Сейтмуратов Орақбай Султамуратовичнинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақидаги эълон

I. Умумий маълумотлар. 
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Қорақалпоқларнинг  анъанавий хўжалик юритиш тизимида чорвачиликнинг ўрни” 07.00.07 –«Этнография, этнология ва антропология».
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.4.PhD/Tar1273.
Илмий раҳбарининг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони:
Тлеубергенова Наубаҳор Абдукаримовна, тарих фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қорақалпоқ давлат университети.
Илмий Кенгаш фаолият кўрсатаётган муассаса номи, илмий кенгаш рақами: Қорақалпоқ давлат университети DSc.03/06.04.2024.Tar.20.05
Расмий оппонентларнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси, унвони:
Давлатова Саодат Тиловбердиевна тарих фанлари доктори (DSc),  профессор.
Давлетияров Медетбай Махсетбаевич тарих фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) доцент. 
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
Етакши ташкилот: Урганч давлат университети 
II. Тадқиқотнинг мақсади:  Қорақалпоқларнинг анъанавий хўжалик юритиш тизимида чорвачиликнинг ролини ўрганишдан иборат 
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги: Қорақалпоғистон ҳудудида табиий-географик ва иқлим шароитига кўра табиий-хўжалик раёнлари шаклланганлиги, уларда у ёки бу турдаги чорва молларини этиштириш ривожланганлиги асосланди: Дауқара туманида ХХ асрнинг биринчи чорагида қўйчилик ривожланган, Қизилқумда фақат майда шохли қорамол ва туялар боқилган, Чимбой ва Шурахон туманларида деҳқончиликка йўналтирилганлиги сабабли йирик шохли қорамоллар ва отлар кўп тарқалган. Талдик тумани асосан қорамолчиликка ихтисослашган;
Аниқландики, минтақада хўжалик юритишнинг қадимги тажрибаси натижасида чорвачиликнинг у ёки бу турлари устунлик қилган: Қизил-қумда (Томди тумани, Тахтакўпир ва Тўрткўл туманларининг бир қисми) ва Қўнғирот туманининг бир қисмида қўйчилик ва туячилик устунлик қилган; Тахтакўпир ва Қўнғирот туманларининг бир қисмида чорва ҳайвонлари қиш даврида қисқа муддатли қишловларда, бошқа вақтларда яйловларда сақланган; майда ҳайвонлардан ташқари барча турдаги чорва моллари асосан Шайхоббос, Қипчоқ, Хўжайли ва Тўрткўл туманларининг асосий қисмида қишловда боқилганда фақат қўрада сақланган;
Ойсилқара (туячилар пири), қорамол боқувчилар пири Зангибаба, йилқичилар пири Жилқиши ата, қўй ва эчки боқувчилар пири Шопан ата билан боғлиқ тасаввурлар ҳозиргача аҳоли хотирасида сақланиб келаётгани; шунингдек, чорва молларини яйловларга биринчи марта ҳайдаб чиқариш, сут маҳсулотлари билан боғлиқ бир қатор урф-одат ва маросимлар, аласлаw  “ёмон руҳлар” ва бошқаларни ҳайдаш учун олов билан тозалаш кабилар аниқланди;
Минтақа аҳолиси ҳаётида чорванинг, биринчи навбатда, маблағ ва даромад манбаи (хом ашё ва шахсий истеъмол); инсон бойлиги ўлчови (чорва сони бўйича); обру-эътибор даражаси кўрсаткичи сифатидаги муҳим ижтимоий-маданий роли исботланди.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:  Қорақалпоқларда анъанавий чорвачиликни тадқиқ этиш жараёнида олинган илмий натижалар асосида:
Қорақалпоғистон ҳудудида иқлим ва табиий шароитига кўра табиий-хўжалик туманларининг шаклланиши, чорва молларининг у ёки бу турлари устунлик қилиши, хусусан, Дауқора туманида-қўйчилик, Қизилқум туманида-майда шохли қорамол ва туячилик, Чимбой ва Шурахон, Талдиқ туманларида деҳқончиликка йўналтирилганлиги, йирик шохли қорамолларнинг кўп боқилиши ва отларнинг кўп тарқалганлиги билан боғлиқ материаллардан Қорақалпоғистон қишлоқ хўжалиги ва агротехнологиялар институтининг 2023-2024 ўқув йилида Зооинженерия ва зооветеринария бакалавриат таълим йўналишлари дастурларини тайёрлашда фойдаланилган (Қорақалпоғистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2024 йил 18-мартдаги 03/03-1105-сон маълумотномаси). Ушбу тадқиқот материалларининг ўқув жараёнига жорий этилиши бўлажак мутахассисларнинг назарий тайёргарлиги сифатини оширишга ва уларнинг реал ишлаб чиқариш вазифаларини яхшироқ тушунишига ёрдам берди. 
