Мадаминова Нодирахон Самандар қизининг
фалсафа доктори (Phd) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Спастик турдаги мия фалажи бўлган болаларда тиш ва тиш қатори нуқсонларини ортопедик стоматологик даволаш», 14.00.21 – Стоматология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.2.PhD/Tib3602
Илмий маслаҳатчи: Гаффоров Сунатулло Амруллоевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тиббиёт ҳодимларининг касбий малакасини ривожлантириш марказида бажарилган.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат стоматология институти, DSc.04/30.12. 2019.Tib.59.01.
Расмий оппонентлар: Бекжанова Ольга Есеновна, тиббиёт фанлари доктори, профессор. Калбаев Абибилла Акбураевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор, (Қирғизистон Республикаси).
Етакчи ташкилот: С.Д.Асфендияров номидаги қозоқ миллий тиббиёт университети (Козоғистон)
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
 II. Тадқиқотнинг мақсади:
Спастик турдаги мия фалажли болаларда тизимли хамда махаллий адаптация-компенсатор реакцияларини мувофиқлаштириш хисобига тиш қатори нуқсонларини ташхислаш ва стоматологик ортопедик даволашни такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
болалар церебрал фалажи мавжуд болалар ва ўсмирларда юз-жаг тизими суяклари шаклланиши даврига боғлаб тиш қатори нуқсонлари, пародонт тўқимаси, шиллиқ қават патологияларини оғирроқ ва ўзига хос кечиши аниқланган; 
болалар церебрал фалажи мавжуд болалар ва ўсмирлар орасида илк бор, аралаш сўлак таркибидаги – СОС, рН кўрсаткичи, қовушқоқлик, тишлар минерализациясидаги – Са, Р, Са/Р нисбати, юз-жағ тизими хамда чайнов мушаклари фаолият бузилишларида - тўқималар гипоксияси ва ёғларнинг оксидланган махсулотларининг ахамияти исботланган;  
болалар церебрал фалажининг спастик тури мавжуд болалар ва ўсмирларнинг рухий-физиологик (ўта қўзғалувчанлик, ўз фаолиятини ўзи назорат қила олмаслик, эътиборга мухтожлик) хусусиятларини инобатга олган ҳолда ортопедик стоматологик тиш протезлари ва хомашё турлари даволашдан олдинги ва кейинги оғиз бўшлиғидаги маҳаллий иммун кўрсаткичлар (IgA, IgG, IgM, лизоцим, ИЛ-1, ИЛ-4, ИЛ-6 лар) аниқланган;
стоматолог мутахассиснинг хар бир церебрал фалажли болалар ташхисига таяниб қабул жараёнидаги ёндашувининг ўзига хос хусусиятлари, тиш протезлари конструкциялари ва хомашёларининг самарадорлиги (биомослиги, яллиғланиш чақирмаслиги, тайёрлаш босқичларини такомиллаштирилши) исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши
Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг илмий-тадқиқот ишлари натижаларини амалиётга татбиғи бўйича 2025 йил 15 январдаги 11/51-сонли хулосасига кўра: 
 биринчи илмий янгилик: болалар церебрал фалажи мавжуд болалар ва ўсмирларда юз-жағ тизими морфометрик кўрсаткичлари, ривожланиш нормативларини ўрганишдан олинган илмий натижалар асосида туғма мия фалажи мавжуд болалар ва ўсмирларда юз-жағ соҳаси аъзо ва тўқималарини клиник-морфометрик хусусиятларини баҳолашга ёндашув усуллари ишлаб чиқилган. Амалиётга жорий қилиниши: Тошкент вилояти Қибрай тумани тиббиёт бирлашмасига (1.11.2024 й.;№697-сон) ҳамда Қашқадарё вилояти Чироқчи тумани тиббиёт бирлашмасига (4.11.2024 й.; №466-сон) амалиётга жорий этилган. Ижтимоий самарадорлиги: болалар церебрал фалажли болалар ва ўсмирларда юз-жағ тизими суяклари шаклланиши даврига боғлаб тишларнинг алмашинув ва доимий прикус даврида, тиш қаторлари, пародонт тўқимаси, оғиз бўшлиғи шиллиқ қавати патологияларини эрта диагностика усуллари самарадорлигини яхшилашга имкон беради. Иқтисодий самарадорлиги: церебрал фалажи мавжуд болалар ва ўсмирлар орасида юз-жағ сохаси ва оғиз бўшлиғи аъзо ва тўқималари касалликларининг тарқалиши ўртача даражаси 60,0% ҳолатда қайд этилган, интенсивлиги ишонарли даражада юқори бўлган, бу ўз навбатида асоратларни олдини олиш учун  имконини яратган бўлиб, бюджет маблағларини 138000 сўмга қисқартириш имконини берган; поликлиникага ташриф қилиш даврининг бир неча кунга қисқартирилиши ҳисобига иқтисод қилинган;
иккинчи илмий янгилик: БЦФнинг спастик тури мавжуд болалар ва ўсмирлар орасида аралаш сўлак таркибидаги – стимулланмаган оғиз суюқлиги, сўлакнинг рН-муҳити, қовушқоқлиги, тишлар минерализацияси (Са, Р, Са/Р нисбати мисолида), юз-жағ тизими, чайнов мушаклар фаолият бузилишлари тўғридан-тўғри тўқима гипоксиясини келтириб чикариши натижасида кечиши исботланди. Ижтимоий самарадорлиги: спастик турдаги церебрал фалажи мавжуд болаларда оғиз бўшлиғи тўқима ва аъзолар фаолиятини қиёсий ўрганиш, чайнов мушакларидаги салбий ўзгаришлар нафақат махаллий, балки танадаги бошқа аъзо ва тўқималардаги патологиялари асоратининг омили сифатида қаралиши асосланди. Иқтисодий самарадорлиги: беморнинг поликлиникада ташхислаш муддатини 3 кунга қисқартириб, бюджет маблағларини 138000 сўмга қисқартириш имконини берган (1 кунга ўртача 50000 сўм дори воситалари сарфланади)церебрал фалажи мавжуд болалар ва ўсмирлар орасида юз-жағ сохаси ва оғиз бўшлиғи аъзо ва тўқималари касалликларининг ташхислаш бюджет маблағларини 221000 сўмга иқтисод қилиш имконини берган.
