Асқаралиев Одилбек Улуғбек ўғлининг 
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи):
“Кўп поғонали корпоратив тизимлараро ахборот алмашиш жараёнлари самарадорлигини ошириш”, 05.01.10 – “Ахборот олиш тизимлари ва жараёнлари” (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2025.1.DSc/Т897.
Илмий маслаҳатчи: [Зайнидинов Хакимжон Насиридинович], техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Муҳаммад ал-Хоразмий номидаги Тошкент ахборот технологиялари университети.
Илмий кенгаш фаолият кўрсатаётган муассаса номи, Илмий кенгаш рақами: Муҳаммад ал-Хоразмий номидаги Тошкент ахборот технологиялари университети, DSc.13/30.12.2019.Т.07.01.
Расмий оппонентлар: Игамбердиев Хусан Закирович, техника фанлари доктори, профессор, ЎзР ФА академиги, Рахматуллаев Марат Алимович, техника фанлари доктори, профессор, Каландаров Илёс Ибодуллаевич, техника фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат транспорт университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади. Ягона корпоратив тармоққа асосланган автоматлаштирилган маълумот алмашишни ташкил этишнинг кенгайтирилган тузилмаси, моделлари ҳамда алгоритмларини ишлаб чиқиш орқали ахборот алмашинуви жараёнлари самарадорлигини оширишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
кўп поғонали корпоратив тизимларни интеграциялашни концептуал моделга асосланган ҳолда автоматлаштирилган маълумотлар алмашиш жараёнларини ташкил этишнинг кенгайтирилган тузилмаси ишлаб чиқилган;
ташкилотларнинг автоматлаштирилган ахборот тизимлари ўртасида кўп қатламли ахборот алмашинуви жараёнлари самарадорлигини оширишда графлар назариясига асосланган математик модел ишлаб чиқилган;
корпоратив тизимлараро ахборот алмашинувида ягона маълумотлар тузилмаси яратилган ҳамда тақсимланган сервер кластерларидаги структураланмаган маълумотлар базаси нормаллаштирилган; 
корпоратив тармоқ режимида маълумотлар алмашинуви поғонасида сўровларни валидациялашнинг қоидалар базаси ва ахборот оқими жараёнларини самарали ташкил этишнинг ахборот модели ишлаб чиқилган;
турли ташкилотлар корпоратив бошқарув тизимларининг мультисервисли алоқа каналига асосланган кўп каррали ахборот оқимларни самарали ташкил этишни бошқариш алгоритми ишлаб чиқилган;
турли ташкилотлар, солиқ операторлари ва корпоратив солиқ органларининг автоматлаштирилган ахборот тизимларини интеграциялаш усули асосида кўп поғонали маълумотлар алмашишни ташкил этиш архитектураси такомиллаштирилган. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Кўп поғонали корпоратив тизимлараро ахборот алмашиш жараёнлари самарадорлигини ошириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
кўп поғонали корпоратив тизимларни интеграциялашни концептуал моделга асосланган ҳолда автоматлаштирилган маълумотлар алмашиш жараёнларини ташкил этишнинг кенгайтирилган функционал тузилмаси, корпоратив бошқарув тизимлари ўртасида кўп қатламли ахборот алмашинуви жараёнлари самарадорлигини оширишнинг граф моделлари асосида ишлаб чиқилган дастурий-инструментал воситалар Солиқ қўмитаси ҳузуридаги “Янги технологиялар” илмий ахборот маркази ДУК ҳамда солиқ органларининг корпоратив бошқарув тизимида татбиқ этилган (Ўзбекистон Республикаси Солиқ қўмитасининг 2025-йил 7-апрелдаги 29/2-40985-сонли маълумотномаси). Бунинг натижасида автоматлаштирилган режимда солиқ операторлари билан маълумотлар алмашиш, солиқ ҳисоботларини автоматлаштирилган режимда қабул қилиш ҳамда солиқ тўловчиларга реал вақтда хизмат кўрсатиш ҳажмининг 17% ошишига эришилган. Шунингдек, солиқ тўловчилар билан муносабатларни автоматлаштирилган режимда ташкил этиш жараёнига кетадиган вақт 1,8 баробарга камайган. Бу эса ўз навбатида солиқ органлари ходимлари иш унумдорлигини 15%га оширишга хизмат қилган; 
