Sayt test rejimida ishlamoqda

Рахимова Нодира Камилжоновнанинг 
фан доктори (DSc) диссертация ҳимояси ҳақидаги эълон

I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Қорақалпоғистон Устюрти яйловларининг замонавий ҳолати”, 03.00.05 - Ботаника (биология фанлари).
Диссертация мавзуси рў йхатга олинган рақам: В2025.1.DSc/B245.
Илмий маслаҳатчи: Шомуродов Хабибулло Файзуллоевич, биология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ботаника институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ботаника институти, DSc.02/30.12.2019.В.39.01.
Расмий оппонентлар: Ражабов Тошпўлот Файзуллоевич, биология фанлари доктори; Усупбаев Адилет Кидикбекович, биология фанлари доктори (Қирғизистон Республикаси Миллий Фанлар академияси Биология институти); Хўжаназаров Ўктам Эштемирович, биология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Жиззах давлат педагогика университети.
Диссертация йўналиши: назарий-амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: яйлов чорвачилигидан барқарор фойдаланиш ва ривожлантириш учун Қорақалпоқ Устюрти яйловларининг замонавий ҳолати ва имкониятини баҳолашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Қорақалпоқ Устюрти яйловлари ем-хашак флорасининг таркиби аниқланган ва унинг таксономик тавсифи, экотоплар ва биоморфлар бўйича тарқалиши ҳамда ейилувчанлигини баҳолашни ўз ичига олган комплекс таҳлил амалга оширилган;
Қорақалпоқ Устюрти яйлов ўсимликлар қопламининг шаклланишини белгиловчи омиллари сифатида тупроқ намлиги ва шўрланиш градиентлари билан яйлов хиллари ўртасидаги боғлиқликлар очиб берилган;
жамоаларнинг дифференциацияловчи турларини таҳлил қилиш асосида экотизимларнинг барқарорлик даражалари ва тупроқ-иқлим шароитларига боғлиқ ҳолда яйлов хилларининг тарқалиш қонуниятлари аниқланган;
онтогенетик структура ва сенопопуляцияларнинг ёш типларини таҳлил қилиш асосида Устюрт яйловларидаги йўқолиб кетиш хавфи остида турган турларнинг маҳаллий популяциялари ҳолати баҳоланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: Қорақалпоқ Устюрти яйловларининг ҳозирги ҳолатини ўрганиш бўйича олинган илмий-амалий натижалар асосида:
5 та яйлов типи ва 43 та яйлов хилларини бирлаштирган Қорақалпоқ Устюрти яйловларининг тузилган замонавий таснифи Қорақалпоғистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги ҳузуридаги ўрмон хўжалиги агентлигининг амалий фаолиятига жорий этилган (Қорақалпоғистон Республикаси ўрмон хўжалиги қўмитасининг 2024 йил 11 июндаги №1-468-сон маълумотномаси). Олинган натижалар яйлов хилларининг кадастр маълумотларини яратиш ва ўрмон фонди ўсимликларининг рақамли платформасини яратиш имконини берган;
43 та харита бирлигидан иборат “Қорақалпоқ Устюрти яйловлари харитаси” ва унинг изоҳи Қорақалпоғистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги ҳузуридаги ўрмон хўжалиги агентлигининг амалий фаолиятига жорий этилган (Қорақалпоғистон Республикаси ўрмон хўжалиги қўмитасининг 2024 йил 11 июндаги №1-468-сон маълумотномаси). Олинган натижалар чорвачиликни  ривожлантиришнинг энг истиқболли контурларини баҳолашга ва яйлов ерларини инвентаризация қилишда баҳолашга ёрдам берган;
ем-хашак ўсимликларининг рўйхати, уларнинг тарқалиши (эйилувчанлиги, ҳаётий шакллари, биотоплари ва ареал типлари бўйича) тўғрисидаги маълумотлар юксак ўсимликларнинг тур хилма-хиллигини аниқлаш учун “Жанубий Устюрт” Миллий табиат боғи фаолиятига жорий этилган (Қорақалпоғистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги ҳузуридаги “Жанубий Устюрт” Миллий табиий боғининг 2024 йил 9 июлдаги №01-01/60-сонли маълумотномаси). Натижалар Қорақалпоқ Устюрти юксак ўсимликларининг умумий рўйхатини тузиш имконини берган;
Устюрт камёб турларининг тарқалиши, экологияси ва локал популяциялари структураси тўғрисидаги маълумотлар “Жанубий Устюрт” Миллий табиий боғи фаолиятига жорий этилган (Қорақалпоғистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги ҳузуридаги “Жанубий Устюрт” Миллий табиат боғининг 2024 йил 9 июлдаги №01-01/60-сонли маълумотномаси). Олинган натижалар Қорақалпоқ Устюртидаги муҳофазаталаб ўсимликлар популяциясининг ҳолати бўйича узоқ муддатли мониторинг тадқиқотларни ўтказишга хизмат қилган;
ишлаб чиқилган яйловларнинг замонавий таснифи ва деградация даражаси, шунингдек, яйлов хилларидан мавсумий фойдаланиш бўйича тавсия этилган амалий чора-тадбирлар Қорақалпоғистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги амалий фаолиятига жорий қилинган (Қорақалпоғистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигининг 2024 йил 6 августдаги №01/18-2-2653-сонли маълумотномаси). Олинган натижалар яйловларга таъсир этувчи антропоген омиллар ва иқлим ўзгариши таъсирида юзага келадиган минтақавий таҳдидларни аниқлаш, шунингдек, Устюрт биохилма-хиллиги учун геологик қидирув ишларининг оқибатларини юмшатиш имконини берган;
ўрганилган яйловларнинг ҳозирги экологик ва фитоценотик ҳолати ҳамда ем-хашак массасининг ҳосилдорлиги (мавсум бўйича) тўғрисидаги маълумотлар Қорақалпоғистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги амалий фаолиятига жорий қилинган (Қорақалпоғистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигининг 2024 йил 6 августдаги №01/18-2-2653-сонли маълумотномаси). Натижалар Қорақалпоғистон Республикасида яйлов хилларини инвентаризация қилиш ва энг истиқболли контурларни баҳолашга, шунингдек, чорвачиликни ривожлантириш учун зарур бўлган яйлов ресурслари ҳолатини аниқлашга хизмат қилган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish