил 25-сентябрдаги 21425-сон маълумотномаси), мазкур таклифни амалиётга жорий этиш натижасида банкнинг қўшимча капитали ҳажмини 15,65 млрд. сўмга ошишига хизмат қилган;
хусусий банкларнинг ўз маблағлари манбалари таркибида акцияларнинг ан'анавий чиқарилиши билан бирга инновацион молиявий инструментлар – конвертация қилинадиган облигациялар, стейклинг (стакед) активлар орқали маблағ топиш усулларини диверсификация қилиш асосида эмиссион даромад ҳажмини ошириш ҳисобига банкларнинг капиталлашув даражасини 25 фоизгача таклифи ХАБ “Трастбанк” ва АТБ “Микрокредитбанк“ кредит ҳамда хисоб сиёсатида ўз аксини топган (ХАБ “Трастбанк” 2024-йил 24-августдаги 01-04/2805 - сонли ҳамда “Давр банк” ХАТБ 2024-йил 25-сентябрдаги 21425 - сон маълумотномалари), мазкур таклифни амалиётга жорий этиш натижасида банкнинг акциялари, асосан оддий акциялари бозор баҳосини 15-17 фоизга оширишга эришилган;
хусусий банкларнинг қўшимча капитали таркибида мустақил балансга эга бўлмаган шўъба корхоналарига қилинган молиявий қўйилмалар ҳажмини шўъба корхоналарининг рақамли банк хизматлари ва финтех стартаплар билан интеграциялашган янги форматда ривожлантириш орқали капиталлашув даражасини (5%≤КДХБ≤10%) ошириш таклифи ХАБ “Трастбанк” амалиётига жорий қилинган. (ХАБ “Трастбанк” 2024-йил 24-августдаги 01-04/2805 -сон маълумотномаси). Натижада банк қошида консолидациялашган 2 та "Траст Муамалат" МЧЖ ва «Траст Леасинг» МЧЖ шўба корхоналарини ташкил этилиб, уларга 2023-йилда 39 млрд сўмлик молиявий маблағларни йўналтирилиши ҳисобидан банкнинг қўшимча капиталини 21,2 фоиз бўлишига эришилган;
Банк капиталлашув даражасини ошириш мақсадида жорий йил фойдасининг 30 фоизини банк устав капиталига йўналтириш таклифи ХАБ “Трастбанк” ва “Давр банк” ХАТБ хисоб сиёсатида ўз аксини топган (ХАБ “Трастбанк” 2024-йил 7-августдаги 01-04/2805-сонли ҳамда “Давр банк” ХАТБ 2024-йил 25-сентябрдаги 21245-сон маълумотномалари). Ушбу таклифни жорий этилиши натижасида банкларнинг капитали мос равишда 2024-йилнинг 1-январ ҳолатига 2043,8 млрд. сўм ҳамда 1 006 млрд. сўмни ташкил этган;
хусусий банклар фойдасини реинвестиция қилишда “смарт реинвестиция стратегиялари”, яъни, ўзига қайтариладиган сармояли лойиҳаларга фойдани қайта тиклаш асосида молиявий оқимларни мақсадли йўналтириш воситасида жорий молиявий йил фойдасининг 30 фоизини банк устав капиталига йўналтириш орқали банк капиталлашув даражасини ошириш таклифи ХАБ “Трастбанк” томонидан амалиётга жорий этилган (ХАБ “Трастбанк” 2024-йил 24-августдаги 01-04/2805-сон маълумотномаси). Ушбу таклифни жорий этилиши натижасида банкнинг жами капиталлашув даражаси 2023-йилда 2043,8 млрд. сўмни ташкил этиб, ўтган йилга нисбатан 32 фоизга ошишига эришилган.