корпоратив ахборот аламашинувининг ягона маълумотлар тузилмаси ҳамда тақсимланган сервер кластерларидаги структураланмаган маълумотлар базасини нормаллаштиришнинг шардлаш усули, корпоратив тармоқ режимида маълумотлар алмашинуви поғонасида сўровларни валидациялашнинг қоидалар базаси, ахборот оқими жараёнларини самарали ташкил этишнинг ахборот моделлари ҳамда кўп поғонали маълумотлар алмашишни ташкил этиш архитектураси Тошкент шаҳар солиқ бошқармаси Янгиҳаёт туман давлат солиқ инспексиясида E-aktiv ҳамда AUTOCAMERAL тизимлари мисолида татбиқ этилган (Ўзбекистон Республикаси Солиқ қўмитасининг 2025-йил 7-апрелдаги 29/2-40985-сонли маълумотномаси). Натижада бошқа ташкилотлар билан маълумотлар алмашиш, шунингдек, солиқ операторлари билан автоматлаштирилган мулоқотга кетадиган вақт 2 баробар камайишига эришилган. Бундан ташқари солиқ тўловчиларга хизмат кўрсатиш ҳажмини 15%га ошириш имконияти яратилган. Солиқ маъмуриятчилигининг автоматлаштирилган режимдаги иш ҳажми ҳамда меҳнат унумдорлигининг 20% га ошишига эришилган. 
солиқ ҳамда божхона органларининг кўп сатҳли тақсимланган ахборот тизимлари ва компьютер тармоқлари учун яратилган интеграциялаш микросервис архитектураси, ташкилотлар корпоратив бошқарув тизимларининг мультисервисли алоқа каналига асосланган кўп каррали ахборот оқимларни самарали ташкил этишни бошқариш алгоритмлари асосида ишлаб чиқилган дастурий воситалар Давлат божхона қўмитасининг Ахборот коммуникация технологиялари ва киберхавфсизликни таъминлаш бошқармасида жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Солиқ қўмитасининг 2025-йил 7-апрелдаги 29/2-40985-сонли маълумотномаси). Тадқиқотни амалга оширишдан олинган натижаларга кўра декларациялаш жараёнларини самарали ташкил этиш, солиққа оид маълумотларни олиш ҳамда узатиш жараёнлари учун кетадиган вақтнинг 15% қисқаришига эришилган. Автоматлаштирилган режимда маълумотлар алмашиш, хизмат кўрсатиш ҳажмини 12% га ошириш имконияти яратилган. Шунингдек, меҳнат унумдорлигини қарийб 10% ошишига хизмат қилган;
солиқ операторлари ва корпоратив солиқ органларининг автоматлаштирилган ахборот тизимларини интеграциялаш усули, кўп поғонали маълумотлар алмашишни ташкил этиш архитектураси ҳамда ишлаб чиқилган дастурий воситалар “Global Softline Group” масъулияти чекланган жамиятида жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Солиқ қўмитасининг 2025-йил 7-апрелдаги 29/2-40985-сонли маълумотномаси). Натижада корхонанинг солиқ ҳисоботлари, хизматларни реализациялашдаги ҳисоб-фактура ҳужжатларини автоматлаштирилган режимда қабул қилиш ҳамда солиқ маълумотларини реал вақтда олиш натижасида хизмат кўрсатиш ҳажмининг 17% ошишига эришилган. Корхонанинг ҳудудий Янгиҳаёт туман солиқ инспексияси ҳамда Тошкент шаҳар солиқ бошқармаси билан ҳужжат алмашишни автоматлаштирилган режимда ташкил этиш жараёнига кетадиган вақтни 2 баробарга камайтириш имконини берган. Эришилган илмий ҳамда амалий натижалар “Global Softline Group” масъулияти чекланган жамияти мисолида иш унумдорлигини ўртача 15% оширишга хизмат қилган.