Турениязова Дилфуза Қуламетовнанинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақидаги эълон

I. Умумий маълумотлар. 
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Анъанавий қорақалпоқ ҳунармандчилигининг этнотуризмни ривожлантиришдаги аҳамияти»,  07.00.07 – Этнография, этнология ва антропология
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.3 PhD/Tar1005.
Илмий раҳбарининг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони:
Ҳакимниязов Жолмурза Хожабекович, тарих фанлари номзоди, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қорақалпоқ давлат университети.
Илмий Кенгаш фаолият кўрсатаётган муассаса номи, илмий кенгаш рақами: Қорақалпоқ давлат университети DSc.03/06.04. 2024.Tar.20.05
Расмий оппонентларнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси, унвони:
Курбанова Земфира Ибрагимовна, тарих фанлари доктори(DSc), профессор.
Тлеубергенова Навбахор Абдукаримовна, тарих фанлари номзоди, доцент 
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
Етакши ташкилот: Урганч давлат университети
II. Тадқиқотнинг мақсади:  қорақалпоқ халқи анъанавий ҳунармандчилигининг этнотуризмни ривожлантиришдаги аҳамиятини очиб бериш.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: қорақалпоқ анъанавий ҳунармандчилигида ҳанузгача ёғоч пири - Садуакас, темирчилик пири Довуд ота, уйшилар пири - Иброҳим Халил ва аёллар пири - Биби Патпа каби ҳунармандчилик пирларига чуқур синкретик ишончни акс эттирувчи  безакларнинг устунлиги  исботланган;
юртимизга келган сайёҳларнинг ҳунарманд усталарни иш жараёнларини кўзатиш билан бирга, ўзлари ҳам бевосита Чимбой туманида қора уй ясаш, заргарлик буюмлари, Тўпе қишлоғида - ший тўқиш, Кегейли, Қўнғирот туманлари ва Нукус шаҳрида миллий чолғу асбобларини ясаш, каштачилик, гиламдўзлик, “Ашши кўл”даги этно овул, Шуманай туманида – кигиз ишлаш каби маҳсулотлар тайёрлашда иштироклари қорақалпоқ халқи миллий санъати бўйича ижобий образ шаклланишишга катта қўшаётганлиги аниқланган; 
Қорақалпоғистонда анъанавий ҳунармандчиликни сақлаш ва оммалаштириш, шунингдек туризмни ривожлантириш мақсадида Нукусда “Ҳунармандлар уюшмаси,” Чимбойда Қора уй устахонаси ва музейи, Шуманайда “Уста-шогирд” мактаби, Мўйноқ туманида “Юрта” ҳунармандлар маркази, “Ҳунармандлар Аллеяси”, Бўзатовда “Ҳунармандлар Аллеяси” ва 10 та уй музейлари ташкил этилиши таҳлили асосида этноқишлоқларни ташкил қилиш йўналишида истиқболли имкониятларнинг мавжудлиги кўрсатиб берилган;
Қорақалпоғистонда азалдан шаклланган ҳунармандчилик марказлари – Чимбой туманида “Қора уй” устахонаси, ший тўқишга ихтисослашган Тўпе қишлоги, қора уйнинг баw суwларини тўқувчилар, эгар-жабдуǵ тайёрловши, бешик усталари, мусиқа асбобларини тайёрлочилар, заргарлар; Шоманай туманида кийиз тайёрловчи, қолда гилам тўқувчи; Қўнгирот туманида кашта тоқувчи ва қўлда гилам тўқувчи; Нукус шаҳрида кашта тўқувчилар, қўлда гилам тўқувчи, қуроқ тикувчилар, сувенирлар, қўғирчоқ ва тақинчоқлар тайёрловчи, мусиқа асбобларини тайёрловчилар манзиллари этнотуризмни ривожлантириш билан бирга халқаро миқёсда қорақалпоқ халқининг миллий ҳунармандчилигини тарǵиб қилиш борасидаги улушининг ҳам ортганлиги  далилланган. 
Тадқиқот натижаларининг илмий ва амалий аҳамияти: Тадқиқот натижаларининг илмий аҳамияти шундан иборатки, диссертациянинг назарий ва умумлаштирувчи хулосалари Қорақалпоғистондаги туризм тарихини ўрганувчи тарих ва ижтимоий гуманитар фан соҳалари вакилларининг тадқиқотларини бойитишда, ХХИ аср Қорақалпоғистоннинг умумий тарихини, айнича этнотуризм билан болғлиқ бўлган жиҳатларини ёритишда, янги илмий ёндашувларни ишлаб чиқишга хизмат қилади.
Диссертация иши натижаларининг амалий аҳамияти шундаки, тадқиқотда келтирилган факт ва маълумотлар олий ва о'рта махсус та'лим муассасалари, шунингдек, умумта'лим мактабларида ўрганилаётган мутахассислик бўйича фанлар бўйича ўқув адабиётларини ишлаб чиқишда, жамиятнинг маънавий-маданий тараққиёти, маданий қадриятлар, маънавий мерос ҳамда давлатчилик тарихини ўрганиш ва асраб-авайлашга қаратилган мақсадли давлат дастурини амалга оширишга ҳам хизмат қилади. 