учинчи илмий янгилик: церебрал фалажи мавжуд болалар ва ўсмирларда тиш қаттиқ тўқимасини едирилиш даражасига кўра (ИРОПЗ индексига асосланган холда) олинмайдиган тиш протезлари билан протезлаш асослари, болаларда протезлашнинг ўзига хос хусуситялари, ишлатиладиган турли хомашёларнинг оғиз бўшлиғи суюқлигига таъсири, стимулланмаган оғиз суюқлиги таркибининг даволашдан олдинги ва кейинги кўрсаткичларининг илмий натижалар ишлаб чиқилган. Амалиётга жорий қилиниши: Тошкент вилояти Қибрай тумани тиббиёт бирлашмасига (1.11.2024 й.;№697-сон)  ҳамда Қашқадарё вилояти Чироқчи тумани тиббиёт бирлашмасига (4.11.2024 й.; №466-сон) амалиётга жорий этилган.  Ижтимоий самарадорлиги: болалар церебрал фалажи мавжуд болалар ва ўсмирларда тиш қатори нуқсонларини олинмайдиган тиш протезлари орқали протезлашдан сўнг болаларда чайнов функцияси тикланиши хисобига сўлакнинг қовушқоқлиги, рН-даражаси кислотали томонга ўзгариши, сўлак таркибидиаги лизоцим ва лактоферрин миқдори ошиши хисобига луқманинг бирламчи хазм жараёнлари яхшиланишига  имкон берган. Иқтисодий самарадорлиги: церебрал фалажи мавжуд болалар орасида юз-жағ сохаси ва оғиз бўшлиғи касалликларининг тарқалиши ўртача даражаси 68,0% ҳолатда қайд этилган, беморнинг поликлиникада ташхисоти муддатини  3 кунга қисқартириб, бюджет маблағларини 138000 сўмга қисқартириш имконини берган; поликлиникага ташриф қилиш бўлиш даврининг бир неча кунга қисқартирилиши ҳисобига эришилган (1 кунга ўртача 50000 сўм дори воситалари сарфланади). Шу сабабли даволаш жараёнларида бюджет маблағларини 275000 сўмга иқтисод қилиш имконини берган.
тўртинчи илмий янгилик: болалар церебрал фалажининг спастик тури мавжуд болалар ва ўсмирлар учун стомтаолог мутахассис қабул жараёнидаги ёндашувнинг ўзига хос хусусиятлари, тиш протези конструкциялари ва хомашёларининг самарадорлигига асосланиб комплекс даво режаси ишлаб чиқилди, бу якин ва узоқ кузатув шароитида юқори клиник самарадорликка эришиш имконини берди. Ижтимоий самарадорлиги: олинган илмий-амалий натижалар болалар церебрал фалажи мавжуд болаларнинг ҳаёт сифатини яхшилаш, ушбу касалликни кечишидаги юзага келиши мумкин бўлган стоматологик касалликлар хамда бунинг натижасидаги меда ичак тракти, тана ўсиши ва ривожланиши билан боғлиқ муаммоларни ижобий ечимига эришиш имконини берди. Иқтисодий самарадорлиги: церебрал фалажи мавжуд болаларда тиш ва тишқатори нуқсонлари тарқалиши ўртача даражаси 65,0% ҳолатда қайд этилган, интенсивлиги ишонарли даражада юқори бўлган, бу ўз навбатида асоратлар ривожланишини ташхислаш усулларидан фойдаланиш учун имкон яратган бўлиб: беморнинг поликлиникада ташхисоти муддатини 3 кунга қисқартириб, бюджет маблағларини 138000 сўмга қисқартириш имконини берган. Умумий ҳисобда бюджет маблағларини 295000 сўмга қисқартириш имконини берган.