Мирзаев Ахроржон Азамовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон.    

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ибн ал-Арабий тасаввуфий қарашларининг фалсафий-антропологик таҳлили”, 09.00.03 – Фалсафа тарихи 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.1.PhD/Fal892
Диссертация бажарилган муассаса номи: Фарғона политехника институти
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Бухоро давлат университети, DSc.03/27.02.2020.F.72.08.
Илмий раҳбар: Сиддиқов Илёс Бахромович, фалсафа фанлари доктори, доцент
Расмий оппонентлар: Болтаев Абдураҳим Амонович, фалсафа фанлари доктори (DSc), профессор; Холмўминов Жаʼфар Муҳаммадиевич, фалсафа фанлари доктори (DSc), профессор.
Етакчи ташкилот: Андижон давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.    
II.Тадқиқотнинг мақсади Ибн ал-Арабий тасаввуфий қарашларини фалсафий-антропологик хусусиятларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Ибн ал-Арабий фалсафий-антропологик таълимотида инсон табиати воқеий ва ҳаётий асосда таснифланиши (фаол ижтимоий субект), унга хос шахсий фазилат ва қобилиятларнинг (жисм, ақл ва руҳ бирлиги), табиатида ихтиёр, танлаш, маърифат ва ўзини англаш каби ҳаётий функсияларнинг ижтимоий асослари ҳамда асосий мақсад (маърифат, ҳақиқатни англаш ва комилликка етиш) ва вазифалари (фаол маънавий вазифа ва масъул ва мақсадли мавжудот) консептуал асосланган; 
Ибн Арабий тасаввуфий-ирфоний қарашлари асосида илоҳий илмда барча моддий нарсаларнинг ғоялари мавжудлиги, улар илоҳий илм негизидан келиб чиқиши (ирфоний билимнинг ақл билан уйғунлиги) ҳамда пировардида унга қайтиши ҳақидаги тасаввуфга хос тажрибани (илҳом, кашф, яқин) инсон ва борлиқ бирлиги уйғунлашуви ғоясига асосланган фалсафий тизим кўринишида рационаллаштиргани очиб берилган; 
Ибн ал-Арабий тасаввуфий қарашларида “Аллоҳ – одам – олам” бирлиги муносабатларшнинг онтологик, ирфоний ва маънавий ўзаро боғланишлар тизимига асосланиши ҳамда мутлақ ҳақиқатнинг моҳиятини англаш (илм, фаҳм ва кашф) ва билишда мусулмон илоҳиётидаги ёндашувларга муносабати “ваҳдат ул-вужуд”, “инсони комил”, ирфоний тажриба, руҳий покланиш ва маънавий сафар консепсиялари асосида аниқлаштирилган;
Ибн Арабийнинг тасаввуфий таълимотидаги “инсон табиати”, “комил инсон”, “қалб ва нафс истаклари” тушунчалари асосида борлиқнинг яратилиш сабаби ва охирги мақсади консепсиясининг моҳияти ахлоқий идеал, фаол субект сифатида очиб берилган ҳамда оламнинг космогон харитасини тушунишга доир ёндашуви илоҳий илм, руҳий олам, реал олам, моддий олам хусусиятлари асосида далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ибн ал-Арабий тасаввуфий қарашларининг фалсафий-антропологик таҳлили бўйича олиб борилган тадқиқот натижалари асосида:
Ибн ал-Арабий фалсафий-антропологик таълимотида инсон табиати воқеий ва ҳаётий асосда таснифланиши (фаол ижтимоий субект), унга хос шахсий фазилат ва қобилиятларнинг (жисм, ақл ва руҳ бирлиги), табиатида ихтиёр, танлаш, маърифат ва ўзини англаш каби ҳаётий функсияларнинг ижтимоий асослари ҳамда асосий мақсад (маърифат, ҳақиқатни англаш ва комилликка етиш) ва вазифалари (фаол маънавий вазифа ва масъул ва мақсадли мавжудот)га оид илмий хулоса ва янгиликлардан Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази томонидан ташкил этилган маънавий-маърифий тадбирлар ссенарийларини тайёрлаш ҳамда буууртма асосида “Оърта аср Шарқ алломалари ва мутафаккирларининг тарихий фалсафий мероси” номли энциклопедик китобни тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот марказининг 2025-йил 10-февралдаги 02/60-сон маълумотномаси). Натижада, Ибн ал-Арабий таълимотидаги “комил инсон” консепсияси мамлакатимизда тасаввуфий таълимотларни фалсафий-антропологик ёндашув асосида таҳлил қилишда муҳим манба ва манбашунослик, фалсафа тарихи, ислом дини тарихи ва таълимоти каби фан соҳалари бўйича тайёрланган илмий тўплам, монография ва китобларни бойитишга хизмат қилган;
