Абдикаримов Канат Алимжановичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Медиасаводхонлик дезинформацияга қарши кураш воситаси сифатида”, 10.00.09 – Журналистика (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.2.PhD/Fil2681.
Илмий раҳбар: Муратова Назима, филология фанлари доктори (DSc).
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон журналистика ва оммавий коммуникациялар университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон журналистика ва оммавий коммуникациялар университети, DSc.30/30.12.2019.Фил.14.01.
Расмий оппонентлар: К.Исмаилова, филология фанлари доктори, Джуманова Санобар,  филология фанлари номзоди. 
Етакчи ташкилот: Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Тадқиқотнинг мақсади турли тадқиқотчиларнинг дезинформацияга қарши кураш контекстида Ўзбекистон аҳолисининг медиасаводхонлик даражасини оширишга қаратилган тавсияларини умумлаштиришдан иборат. Ўз навбатида, медиасаводхонлик даражасини оширишнинг асосий механизми фойдаланувчиларнинг турли медиа манбаларидан, хусусан, ижтимоий тармоқлардан келаётган медиа хабарлар ва ахборотларни таҳлил қилиш ва текшириш имкониятидир.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
"медиасаводхонлик," "дезинформация," "медиа," "ахборот," "саводхонлик," "дипфейк" тушунчаларининг мазмун-моҳиятини аниқлашда хорижий ва миллий тадқиқотчиларнинг назарий ва амалий ёндашувлари ҳамда медиасаводхонлик дезинформацияга қарши кураш воситаси сифатида қўллаш имкониятлари тавсифланган ва таҳлил қилинган
Ўзбекистонда медиасаводхонлик бўйича олиб борилаётган илмий изланишларда медиасаводхонликни ўрганишда педагогик ва лингвистик ёндашувлар устувор эканлиги исботланди. Асосан медиасаводхонликнинг журналистика таркибий қисми педагогика соҳасидаги илмий фан орқали ўрганилади;
медиасаводхонлик кўп қиррали фан бўлиб, уни тарғиб қилишда журналистикада ва бошқа йўналишлардаги олимлар томонидан комплекс ёндашув долзарблиги аниқланди. Тадқиқотларнинг самарадорлигини ошириш ва Ўзбекистонда медиасаводхонликни амалиётга жорий этиш учун ушбу мавзуни тадбиқ этишда фанлараро ёндашувни кўриб чиқилган;
сифатли ва ишончли ахборотдан фойдаланиш аҳолининг медиасаводхонлигини шакллантиришнинг асосий элементи эканлиги аниқланди. Ахборотдан фойдаланиш билан боғлиқ муаммолар медиасаводхонлик даражасига ва аҳолининг медиа ресурслари билан самарали мулоқот қилиш қобилиятига бевосита таъсир кўрсатади. Замонавий медиа муҳит шароитида Ўзбекистон аҳолисининг медиасаводхонлигини ошириш бўйича тавсия ва таклифлар ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг амалиётга жорий этилиши. 
Диссертациянинг назарий қоидаларини амалиётда ҳисобга олган ҳолда Ўзбекистон жамоатчилиги учун медиасаводхонлиги бўйича видеороликлар яратилди. Оммабоп ижтимоий тармоқларнинг ўзбек сегментида аҳолининг онлайн хавфсизлигини таъминлаш доирасида муаллиф томонидан тегишли давлат ташкилотлари билан биргаликда фуқароларни турли ижтимоий медиа платформаларидан фойдаланишнинг ўзига хос хусусиятлари тўғрисида хабардор қилиш бўйича амалий ишларни амалга оширди. Жумладан, 2023 йил ноябридан 2023 йил декабригача Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлигининг расмий Телеграм каналида 10 дан ортиқ ижтимоий видеороликлар тайёрланди ва чоп этилди. 5 та нашр этилган видеоларнинг умумий кўрув сони 1 миллиондан ошди. Хусусан, қуйидаги мавзуларда видеолар тайёрланди:
«Телеграмда самарали блог юритиш учун 5 лайфхак»; «Инстаграм-да верификация белгисини олиш учун нима қилиш керак?»; «Лайфхак: фаcебоокда қандай қилиб мақсадли реклама қилиш мумкин»; «Facebook қандай ҳолатларда верификация (тасдиқ) белгисини бермайди?»; «Икки факторли аутентификация нима ва ундан қандай фойдаланиш керак?»; «Ижтимоий тармоқлардаги жамоа стандартлари қандай»; «Интернет хавфсизлиги: бу нима ва интернетда қандай қилиб хавфсиз бўлиш керак?»; «Кибербуллинг нима ва унга қандай қуриш келади»; «Медиасаводхонлик нима ва у нега керак?»; «Фишинг ва скамминг: қандай қилиб фирибгарларга алданиб қолмаслик мумкин»; «Фактларни текшириш ва ёлғон маълумотларга қарши ишлаш»; «Телеграмда ҳақоратомуз гаплар ҳақида қандай шикоят қилиш мумкин»; «Фаcебоокда шикоятни қандай жўнаца бўлади»; «Ноқонуний маълумотларни интернетда қайта жойлаштириш хавфи».
Тадқиқот доирасида Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлигида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг ҳужжати асосидаги “Медиасаводхонлик тизимини такомиллаштириш чора-тадбирлари ва Ўзбекистонда 2022-2024 йилларда онлайн-хавфсизликни таъминлаш режаси” 1-сон баённомасини амалиётга жорий этиш юзасидан ишлар олиб борилди (2023 йил 15- ноябрдаги 05/3-5925-сон жорий қилиш акти) Медиасаводхонлик бўйича АОКАнинг ҳудудий бошқармалари ва Ўзбекистон Республикаси вазирилк ва идоралари матбуот котиблари учун ўқув семинарлари ўтказилди. Жумладан, матбуот котибларининг ижтимоий тармоқлардаги фаолияти ва идораларнинг оммабоп ижтимоий тармоқлардаги расмий саҳифаларини верификациялаш бўйича касбий жиҳатлари қамраб олинди. Шунингдек, медиасаводхонликни ошириш, фуқароларнинг онлайн хавфсизлигини таъминлаш масалаларига бағишланган инфографик материаллар ва видеороликлар тайёрланиб, матбуот котиблари ва жамоатчилик ўртасида кенг тарқатилди. Бундан ташқари, Ўзбекистон аҳолисининг медиасаводхонлигини яна-да ошириш бўйича асосий хулоса ва тавсиялар тегишли тартибда Ўзбекистон Республикаси Ёшлар масалалари агентлигига (2023 йил 22 декабрдаги  4-13-21-3900-сон акти), АОКА тизимидаги  А.Навоий номидаги Миллий кутубхонага (2023 йил 29 ноябрдаги 01-02/1512-сон акт), Ўзбекистон Республикаси ИИВ Киберхавфсизлик маркази ДУКга (2024 йил 23 майдаги 16/К5-5894-сонли акт) тақдим этилди.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish