Муминов Муҳаммадбобур Амирқул ўғли
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Глобаллашув шароитида шахс дунёқараши шаклланишига ижтимоий тармоқларнинг таъсири” мавзусидаги 09.00.04 – Ижтимоий фалсафа (Фалсафа фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.1.PhD/F1234
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети, DSc.03/30.12.2019.F.01.05.
Илмий раҳбар: Мусаев Одил Рахматович, фалсафа фанлари доктори, профессор;
Расмий оппонентлар: Мўминов Алишер Гаффарович , фалсафа фанлари доктори, профессор; Тўраев Шавкат Нишонович, фалсафа фанлари доктори, профессор
Етакчи ташкилот: Тошкент тиббиёт университети.
Диссертация йўналиши: назарий-амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади глобаллашув шароитида шахс дунёқарашига шаклланишига ижтимоий тармоқларнинг таъсирини таҳлил қилишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
глобаллашув шароитида ижтимоий тармоқларда юмшоқ кучлар ўз стратегик мақсадлардан келиб чиққан ҳолда, шахс онгги ва тафаккурига турли ОАВдан фойдаланиб жамиятнинг ижтимоий-сийосий маданияти ҳамда мафкурасига таъсир ўтказувчи рақамли контентлар (видео, аудио, анимация, мем, челлендж, вайн)да илгари сурилган “субминимал сигналлар” ёрдамида жамият барқарор тараққийотини беқарор ҳолатга ўтказувчи омиллар илмий асосланган;
“Субмаданиятлар тарғиботи” даврида шахс дунёқарашини бошқаришда вайронкор ғоялардан ижтимоий тармоқлар кўмагида ўз мақсадларини амалга оширишда жамиятда ўрнатилган эркин диний муносабатлардан қўштирноқ ичида “оқилона ғоялар”ни сингдиришда мафкуравий қурол сифатида фойдаланувчи гуруҳлар фаолияти ижтимоий, иқтисодий, сиёсий, диний, маънавий ва мафкуравий жиҳатлати деаликтик кузатувларга кўра илмий далилланган;
жамиятнинг таҳдидбардошлик даражасини оширишда Интернет ижтимоий-маиший коммуникация воситаларидан ёшларни “янгича ахлоқ” таҳдиди яъни ахлоқий релативизм - умумий ахлоқий меъёрлар ва қадриятларнинг йўқолишдан ҳимоя воситаси сифатида ахборот филтри, интерфаоллик (тескари алоқа), анонимлик (яширин таъсир) ва ахборот тақдим этиш функсиялари имконини берувчи психо-эмоционал таъсирга эга ахборот танқислигини компенсациялаш (мавжуд ахборот ўрнини тўлдириш) ва Ўзбекистон рақамли имиджини оширишга доир амалий таклиф ва тавсиялар берилган;
шахс дунёқарашини ривожлантиришда ахбарот маконида манипулятив ҳарактерга эга факе (ёлғон хабар) хабарлардан жамоатчилик онги ва тафаккурини ҳимоялаш механизми сифатида “Рақамли дунёқараш” функсиясини шакллантиришга оид "махсус ташкилланган яширин таъсир; тасаввурларни схемалаштириш; хулқ-атворни дастурлаштириш ҳамда манипулятив таъсирга учраган обект хатти-ҳаракатларининг эҳтимолий натижаларини олдиндан тахмин қилиш каби халқаро илмий-назарий тажрибалар ёрдамида очиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Глобаллашув шароитида шахс дунёқараши шаклланишига ижтимоий тармоқларнинг таъсири бўйича олиб борилган тадқиқот натижаларининг амалиётда жорий қилинганлиги:
глобаллашув шароитида ижтимоий тармоқларда юмшоқ кучлар ўз стратегик мақсадлардан келиб чиққан ҳолда, шахс онгги ва тафаккурига турли ОАВдан фойдаланиб жамиятнинг ижтимоий-сийосий маданияти ҳамда мафкурасига таъсир ўтказувчи рақамли контентлар (видео, аудио, анимация, мем, челлендж, вайн)да илгари сурилган “субминимал сигналлар” ёрдамида жамият барқарор тараққийотини беқарор ҳолатга ўтказувчи омиллар илмий асосланган хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Маънавият ва маърифат марказининг 2023-йил учун чора-тадбирлар дастурининг В йўналичида белгиланган “Жамиятда соғлом ижтимоий-маънавий муҳитни таъминлаш масалалари” 24-банди “Жамиятда ижтимоий-маънавий муҳит барқарорлигини таъминлашга қаратилган илмий асосланган мониторинг ҳамда социологик тадқиқотларни