Ойсилқара (туячилар пири), қорамолчилар пири Зангибаба, йилқичилар пири Жилқиши ата, қўй ва эчки боқувчилар пири Шопан ата ва бошқалар билан боғлиқ тасаввурлар сақланиб қолганлигига оид илмий натижа ва хулосалардан Қорақалпоғистон Республикаси телерадиокомпаниясининг “Ҳазретти дийхан”, “Алтин дала” кўрсатувларини тайёрлашда фойдаланилган (Қорақалпоғистон Республикаси телерадиокомпаниясининг 2024 йил 26-февралдаги 05-22/301-сон маълумотномаси). Тадқиқот натижалари маросим ва чорвадорлик култлари билан боғлиқ халқ анъаналарини оммалаштириш ва тингловчиларнинг умуммаданий билимларини бойитишга хизмат қилган. Телевизион ва радиокомитетга қорақалпоқларнинг чорвачилик амалиётининг тарихий илдизлари ҳақида ишончли маълумотлар киритилганлиги туфайли томошабинлар ва тингловчилар минтақадаги замонавий хўжалик тартибларининг келиб чиқишини чуқурроқ тушунишга муваффақ бўлдилар.
Республикада хўжалик юритишнинг қадимий тажрибаси ва чорвачиликнинг турли турлари, хусусан, Қизилқумда (Томди тумани, Тахтакўпир ва Тўрткўл туманларининг бир қисми) ва Қўнғирот туманининг қўйчилик ва туячилик устунлик қиладиган қисмида типик кўчманчи чорвачиликнинг шаклланишига бағишланган тадқиқотлар натижалари; Тахтакўпир ва Қўнғирот туманларининг бир қисмида қиш даврида қисқа муддатли қўрада сақлаш ва бошқа вақтларда кўчманчилик; майда моллардан ташқари барча турдаги чорва моллари Шайхобод, Қипчоқ, Хўжайли ва Тўрткўл туманларининг асосий қисмида қўпроқ қўрғонда боқилганда фақат қўра оғилхонада сақлаганлиги Қорақалпоғистон Республикаси чорвачиликни ривожлантириш ва ветеринария қўмитасининг чорвачиликни ривожлантириш дастурларини бойитишда фойдаланилган (Қорақалпоғистон Республикаси чорвачилик ва ветеринария ривожлантириш қўмитасининг 2024 йил 2-апрелдаги 33/02-14-281-сон маълумотномаси). Ушбу маълумотларнинг Қўмита дастурларига киритилиши минтақа хўжалик турмуш тарзининг шаклланиш қонуниятларини, кўчманчи ва ярим кўчманчи жамоаларнинг экологик мослашуви хусусиятларини чуқурроқ тушунишга ёрдам берди.
чорвачиликнинг минтақа аҳолиси ҳаётида, биринчи навбатда, маблағ ва фойда (хом ашё ва ўз истеъмоли) манбаи сифатидаги муҳим ижтимоий-маданий роли; инсон салоҳияти ўлчови сифатида (чорва моллар сони бўйича) Қорақалпоғистон тарихи ва маданияти давлат музейининг махсус экспозиcиялари учун материаллар тайёрлашда фойдаланилган (ҚТМДМнинг 2024 йил 28-майдаги №198 маълумотномаси). Ушбу маълумотлар ташриф буюрувчиларнинг халқнинг анъанавий маданияти, иқтисодий фаолият турлари тўғрисида хабардорлигини оширишга, шунингдек маърузаларни этнографик маълумотлар билан бойитишга имкон берди.