Мухтаров Фаррух Мухаммадовичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Ахборот хуружи даврида “Киберхавфсизлик” фанини ўқитишнинг дастурий-методик таъминотини такомиллаштириш”, 13.00.06 – Рақамли таълим назарияси ва методикаси (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2025.1.DSc/Ped1116.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон миллий педагогика университети.
Илмий маслаҳатчи: Абдуллаева Барно Сайфутдиновна, педагогика фанлари доктори, профессор.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўзбекистон миллий педагогика университети, DSc.03/30.01.2020.Ped.26.01.
Расмий оппонентлар: Каюмова Насиба Ашуровна, педагогика фанлари доктори (DSc), профессор; Султанов Угилой Набиевна, педагогика фанлари доктори (DSc), профессор; Абдуллаева Озода Сафибуллаевна, педагогика фанлари доктори (DSc)
Етакчи ташкилот: Гулистон давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: бўлажак ўқитувчиларнинг интеллектуал компетентлигини ривожлантиришнинг дастурий таъминотини такомиллаштиришга доир методик тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ахборотлар хуружи даврида “Киберхавфсизлик асослари” фанини ўқитишни такомиллаштиришнинг педагогик имкониятлари ҳимоя қилиш усулларининг қонунийликка мос равишда кибермаконда шахс, жамият ва давлат манфаатлари устуворлигини таъминлашга қаратилган ягона ёндашув муҳитини шакллантириш ҳамда кибертаҳдидлар шароитида талабаларнинг киберетика маданиятини ривожлантиришга таъсир қилувчи асосий тамойилларни таснифлаш асосида аниқлаштирилган;
ахборотлар хуружи даврида “Киберхавфсизлик асослари” фанини ўқитишнинг дастурий-методик таъминоти мазмуни хавфсизлик терминларнинг семантик тузилмасини таълимий мақсадларга мослигини аниқлаш, шифрлаш-кодлаш, криптографик алгоритмлар, тармоқ хавфсизлиги ва маълумотларни сақлаш бўйича замонавий ҳимоя усулларини киритиш ҳамда фойдаланувчи интерфейсини идентификация, аутентификация ва конфиденсиаллик жараёнларига пропорсионал мослигини таъминлаш асосида такомиллаштирилган;
“Киберхавфсизлик асослари” фанини ўқитиш жараёнида талабалар киберетика маданиятини шакллантириш модели ахборот хавфсизлигини таъминлашнинг долзарб муаммоларини даражалаш, ахборот ва киберхавфсизликнинг ўзига хос дифференциал хусусиятларини коллоборациялаш ҳамда глобал муаммолар ечимини тизимли-тузулмавий таҳлил қилиш ва аргументлаш, узлюксизлик, фанлараро алоқадорлик тамойилларини информатив, контекстли, интегратив, фаолиятли ёндашувларга мақсадли уйғунлаштириш асосида такомиллаштирилган;
ахборотлар хуружи даврида “Киберхавфсизлик асослари” фанини ўқитишнинг дастурий-методик таъминотни жорий этиш методикаси интерактив усуллар, виртуал маконда ахборот таҳдидлари ва киберҳужум стратегияларига тезкор жавоб бериш имконини берувчи аудиовизуал ахборот, блокчейн, булут технологиялар, назорат ва ўз-ўзини назорат қилиш методлари имкониятлардан унумли фойдаланиш, ўқиш билан боғлиқ дериватив, ассоциатив бирликларни рақамли таълим воситаларга мослаштириш ҳамда киберетика маданиятининг ривожланганлигини асословчи компонентларни иерархик тизимлаштириш асосида такомиллаштирилган.
“Киберхавфсизлик асослари” фанини ўқитиш жараёнида талабалар киберетика маданиятини шакллантириш самарадорлиги ахборот хавфсизлигини таъминлаш, дастурий ва техник воситлардан мақсадли фойдаланиш, тармоқлараро классификациясини аниқлаштириш ҳамда ахборот хуружининг таълим жараёнига таъсир жиҳатларини ўрганиш ва талабаларда кибертаҳдидларга қаршилик кўрсатишнинг ўқув когнитив, коммуникатив тафаккур қилиш, интегратив-креатив кўникмаларни барқарор ривожлантириш даражаларига динамик устуворлик бериш асосида такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ахборотлар хуружи даврида “Киберхавфсизлик асослари” фанини ўқитишнинг дастурий-методик таъминотини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
ахборотлар хуружи даврида “Киберхавфсизлик асослари” фанини ўқитишни такомиллаштиришнинг педагогик имкониятлари ҳимоя қилиш усулларининг қонунийликка мос равишда кибермаконда шахс, жамият ва давлат манфаатлари устуворлигини таъминлашга қаратилган ягона ёндашув муҳитини шакллантириш ҳамда кибертаҳдидлар шароитида талабаларнинг киберетика маданиятини ривожлантиришга таъсир қилувчи асосий тамойилларни таснифлаш асосида аниқлаштиришга оид тавсиялар “Киберхавфсизлик асослари” номли дарслик мазмунига сингдирилган (Тошкент давлат педагогика университетининг 2024-йил 28-декабрдаги 11-05-7601/04 рақамли нашр рухсатномаси). Натижада “Киберхавфсизлик асослари” фанини ўқитиш мазмуни кенгайтирилган;
ахборотлар хуружи даврида “Киберхавфсизлик асослари” фанини ўқитишнинг дастурий-методик таъминоти мазмуни хавфсизлик терминларнинг семантик тузилмасини таълимий мақсадларга мослигини аниқлаш, шифрлаш-кодлаш, криптографик алгоритмлар, тармоқ хавфсизлиги ва маълумотларни сақлаш бўйича замонавий ҳимоя усулларини киритиш ҳамда фойдаланувчи интерфейсини идентификация, аутентификация ва конфиденсиаллик жараёнларига пропорсионал мослигини таъминлаш асосида такомиллаштиришга оид тавсиялар “Киберхавфсизлик асослари” номли дарслик мазмунига сингдирилган (Тошкент давлат педагогика университетининг 2024-йил 28-декабрдаги 11-05-7601/04 рақамли нашр рухсатномаси). Натижада “Киберхавфсизлик асослари” фанини ўқитишнинг ўқув-методик таъминоти мазмуни кенгайтирилган;
“Киберхавфсизлик асослари” фанини ўқитиш жараёнида талабалар киберетика маданиятини шакллантириш модели ахборот хавфсизлигини таъминлашнинг долзарб муаммоларини даражалаш, ахборот ва киберхавфсизликнинг ўзига хос дифференциал хусусиятларини коллоборациялаш ҳамда глобал муаммолар ечимини тизимли-тузулмавий таҳлил қилиш ва аргументлаш, узлюксизлик, фанлараро алоқадорлик тамойилларини информатив, контекстли, интегратив, фаолиятли ёндашувларга мақсадли уйғунлаштириш асосида такомиллаштиришга оид тавсиялар “Киберхавфсизлик асослари” номли дарслик мазмунига сингдирилган (Тошкент давлат педагогика университетининг 2024-йил 28-декабрдаги 11-05-7601/04 рақамли нашр рухсатномаси). Натижада талабалардан ахборот хавфсизлигини таъминлаш ва компетенсияларини ривожлантиришнинг долзарб муаммоларини аниқлашга эришилган;
ахборотлар хуружи даврида “Киберхавфсизлик асослари” фанини ўқитишнинг дастурий-методик таъминотни жорий этиш методикаси интерактив усуллар, виртуал маконда ахборот таҳдидлари ва киберҳужум стратегияларига тезкор жавоб бериш имконини берувчи аудиовизуал ахборот, блокчейн, булут технологиялар, назорат ва ўз-ўзини назорат қилиш методлари имкониятлардан унумли фойдаланиш, ўқиш билан боғлиқ дериватив, ассоциатив бирликларни рақамли таълим воситаларга мослаштириш ҳамда киберетика маданиятининг ривожланганлигини асословчи компонентларни иерархик тизимлаштириш асосида такомиллаштиришга оид тавсиялар “Киберхавфсизлик асослари” номли дарслик мазмунига сингдирилган. Натижада “Киберхавфсизлик асослари” фанини ўзлажтиришнинг ижобий натижаларига эришилган.
“Киберхавфсизлик асослари” фанини ўқитиш жараёнида талабалар киберетика маданиятини шакллантириш самарадорлиги ахборот хавфсизлигини таъминлаш, дастурий ва техник воситлардан мақсадли фойдаланиш, тармоқлараро классификациясини аниқлаштириш ҳамда ахборот хуружининг таълим жараёнига таъсир жиҳатларини ўрганиш ва талабаларда кибертаҳдидларга қаршилик кўрсатишнинг ўқув когнитив, коммуникатив тафаккур қилиш, интегратив-креатив кўникмаларни барқарор ривожлантириш даражаларига динамик устуворлик бериш асосида такомиллаштиришга оид тавсиялар “Киберхавфсизлик асослари” номли дарслик мазмунига сингдирилган (Тошкент давлат педагогика университетининг 2024-йил 28-декабрдаги 11-05-7601/04 рақамли нашр рухсатномаси). Натижада ахборотлар хуружи даврида талабаларда киберетика маданиятини шакллантиришнинг аспектлари аниқлаштирилган.