Обидов Камолиддин Комиловичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Пахта тозалаш корхоналарида энергетик сервис тизими самарадорлигини ошириш”, 05.05.07 – “Қишлоқ хўжалигида электр технологиялар ва электр ускуналар” ихтисослиги (техника фанлари бўйича).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.3.PhD/Т3965
Илмий раҳбар: Рахмонов Икромжон Усмонович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: “Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти” миллий тадқиқот университети Бухоро табиий ресурсларини бошқариш институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: “Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти” Миллий тадқиқот университети, DSc.03/30.12.2019.Т.10.01
Расмий оппонентлар: Исаков Абдусаид Жалилович техника фанлари доктори, профессор; Халикназаров Уролбой Абдурахманович PhD, доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент тўқимачилик ва енгил саноат институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: пахта тозалаш корхоналарида электр ускуналарининг ишдан чиқишини, уларнинг техник ҳолатини ва ишлатиш самарадорлигини баҳолаш, мониторинг қилиш, прогнозлаш ва техник хизмат кўрсатиш асосида энергетик сервис тизими самарадорлигини оширишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
пахта тозалаш корхоналари электр ускуналарининг иш режимига таъсир этувчи омилларни аниқлаш усули ва алгоритми уларни асосий ва ёрдамчи гуруҳларга таснифлаш асосида ишлаб чиқилган;
электр ускуналарининг ишдан чиқиш вақтини, уларнинг техник ҳолатини ва ишлатиш самарадорлигини баҳолаш имконини берувчи прогнозлаш усули сунъий нейрон тармоқлар асосида ишлаб чиқилган;
пахта тозалаш корхоналари технологик жараёни хусусиятидан келиб чиқиб, энергетик сервис тизимини жорий этиш асосида электр энергияси истеъмолини камайтиришнинг математик модели маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажмини сақлаган ҳолда оддий ва интеграл кўринишидаги чегаравий шартларни ҳисобга олиб ишлаб чиқилган;
пахта тозалаш корхоналарида энергетик сервис тизими самарадорлигини оширишда электр ускуналарнинг техник ҳолатини баҳолаш усули ва дастурий таъминоти ишлаб чиқилган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. пахта тозалаш корхоналарида энергетик сервис тизими самарадорлигини ошириш мавзуси доирасида олинган илмий натижалар асосида:
электр ускуналарининг иш режимига таъсир этувчи омилларни аниқлаш усули ва алгоритми “БCТ Cлустер Агрокомплекс”га қарашли пахта тозалаш корхонасига жорий қилинган (“Ўзбекистон пахта-тўқимачилик кластерлари” уюшмасининг 2024 йил 28 октябрдаги №02/22-347 сонли маълумотномаси). Натижада, пахта-тозалаш корхоналарида электр ускуналарининг иш режимига таъсир этувчи асосий омилларни ҳисобга олиш асосида ҳисоблаш аниқлигини 3%гача ошириш имконияти яратилган;
электр ускуналарининг ишдан чиқишини, уларнинг техник ҳолатини ва ишлатиш самарадорлигини баҳолаш имконини берувчи прогнозлаш усули “БCТ Cлустер Агрокомплекс”га қарашли пахта тозалаш корхонасига жорий қилинган (“Ўзбекистон пахта-тўқимачилик кластерлари” уюшмасининг 2024 йил 28 октябрдаги №02/22-347 сонли маълумотномаси). Натижада, ускуналарнинг ишдан чиқиш вақтини прогнозлаш ёрдамида уларнинг тўхтаб туриш вақтини 25,8% га ёки 2650 соатга қисқартириш ҳамда уларнинг ишдан чиқишини, техник ҳолатини ва ишлатиш самарадорлигини тўғри баҳолаш ёрдамида ишдан чиқишлар сонини йил давомида ўртача 21 тадан 14 тага, яъни 33%га ёки 7 тага, ишдан чиқиш кўрсаткичи эса 2,6 дан 1,7 тага, яъни 35% га ёки 0,9 тага камайтириш имконияти яратилган;
электр энергияси истеъмолини камайтиришнинг математик модели “БCТ Cлустер Агрокомплекс”га қарашли пахта тозалаш корхонасига жорий қилинган (“Ўзбекистон пахта-тўқимачилик кластерлари” уюшмасининг 2024 йил 28 октябрдаги №02/22-347 сонли маълумотномаси). Натижада, тайёр махсулот ишлаб чиқаришда корхона томонидан белгиланган режани бажаришда режалаштирилган ва оптималлаштирилган электр энергияси ўртасидаги фарқ 8,176·104·кВт·сни ташкил этиб, махсулот ишлаб чиқариш ҳажмини сақлаган ҳолда режага нисбатан 2,5%га кам электр энергиясини сарфлаш имконияти яратилган;
электр ускуналарнинг техник ҳолатини мониторинг қилиш ва баҳолашнинг дастурий таъминоти ҳамда техник хизмат кўрсатиш тизими “БCТ Cлустер Агрокомплекс”га қарашли пахта тозалаш корхонасига жорий қилинган (“Ўзбекистон пахта-тўқимачилик кластерлари” уюшмасининг 2024 йил 28 октябрдаги №02/22-347 сонли маълумотномаси). Натижада, энергетик сервис фаолиятини амалга оширишда дастурий таъминот натижалари асосида қабул қилинган қарорлар ёрдамида йилига қўшимча 27,72 тонна пахта толаси ёки шунга мос равишда 526 680 000 сўмлик пахта толасини ишлаб чиқариш имконияти яратилган.