Тўлқин Маматқобулов Эшқуловичнинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар:
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи): “Ўзбек давлатчилиги тарихи: Аштархонийлар–сафавийлар муносабатлари”. 07.00.01 – Ўзбекистон тарихи.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақами: В2020.3.PhD/Tar.56.01
Илмий раҳбар: Гулчеҳра Азизовна Агзамова, тарих фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Фанлар академияси Тарих институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса, ИК рақами: Ўзбекистон Фанлар академияси Тарих институти. DSc.02/30.12.2019. Tar.56.01. 
Расмий оппонентлар: Азимхўжа Музафарович Отахўжаев, тарих фанлари доктори, профессор; 
Дилорам Хўжамқуловна Сангирова, тарих фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат Шарқшунослик университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: 17–18-юзйилликнинг биринчи ярмида аштархонийлар ва сафавийлар сулолалари ўртасидаги сиёсий алоқаларининг ўзбек давлатчилиги тарихида тутган ўрнини очиб беришдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
Аштархонийлар ва сафавийлар ўртасидаги ўзаро муносабатларни уч босқичга: 1601–1650-йиллар ривожланиш даври (икки сулола ҳукмдорларининг ўзаро алоқаларга фаол киришиши ва уни қўллаб-қувватлаши),  1650–1700-йиллар турғунлик даври (аштархоний – арабшоҳийлар ўртасидаги жанглар, Балхдаги қўзғолонлар, сафавийларда эса шоҳлар ҳукумат ҳамда қизилбошлар таъсирига тушиб қолганлиги) ва 1700–1730-йиллар таназзул даврига (ҳар икки сулолада ички инқирознинг юз бериши, савдо йўлларини аҳамиятининг йўқотиши) бўлиниши далилланган;
аштархонийлар ва сафавийлар ўртасидаги ихтилофлар диний низо (шиа-сунний мазҳабининг қарама-қаршилиги)дан ташқари, Хуросонга ҳудудий даъво шаклида ҳам бўлиб, аштархонийлар бу ерга ўзларини сиёсий ворис деб ҳисоблаган бўлса, сафавийлар эса қадим форс сулолаларига тегишли ҳудуд сифатида қараганликлари асосланган;
сафавийларнинг аштархонийлар билан муносабатда Туркистонда таъсир доирасини сақлаш учун никоҳ муносабатларидан (Дин Муҳаммад султоннинг аштархоний султонга қизи Шаҳрибонбегимни никоҳлаб берганлиги), ҳаж йўлларидан (сафавийлар томонидан аштархоний ҳукмдорлар ва мартабали шахсларга ҳаж йўлларининг очиб берилганлиги), дабдабали қабул маросимларидан (аштархоний хонлари, девонбеги ва бошқа мансабдорларни кутиб олинишлари) фойдаланганлиги аниқланган;
икки сулола ўртасидаги алоқаларда бобурийлар ва усмонийларнинг манфаатлари ҳам тўқнашган бўлиб, унда бобурийлар Туркистонни назорат қилиш, сафавийларни Кобул ва Қандаҳорга ўтказмасликни мақсад қилган бўлса,  усмонийлар эса сафавийларга аштархонийлар воситасида шимолдан зарба бериш ҳамда уларни заифлаштириш орқали Ўрта ва Яқин шарқда мавқеини сақлаб қолишга интилганликлари далилланган. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Мавзу юзасидан ишлаб чиқилган илмий хулоса ва таклифлар асосида:
“Ўзбек давлатчилиги тарихи: Аштархонийлар–сафавийлар муносабатлари” мавзусидаги тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши ҳамда чиқарилган илмий хулосалар ва таклифлар асосида:
Аштархонийлар сулоласи ташқи сиёсий муносабатларда фаол иштирок этгани, хусусан, сафавийлар билан бўлган алоқаларнинг шаклланишида Хуросон омилининг етакчи ўрин тутгани, шунингдек, диний омиллар ва учинчи мамлакатларнинг аралашуви, икки сулола ўртасидаги муносабатларга муҳим таъсир кўрсатгани ҳақидаги тарихий маълумотлардан “Ўзбекистон тарихи” телеканалининг “Тарихий савол”, “Мавзу”, “Очиқ дарс”, “Элчилик тарихи” ҳамда “Жавоҳир” каби кўрсатувлари ссенарийларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканали давлат унитар корхонасининг 2024-йил 11-ноябрдаги 01-44-403-сон маълумотномаси).  Тадқиқот натижалари ўзбек давлатчилиги тарихидаги ташқи сиёсий алоқалар ва дипломатик муносабатларнинг илмий асосда ёритилишига хизмат қилган бўлиб, томошабинларнинг Ўзбекистон тарихига оид билимларининг кенгайишига замин яратган. 
Сулолалар ўртасидаги ихтилофларга диний (шиа-сунний мазҳабининг қарама-қаршилиги) омилдан ташқари, Хуросонга ҳудудий даъвонинг мавжуд эканлиги, хусусан, аштархонийлар бу ерга ўзларини сиёсий ворис деб ҳисоблаган бўлса, сафавийлар эса қадим форс сулолаларига тегишли ҳудуд сифатида қараганликларига оид маълумотлардан Ўзбекистон тарихи давлат музейи “архив” фондида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси 2025-йил 13-январдаги 3/1255-104-сон маълумотномаси). Тадқиқот натижаларининг амалиётга жорий этилиши, Хуросон масаласи бўйича мавжуд илмий қарашларни бойитишга ҳамда янги билимлар шаклланишига хизмат қилган. 
Аштархонийлар сулоласининг сафавийлар сулоласи билан сиёсий муносабатларга киришуви, ўзаро дипломатик мактублар алмашинуви, аштархоний ҳукмдорларнинг сафавийлар саройида тантанали кутиб олиниши ва уларга нисбатан кўрсатилган илиқ муносабатларга оид маълумотлардан Ўзбекистон тарихи давлат музейи “архив” фондида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси 2025-йил 13-январдаги 3/1255-104-сон маълумотномаси). Илмий натижаларнинг қўлланилиши, янги материаллар, тарихий манбалар ва илгари илмий истеъмолга киритилмаган ҳужжатларнинг музей архив фондига тақдим этилиши Бухоро хонлиги ва унинг ташқи алоқаларига оид фондлар консепсиясини бойитишга ҳамда мазкур экспонатларнинг мазмунини музей ташрифчиларига янада кенг ва асосли тарзда тушунтириб беришга хизмат қилган.
Диний уламоларнинг ўзаро муносабатлари, сулолалар ўртасидаги ихтилофларга бобурийлар ва усмонийнинг таъсири, шунингдек, сафавийлардан сўнг ҳокимиятга келган Нодиршоҳнинг Туркистонга юришлари ва уларнинг оқибатларига оид маълумотлардан “Ўзбекистон тарихи” телеканалининг “Тақдимот” кўрсатувининг ссенарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканали давлат унитар корхонасининг 2024-йил 11-ноябрдаги 01-44-403-сон маълумотномаси). Илмий натижаларнинг қўлланилиши, аштархонийлар сулоласининг ташқи алоқалари ва сиёсий жараёнларини бирламчи манбалар асосида тизимли тарзда ёритиб беришга имкон яратган.