Sayt test rejimida ishlamoqda

Тўлаков Нурилла Қосимовичнинг
фан доктори (DSc) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ферроценкарбон ва аминобензой кислоталар асосида биологик фаол бирикмалар олиш ҳамда уларни синфлаш», 02.00.09 – Товарлар кимёси (кимё фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: Б2024.4.DSc/К203. 
Илмий маслаҳатчи: Асқаров Иброҳим Раҳмонович, кимё фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат униварситети, DSc.03/29.10.2021.К/Т.60.05.
Расмий оппонентлар: Абдуллаев Шавкат Вохидович, кимё фанлари доктори, профессор, Абдуганиев Бахтиёржон Ёрмухамматович, кимё фанлари доктори, доцент, Тўраев Зокиржон, техника фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Андижон давлат тиббиёт институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ферроценкарбон ва о-, м-, п-аминобензой кислоталар асосида янги турдаги биологик фаол бирикмалар синтез қилиш, ҳамда уларнинг айрим ишқорий металлар ионлари тутувчи ҳосиларини олиш, олинган бирикмаларни физик-кимёвий хоссаларини аниқлаш, ҳамда кимёвий таркиби асосида синфлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор диазотилаш реакцияси натижасида ферроценкарбон ва аминобензой кислоталар асосида диалмашинган о -, м-, п-(2ъ-карбоксиферроценил)бензой синтез қилинган;
ферроценкарбон ва аминобензой кислоталар орасидаги о -, м-, п-(2ъ-карбоксиферроценил)бензой кислоталар ҳосил бўлиш реакцияларининг амалда содир бўлиш механизмлари назарий квант-кимёвий ҳисоблаш методи ёрдамида исботланган;
синтез қилибган ферроценкарбон ва аминобензой кислоталар янги ҳосилаларининг таркиби, тузилиши ва хоссалари квант-кимёвий ҳисоблаш, юпқа қатламли ва устунли хроматография, потенциометрик титрлаш, ЯМР-, ИҚ-спектроскопия, масс-спектрометрия методлари ёрдамида аниқланган; 
олинган янги моддаларнинг сувда эрувчан тузлари чигитнинг униб
чиқиши ва ғўзанинг комплекс ривожланишига ижобий таъсир этиб, пахта
ҳосилдорлигини ошириш хусусияти лаборатория ва дала шароитида исботланган; 
ферроценкарбон ва аминобензой кислоталар асосида синтез қилинган бирикмаларга ҳамда улар асосида ишлаб чиқилган биостимуляторларга кимёвий таркиби асосида янги халқаро товар код рақамлари ишлаб чиқилган. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ферроценкарбон кислотанинг аминобензой кислота изомерлари билан ҳосилаларини синтез қилиш ва уларни кимёвий таркибидан келиб чиқиб синфлаш бўйича олиб борилган илмий тадқиқот натижалари асосида:
ферроценкарбон кислота ва п-аминобезой кислота асосида синтез қилинган янги органик бирикма товар сифатида синфланиб, унга ташқи иқтисодий фаолиятдаги товалар номенклатураси бўйича қуйидагича: “ферроценкарбон кислотанинг ароматик кислота қолдиқлари тутган бирикмалари” учун – 2942 10 100 1 янги товар код рақами ишлаб чиқилган ва Ўзбекистон Республикаси Давлат божхона қўмитаси томонидан амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Давлат божхона қўмитасининг 2024 йил 4- декабрдаги 17/0524-2129-сон маълумотномаси). Натижада, “ферроценкарбон кислотанинг ароматик кислота қолдиқлари тутган бирикмалари” ни синфлаш имконини берган;
ферроценкарбон кислотанинг ҳосиласи ҳисобланадиган “Анд-АТ” биостимуляторини қўллаш технологияси Андижон вилоятида жами 347 гектар ғўза майдонларига жорий этилган (Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлигининг 2023 йил 27 сентябрдаги 22-05/4951-сон маълумотномаси). Натижада, биостимулятор билан ишлов берилган ғўза майдонларида гектаридан қўшимча 4,4-4,5 с ҳосил олиш имконини берган;
ферроценкарбон ва аминобензой кислоталари асосида синтез қилинган биостимулятор хоссасига эга биологик фаол ҳосилалари ташқи иқтисодий фаолиятдаги товалар номенклатураси бўйича синфланиб, уларга 3808 93 900 5 янги товар код рақами ишлаб чиқилган ва Ўзбекистон Республикаси Давлат божхона қўмитаси томонидан амалиётга жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Давлат божхона қўмитасининг 2021 йил 29 январдаги 1/16-039-сон маълумотномаси). Натижада ферроценкарбон кислотасининг сувда эрувчан ароматик ҳосиласини кимёвий таркиби бўйича синфлаш имконини берган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish