Sayt test rejimida ishlamoqda

Пулатова Нилуфар Убайдуллаевнанинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): «Алифатик, гетероциклик фаол-функционал гуруҳли бирикмалар синтези ва хоссалари», 02.00.14 - Органик моддалар ва улар асосидаги материаллар технологияси (кимё фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.3.DSc/К198.
Илмий маслаҳатчи: Максумова Ойтура Ситдиковна, кимё фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент кимё-технология институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент кимё-технология институти ҳузуридаги DSc.03/30.12.2019.Т.04.01 рақамли илмий кенгаш асосидаги бир марталик илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Абдишукуров Анвар Кабирович, кимё фанлари доктори, профессор; Набиева Ирода Абдусаломовна, техника фанлари доктори, профессор; Эшқурбонов Фурқат Бозорович, кимё фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат техника университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: алифатик, гетероциклик фаол-функционал гуруҳли бирикмалар синтез қилиш жараёнлари кинетик қонуниятларини асослаш, олинган моддаларнинг физик-кимёвий хоссалари ва қўллаш соҳаларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
1-хлор-3-пиперидин-2-пропилакрилатнинг радикал полимерланиш жараёни кинетик  қонуниятлари аниқланиб, мономер, инициатор бўйича реакция тартиби, жараённинг фаолланиш энергияси ва реакция механизми исботланган;
эпихлоргидрин билан пиперидин асосида олинган 1-хлор-3-пиперидин-2-пропанолнинг акрил ва метакрил кислоталар билан этерификация реакциялари механизми асосланган; 
1-хлор-3-пиперидин-2-пропил-метакрилатнинг радикал полимерланиш кинетик қонуниятлари исботланиб, мономер (1,0 ва 1,1) ва инициатор (0,5 ва 0,52) бўйича реакция тартиблари, жараённинг фаолланиш энергия (76,7 ва 79,8  кЖ/моль) қийматлари аниқланган; 
1-хлор-3-пиперидин-2-пропилакрилатнинг инициаторсиз ўз-ўзидан полимерланиш жараёни аниқланиб, акрил кислота, метакрил кислота, N-морфолин-3-хлоризопропилакрилат ва стирол билан сополимерланиш реакцияларининг кинетик параметрлари, сополимерланиш константалари, сомономерларнинг қутблилик ва фаоллик факторлари асосланган.
синтез қилинган (со)полимерларнинг термобарқарорлик ва антибактериаллик хоссалари орқали структуравий шаклланиш механизмининг назарий ва амалий асослари исботланган; 
юқори молекуляр массага эга, термик барқарор, фотосезгир ва антибактериал функционал фаол полимер ва сополимерлар олиш технологияси ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Алифатик, гетероциклик фаол-функционал гуруҳли бирикмалар синтези ва хоссалари бўйича  олинган илмий натижалар асосида:
1-хлор-3-пиперидин-2-пропилакрилат ва 1-хлор-3-морфолин-2-пропилакри-лат сополимери ишлаб чиқариш технологияси «ЭЛЕКТРОКИМЁЗАВОД» ҚК-АЖнинг «2026-2028 йилларда амалиётга жорий этиш бўйича истиқболли ишланмалар рўйхати»га киритилган («ЭЛЕКТРОКИМЁЗАВОД» ҚК АЖнинг 2024 йил 19 июндаги 76-сон маълумотномаси). Натижада, УБ-нурлар таъсиридан ҳимоя қилувчи фотосезгир полимер материал ишлаб чиқариш имконини беради;
1-хлор-3-пиперидин-2-пропилакрилат ва акрил кислота сополимери ишлаб чиқариш технологияси «ЭЛЕКТРОКИМЁЗАВОД» ҚК-АЖ нинг «2026-2028 йилларда амалиётга жорий этиш бўйича истиқболли ишланмалар рўйхати»га киритилган («ЭЛЕКТРОКИМЁЗАВОД» ҚК АЖнинг 2024 йил 19 июндаги 76-сон маълумотномаси). ЛД50 кўрсатгичлари 4536,9мг/кг, 9200,0 мг/кг тенг эканлиги ва уларни кам заҳарли моддаларни IV синфига оид, антибактериал фаол сополимер ишлаб чиқариш имконини беради; 
1-хлор-3-пиперидин-2-пропилакрилат ва акрил кислота сополимери ишлаб чиқариш технологияси «ЭЛЕКТРОКИМЁЗАВОД» ҚК-AЖ нинг «2026-2028 йилларда амалиётга жорий этиш бўйича истиқболли ишланмалар рўйхати»га киритилган («ЭЛЕКТРОКИМЁЗАВОД» ҚК АЖ нинг 2024 йил 19 июндаги 76-сон маълумотномаси). Натижада антибактериал фаоллиги 0,03 % концентрацияда St.Aureus, St.Epidermides ва Bas.Subtiles штамларига нисбатан юқори самарадор сополимер ишлаб чиқариш имконини беради.

Yangiliklarga obuna bo‘lish