Ибн Арабий тасаввуфий-ирфоний қарашлари асосида илоҳий илмда барча моддий нарсаларнинг ғоялари мавжудлиги, улар илоҳий илм негизидан келиб чиқиши (ирфоний билимнинг ақл билан уйғунлиги) ҳамда пировардида унга қайтиши ҳақидаги тасаввуфга хос тажрибани (илҳом, кашф, яқин) инсон ва борлиқ бирлиги уйғунлашуви ғоясига асосланган фалсафий тизим кўринишида рационаллаштирганига оид ишлаб чиқилган илмий-амалий таклиф ва тавсиялар Республика ва маънавият маркази ҳузуридаги ижтимоий-маънавий тадқиқотлар институтининг 2022-2023 йилларда ўтказилган тарғибот фаолиятида, жумладан, 2023 йил учун чора-тадбирлар дастурининг ВИИИ йўналишида белгиланган “Миллий қадриятлар, маънавий фазилатлар ва ижтимоий одоблар тарғиботи” 41-банди “Миллий давлатчилигимиз тарихи, буюк аждодларимизнинг бой илмий-маънавий меросини ўрганиш орқали аҳоли ўртасида миллий бирдамлик, ватанга садоқат, миллий ўзлигидан фахрланиш туйғуларини кучайтириш бўйича тарғибот-ташвиқот ишларини ташкил этиш” мавзусида тарғибот ишларини ташкил этишда фойдаланилган (Республика Маънавият ва маърифат маркази ҳузуридаги Ижтимоий-маънавий тадқиқотлар институтининг 2023-йил 7-июндаги 218/1-сон маълумотномаси). Натижада, Ибн Арабий тасаввуфий қарашлари асосида конфессиялараро ва миллатлараро бағрикенгликни мустаҳкамлаш, жамиятнинг турли қатламлари ўртасидаги ҳамжиҳатлик маданиятини юксалтириш ва м маънавий-маърифий вазифалар ижросини таъминлашга хизмат қилган;
Ибн ал-Арабий тасаввуфий қарашларида “Аллоҳ – одам – олам” бирлиги муносабатларшнинг онтологик, ирфоний ва маънавий ўзаро боғланишлар тизимига асосланиши ҳамда мутлақ ҳақиқатнинг моҳиятини англаш (илм, фаҳм ва кашф) ва билишда мусулмон илоҳиётидаги ёндашувларга муносабати “Ваҳдат ул-вужуд”, “Инсони комил”, ирфоний тажриба, руҳий покланиш ва маънавий сафар консепсиялари асосида аниқлаштирилганлигига доир илмий янгиликлардан “Ўзбекистон тарихи” телеканалида эфирга узатилган “Буюк юрт алломалари” кўрсатуви ссенарийларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон телерадиоканали” давлат муассасасининг 2024-йил 29-мартдаги 02-06-431-сон маълумотномаси). Натижада, Ибн Арабий фалсафий-антропологик қарашлари, хусусан “комил инсон”, “қалб ва нафс истаклари” каби тушунчалари илмий-маърифий контентнинг бойитилишига, ёшлар онгини мустаҳкамлашга, тасаввуфга оид билимларни оммалаштириш ва уни замонавий контекстда тушунишга, фикрлаш ва таҳлил қилиш маданиятини шакллантиришга хизмат қилган;
Ибн Арабийнинг тасаввуфий таълимотидаги “инсон табиати”, “комил инсон”, “қалб ва нафс истаклари” тушунчалари асосида борлиқнинг яратилиш сабаби ва охирги мақсади консепсиясининг моҳияти ахлоқий идеал, фаол субект сифатида очиб берилган ҳамда оламнинг космогон харитасини тушунишга доир ёндашуви илоҳий илм, руҳий олам, реал олам, моддий олам хусусиятлари доир таклиф ва тавсиялардан Ўзбекистон Миллий университетида бажарилган ОТ-Ф1-106 сон “Ўрта асрлар Шарқ алломалари ва мутафаккирларининг табиий-илмий ва ижтимоий-фалсафий меросининг ғарб олимлари томонидан тадқиқ этилиши” (2017-2020 йй) фундаментал илмий-тадқиқот лойиҳаси доирасида нашр этилган ишларда фойдаланилган (Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университетининг 2024-йил 29-мартдаги 04/11-2370-сон маълумотномаси). Натижада, Ибн ал-Арабий тасаввуфий қарашлари асосида ирфон ва Ваҳдат ал-вужуд фалсафасининг моҳияти, “Комил инсон ғояси” ҳамда диний билимларнинг замонавий шахс тарбияси ва имон бутлигини таъминлашдаги аҳамиятини очиб беришга хизмат қилган.