тизимли ташкил қилиш ва ўтказиш чораларини кўриш” мавзусида тарғибот ишларини ташкил этиш ва ўтказишда диссертация материалларидан фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси Маънавият ва маърифат марказининг 2024-йил 02/01/19-1048-сонсон маълумотномаси) Натижада Ўзбекистон Республикаси Маънавият ва маърифат марказининг Янги Ўзбекистон ёшларининг дунёқараши шаклланишида вужудга келиши мумкин бўлган салбий оқибатларнинг олдини олишда ижтимоий тармоқлардан фойдаланиш, ижобий таъсир кўрсатишида ижтимоий тармоқларнинг ўрни ва самарадорлиги кўрсатиб беришда хизмат қилган;
жамиятнинг таҳдидбардошлик даражасини оширишда Интернет ижтимоий-маиший коммуникация воситаларидан ёшларни “янгича ахлоқ” таҳдиди яъни ахлоқий релативизм - умумий ахлоқий меъёрлар ва қадриятларнинг йўқолишдан ҳимоя воситаси сифатида ахборот филтри, интерфаоллик (тескари алоқа), анонимлик (яширин таъсир) ва ахборот тақдим этиш функсиялари имконини берувчи психо-эмоционал таъсирга эга ахборот танқислигини компенсациялаш (мавжуд ахборот ўрнини тўлдириш) ва Ўзбекистон рақамли имиджини оширишга доир амалий таклиф ва тавсиялардан Ўзбекистон Республикаси Ёшлар ишлари агентлиги фаолиятида фойдаланилди. (Ўзбекистон Республикаси Ёшлар ишлари агентлигининг 2024-йил 3-16-21-3689-сон маълумотномаси). Натижада Ўзбекистон Республикаси Ёшлар ишлари агентлиги натижада мамлакатимиз ёшларининг онги ва ҳаётида вужудга келиши мумкин бўлган салбий оқибатларнинг олдини олишда ижтимоий тармоқлардан унумли фойдаланиш, ижобий таъсир кўрсатишида медиатаълимнинг ўрни ва самарадорлиги очишига хизмат қилган;
“Субмаданиятлар тарғиботи” даврида шахс дунёқарашини бошқаришда вайронкор ғоялардан ижтимоий тармоқлар кўмагида ўз мақсадларини амалга оширишда жамиятда ўрнатилган эркин диний муносабатлардан қўштирноқ ичида “оқилона ғоялар”ни сингдиришда мафкуравий қурол сифатида фойдаланувчи гуруҳлар фаолияти ижтимоий, иқтисодий, сиёсий, диний, маънавий ва мафкуравий жиҳатлати деаликтик кузатувларга кўра илмий далилланган хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлигининг бўлинма ва ҳарбий таълим муассасаларида “Тарбиявий ва мафкуравий ишлар услубияти”, “Ҳарбий психология”, “Ҳарбий педагогика“ каби фанларни назарий-методологик жихатдан бойитишда, “Маънавий-маърифий таёргарлик” машғулоти, “Маънавият соати”, давра суҳбатлари, ижодий танловлар, китоблар мутаоласи, тарихий-маданий масканларга ташрифлар каби тадбирларни ўтказишда кенг фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлигининг 2024-йил 10/2104-сон маълумотномаси). Диссертасия ичида билдириб ўтилган таклифлар ва тавсиялар асосида ишлаб чиқилган илмий консепсия бўйича ҳарбий хизматчилар ва ўқувчи ёшларни ватанпарварлик, мардлик, жасурлик ва фидойилик, миллий истиқлол гояларига садоқат руҳида тарбиялаш, вазирлик тизимидаги барча ҳарбий қисм ва муассасаларда фойдаланилди ҳамда булар ўзининг ижобий натижаларини бермган;
шахс дунёқарашини ривожлантиришда ахбарот маконида манипулятив ҳарактерга эга факе (ёлғон хабар) хабарлардан жамоатчилик онги ва тафаккурини ҳимоялаш механизми сифатида “Рақамли дунёқараш” функсиясини шакллантиришга оид “Махсус ташкилланган яширин таъсир; тасаввурларни схемалаштириш; хулқ-атворни дастурлаштириш ҳамда манипулятив таъсирга учраган обект хатти-ҳаракатларининг эҳтимолий натижаларини олдиндан тахмин қилиш каби халқаро илмий-назарий тажрибалар ёрдамида ёритиб берилган хулоса ва таклифлардан маънавий-маърифий ишлар соҳасидаги ўтказилган тарғибот тадбирлари (конференция, давра суҳбати, семинар ва учрашувлар)да фойдаланилган. Хусусан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телеканали ДМнинг “Таълим ва тараққиёт”, “Миллат ва маънавият” дастурлар ссенарийсида (2023-2024-йилларда) фойдаланилган.