Tursunov Bexzod Sherzodovichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): « O‘t pufagi patologiyasi bo‘lgan bemorlarda tish eroziyasini kompleks davolashni takomillashtirish», 14.00.21 - Stomatologiya.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2023.1.PhD/Tib3387.
Ilmiy rahbar: Abduvakilov Jaxongir Ubaydullaevich, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Samarqand davlat tibbiyot universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Samarqand davlat tibbiyot universiteti, DSc.04/05.06.2020.Tib.102.02.
Rasmiy opponentlar: Zoirov To‘lqin Elnazarovich, tibbiyot fanlari doktori, professor; Antonova Aleksandra Anatolievna, tibbiyot fanlari doktori, professor (Rossiya Federatsiyasi).
Yetakchi tashkilot: Belarus davlat Xalqlar do‘stligi ordenli Vitebsk davlat tibbiyot universiteti. (Belarussiya).
II. Tadqiqotning maqsadi: o‘t pufagi patologiyasi mavjud bemorlarda tish eroziyasini kompleks davolash usulini takomillashtirish va uning samaradorligini baholashdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
klinik va biokimyoviy tadqiqotlar asosida tish eroziyasi mavjud o‘t pufagining patologiyasi bo‘lgan bemorlarda milk suyuqlikning sekresiya tezligi asosiy kasallikka bog‘liq bo‘lishi ilmiy asoslangan;
o‘t pufagi kasalliklari bilan og‘rigan bemorlarda morfofunksional o‘zgarishlar sababli tish eroziyasi sohasidagi demineralizatsiya jarayoni ko‘rsatkichlari, og‘iz suyuqligidagi kal`siy-fosfor nisbatining pasayishi, demineralizatsiya markeri bo‘lgan ishqoriy fosfataza faolligi ortishi isbotlangan;
qon zardobidagi umumiy bilirubin va uning fraksiyalari, milk va og‘iz suyuqligidagi ishqoriy fosfataza ko‘rsatkichlari miqdoriy jihatdan o‘zgarishlari O‘t pufagi kasalliklarining avj olishini ko‘rsatuvchi marker ekanligi asoslangan;
o‘t pufagi kasalliklari mavjud bemorlarda tish eroziyasini davolashda stomatolog va gastroenterolog bilan birgalikda patologiyaning rivojlanishini barqarorlashtirishga va yangilari paydo bo‘lishining oldini olishga yordam beruvchi davolash-profilaktik chora-tadbirlar ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarini joriy qilinishi.
O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashning 13.11.2024 yildagi 8-sonli yig‘ilish bayonnomasi asosan:
birinchi ilmiy yangilik: klinik va biokimyoviy tadqiqotlar asosida tish eroziyasi mavjud o‘t pufagining patologiyasi bo‘lgan bemorlarda milk suyuqlikning sekresiya tezligi asosiy kasallikka bog‘liq bo‘lishi ilmiy asoslangan; Ilmiy yangilikning ahamiyati. Tadqiqot natijalarining ilmiy ahamiyati shundan iboratki, O‘zbekistonda o‘t pufagining patologiyasi bo‘lgan bemorlarda milk suyuqlikning sekresiya tezligi aniqlash. Ilmiy yangilikning amaliyotga joriy qilinishi: ishlab chiqilgan uslublar sog‘liqni saqlash amaliyot tizimiga, xususan, Samarqand viloyat stomatologiya poliklinikasining 12.12.2023 yildagi 73-U-sonli buyrug‘i, Toshkent Davlat Stomatologiya instituti klinikasining 20.12.2023 yildagi 77/1-sonli buyrug‘lari bilan joriy etilgan (O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashning 13.11.2024 yildagi 8-sonli №08/57 yig‘ilish bayonnomasi). Ijtimoiy samaradorligi TE ni erta aniqlashga imkon beradi. Iqtisodiy samaradorligi olingan tadqiqot natijalari markyor sifatida ishlatilishi mumkin