IV. Тадқиқот натижаларнинг жорий қилиниши: “Анъанавий қорақалпоқ ҳунармандчилигининг этнотуризмни ривожлантиришдаги аҳамияти” мавзусидаги  диссертация  бўйича  қўлга киритилган илмий натижалар асосида:
Қорақалпоқларнинг анъанавий ҳунармандчилигига оид ишлаб чиқилган илмий қорақалпоқ анъанавий ҳунармандчилигида ҳанузгача ёғоч пири - Садуакас, темирчилик пири Довуд ота, уйшилар пири - Иброҳим Халил ва аёллар пири - Биби Патпа каби ҳунармандчилик пирларига сиғиниш мавжудлиги исботланган. Бу ҳунармандчилик пирлари чуқур синкретик ишончни акс эттиради. Этно ҳунармандчилик турлари билан боғлиқ анъаналар  ҳақидаги маълумотлар 2022-йил 18-декабр куни Қорақалпоғистон телеканалининг “Ассалаwма áлейкум Қарақалпақстан” телекўрсатувида намойиш этилди (Қорақалпоғистон телерадиокомпаниясининг 2022-йил 26-декабрдаги 05-22/742-сонли маълумотномаси).  Мазкур телекўрсатувлар ўрганилаётган даврда қорақалпоқ жамиятида содир бўлаётган ижтимоий-иқтисодий ва маданий жараёнлар ҳақида аҳолининг тушунчаларини кенгайтиришга хизмат қилди.
юртимизга  келган сайёҳларнинг ҳунарманд усталарни иш жараёнларини кўзатиш билан бирга, ўзлари ҳам бевосита Чимбой туманида қора уй ясаш, заргарлик буюмлари, Тўпе қишлоғида - ший тўқиш, Кегейли, Қўнғирот туманлари ва Нукус шаҳрида миллий чолғу асбобларини ясаш, каштачилик, гиламдўзлик, “Ашши кўл”даги этно овул, Шуманай туманида – кигиз ишлаш каби маҳсулотлар тайёрлашда иштироклари, анъанавий ҳунармандчилик соҳалари ҳисобланган темирчилик, тўқувчилик, каштачилик, ёғоч устачилги шажараларининг давом этаётгани қорақалпоқ халқи анъанавий ҳунармандчилиги бўйича ижобий образ шаклланишишга катта қўшаётганлиги ҳақидаги натижалардан И.В.Савицкий номидаги Қорақалпоғистон санъат музейининг қорақалпоқ миллий амалий санъати экспозициясини ташкил этишда фойдаланилган. (И.В.Савицкий номидаги Қорақалпоғистон санъат музейи 2023-йил 6-январдаги №01/7-9-сонли маълумотномаси). Мазкур маълумотлар аҳолининг анъанавий ҳунармандчилик маданияти билан танишиш учун муҳим манба бўлиб хизмат қилади.
Қорақалпоғистонда азалдан шаклланган ҳунармандчилик марказлари – Чимбой туманида “Қора уй” устахонаси, ший тўқишга ихтисослашган Тўпе қишлоги, қора уйнинг баw суwларини тўқувчилар, эгар-жабдуǵ тайёрловши, бешик усталари, мусиқа асбобларини тайёрлочилар, заргарлар; Шоманай туманида кийиз тайёрловчи, қолда гилам тўқувчи; Қўнгирот туманида кашта тоқувчи ва қўлда гилам тўқувчи; Нукус шаҳрида кашта тўқувчилар, қўлда гилам тўқувчи, қуроқ тикувчилар, сувенирлар, қўғирчоқ ва тақинчоқлар тайёрловчи, мусиқа асбобларини тайёрловчилар манзиллари этнотуризмни ривожлантириш билан бирга халқаро миқёсда қорақалпоқ халқининг анъанавий ҳунармандчилигини тарǵиб қилиш борасидаги улушининг ҳам ортганлиги Қорақалпоғистонда туризмнинг ривожланишида ҳунармандчиликнинг ўрни ҳақидаги натижалардан Қорақалпоғистон радиоканалининг “Жаńа кúн,” “Саяхат ҳáм туризм” радиоешиттиришлари ссенарийларини тайёрлашда фойдаланилган. (Қорақалпоғистон телерадиокомпаниясининг 2022-йил 26-декабрдаги 05-22/742-сонли маълумотномаси). Мазкур  радио эстиришларр ўрганилаётган даврда қорақалпоқ жамиятида ҳунармандчиликнинг аҳамияти ҳақида аҳолининг тушунчаларини кенгайтиришга хизмат қилди.
Қорақалпоғистонда анъанавий ҳунармандчиликни сақлаш ва оммалаштириш, шунингдек туризмни ривожлантириш мақсадида Нукусда “Ҳунармандлар уюшмаси,” Чимбойда Қора уй устахонаси ва музейи, Шуманайда “Уста-шогирд” мактаби, Мўйноқ туманида “Юрта” ҳунармандлар маркази, “Ҳунармандлар Аллеяси”, Бўзатовда “Ҳунармандлар Аллеяси” ва 10 та уй музейлари ташкил этилиши таҳлили асосида этноқишлоқларни ташкил қилиш йўналишида истиқболли имкониятларнинг мавжудлиги тўғрисидаги натижалардан 2022-йил 15-ноябр куни Нукус шаҳридаги “Ошчи кўл” бўйида Қорақалпоқ этно-қишлоқ сайёҳлик обектининг очилишида ҳунармандлар кўргазмасини ташкил этишда ва этнографик таклифларни ишлаб чиқишда фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси Туризм ва маданий мерос вазирлиги Қорақалпоғистон Республикаси Туризм ва маданий мерос вазирлигининг 2022-йил 26- декабрдаги 02-14/04-2366-сон маълумотномаси). Натижаларнинг қўлланилиши этнотуризмни ривожлантириш борасидаги чора-тадбирларни илмий асосда ташкил қилиш имконини берган.