Бозоров Бахриддин Низомовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Олтин қазиб олиш шахталарида инсон хавфсизлигини таъминлашнинг автоматлаштирилган ахборот тизимини ишлаб чиқиш”, 05.01.10 – “Ахборот олиш тизимлар ва жараёнлари” (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.2.PhD/Т4651.
Илмий раҳбар: Каландаров Илёс Ибодуллаевич, техника фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Навоий бўлими.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент ахборот технологиялари университети, DSc.13/30.12.2019.Т.07.01
Расмий оппонентлар: Муҳаммад ал-Хоразмий номидаги Тошкент ахборот технологиялари университети т.ф.д. профессор А.А. Саидов
Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети, т.ф.ф.д. (PhD), доцент Б.Б. Элов.
Етакчи ташкилот: Фарғона давлат техника университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ахборот тизимлари аро жараёнларни тизимлаштириш консептуал модели асосида ахборотларга ишлов беришнинг когнитив моделлари, алгоритмлари ҳамда автоматлаштирилган ахборот тизимини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
хавфсиз меҳнат фаолиятини яратиш автоматлаштирилган ахборот тизимлари таҳлили асосида ахборот тизим консептуал модели такомиллаштирилган;
ахборот жараёнларда саломатликка таъсир қилувчи минимах нормаллаштирилган параметрлар асосида қарор қабул қилишнинг когнитив модели ва алгоритми ишлаб чиқилган;
реал вақт режимида обектлар ҳолати ҳақидаги ахборот жараёнларини шакллантириш асосида гуруҳ қарорларини қабул қилишнинг когнитив модели ишлаб чиқилган;
смарт қурилмалар ёрдамида ахборот жараёнлари ва ресурсларини тавсифлаш, оптималлаштириш ҳамда ахборот оқимларидаги қонуниятларни аниқлаш асосида инсон-машина ахборот тизими интерфейси яратилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Олтин қазиб олиш шахталарида инсон ҳавфсизлигини таъминлашнинг автоматлаштирилган ахборот тизимини ишлаб чиқишга доир илмий тадқиқотлар натижалари:
ахборот жараёнларда саломатликка таъсир қилувчи минимах нормаллаштирилган параметрлар асосида қарор қабул қилишнинг когнитив модели ва алгоритми “Навоий кон-металлургия комбинати” АЖ Жанубий кон бошқармаси Зармитан конида қўлланилди (Навоий кон-металлургия комбинати АЖнинг 2025 йил 27 январдаги 25.01-01-07/124-сон маълумотномаси). Тадқиқотлар натижаси ер ости кон ишларида фаолият олиб борувчи ишбай ва вақтбай асосда ишловчи ходимларнинг меҳнат унумдорлиги 2%га ошиб, ушбу вақтда ходимларга мақсадсиз 16,6% иш ҳақи тўланишини олдини олиш имконияти яратилган;
хавфсиз меҳнат фаолиятини яратиш автоматлаштирилган ахборот тизимлари таҳлили асосидаги ахборот тизим консептуал модели “Навоий кон-металлургия комбинати” АЖ Қизилқум кон бошқармаси Қорақўтон конида қўлланилди (Навоий кон-металлургия комбинати АЖнинг 2025 йил 22 январдаги 25.01-01-07/238-сон маълумотномаси). Жорий қилиш натижасида ходимларни смена бошланишидан олдин автоматлаштирилган ахборот тизим элементлари орқали текшириб, оғир касалликларга олиб келиши мумкин бўлган ҳолатларни олдини олиш ва кунлик доктор текширувига юборилганда ўртача иш ҳақи тўлаб берилиши олдини олиш натижасида меҳнатга лаёқацизлик даврларига тўланадиган маблағ миқдори 20%га тежаш имконини берган;
реал вақт режимида обектлар ҳолати ҳақидаги ахборот жараёнларини шакллантириш асосида гуруҳ қарорларини қабул қилишнинг когнитив модели ва смарт қурилмалар ёрдамида ахборот жараёнлари ва ресурсларини тавсифлаш, оптималлаштириш ҳамда ахборот оқимларидаги қонуниятларни аниқлаш асосида инсон-машина ахборот тизими интерфейси “Навоий кон-металлургия комбинати” АЖ Жанубий кон бошқармаси Гужумсай конида қўлланилди (Навоий кон-металлургия комбинати АЖнинг 2025 йил 24 январдаги 25.01-01-07/351-сон маълумотномаси). Кон-транспорти воситаларига автоматлаштирилган ахборот тизим элементларини жорий қилиш орқали туриб қолиш вақтларини қисқартириш эвазига дизел ёқилғиси 17,6%га, юкламасиз ҳаракатланиш мотосоат кеффисиентини 0,47 дан 0,48 га ошириш орқали 2,08% ёқилғи иқтисодига эришиш имконияти яратилган.