bo‘lgan klinik laborator ko‘rsatkichlarni o‘rganishdan iborat. Shu bilan birga tibbiy stomatologik ko‘rik davolashga muxtojlarni erta aniqlash va nazoratga olish imkonini berad amaliyotini qo‘llash davolash sarf-harajatlaridan 400000 so‘m tejash imkonini beradi. Ilmiy yangilikdan kengaytirilgan holda foydalanish: O‘t pufagi va o‘t yo‘llari patologiyalari fonida tish eroziyasi bo‘lgan bemorlarni o‘rganish asosida "O‘t pufagi va o‘t yo‘llari patologiyalari fonida tish eroziyasi bo‘lgan bemorlar qonidagi biokimyoviy ko‘rsatkichlar " nomli uslubiy tavsiyanoma tasdiqlandi (Samarqand davlat tibbiyot universiteti Ekspertlar kengashining 06.12.23 y.da 4-son bilan tasdiqlangan). Ushbu uslubiy tavsiya O‘t pufagi va o‘t yo‘llari patologiyalari fonida tish eroziyasi bo‘lgan bemorlar qonidagi biokimyoviy ko‘rsatkichlar erta o‘rganish imkon beradi
ikkinchi ilmiy yangilik: o‘t pufagi kasalliklari bilan og‘rigan bemorlarda morfofunksional o‘zgarishlar sababli tish eroziyasi sohasidagi demineralizatsiya jarayoni ko‘rsatkichlari, og‘iz suyuqligidagi kal`siy-fosfor nisbatining pasayishi, demineralizatsiya markeri bo‘lgan ishqoriy fosfataza faolligi ortishi isbotlangan. Ilmiy yangilikning ahamiyati: ushbu toifadagi shaxslarda tish eroziyasi rivojlanishiga ta’sir etuvchi omillar; o‘t pufagi kasalliklari bilan kasallangan shaxslarda biokimyoviy ko‘rsatkichlarni aniqlangan. Ilmiy yangilikning amaliyotga joriy qilinishi: ishlab chiqilgan uslublar sog‘liqni saqlash amaliyot tizimiga, xususan, Samarqand viloyat stomatologiya poliklinikasining 12.12.2023 yildagi 73-U-sonli buyrug‘i, Toshkent Davlat Stomatologiya instituti klinikasining 20.12.2023 yildagi 77/1-sonli buyrug‘lari bilan joriy etilgan (O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashning 13.11.2024 yildagi 8-sonli №08/57 yig‘ilish bayonnomasi). Iqtisodiy samaradorligi olingan tadqiqot natijalari markyor sifatida ishlatilishi mumkin bo‘lgan klinik laborator ko‘rsatkichlarni o‘rganishdan iborat. Shu bilan birga tibbiy stomatologik ko‘rik davolashga muxtojlarni erta aniqlash va nazoratga olish imkonini berad amaliyotini qo‘llash davolash sarf-harajatlaridan 400000 so‘m tejash imkonini beradi. Ilmiy yangilikdan kengaytirilgan holda foydalanish: O‘TP fonida tish qattiq to‘qimalarining eroziyasi bo‘lgan bemorlarning stomatologik statusi asosida " O‘t pufagi va o‘t yo‘llari patologiyalari fonida tish qattiq to‘qimalarining eroziyasi bo‘lgan bemorlarning stomatologik statusi" nomli uslubiy tavsiyanoma tasdiqlandi (Samarqand davlat tibbiyot universiteti Ekspertlar kengashining 06.12.23 y.da 4-son bilan tasdiqlangan). Ushbu uslubiy tavsiya O‘TP fonida tish qattiq to‘qimalarining eroziyasi bo‘lgan bemorlarning stomatologik statusini o‘rganishga imkon beradi.
uchinchi ilmiy yangilik: qon zardobidagi umumiy bilirubin va uning fraksiyalari, milk va og‘iz suyuqligidagi ishqoriy fosfataza ko‘rsatkichlari miqdoriy jihatdan o‘zgarishlari o‘t pufagi kasalliklarining avj olishini ko‘rsatuvchi marker ekanligi asoslangan. Ilmiy yangilikning ahamiyati: Tadqiqot natijalarining amaliy ahamiyati shundan iboratki, qon zardobidagi umumiy bilirubin va uning fraksiyalari, milk va og‘iz suyuqligidagi ishqoriy fosfataza ko‘rsatkichlari miqdoriy jihatdan o‘zgarishlari O‘t pufagi kasalliklarining avj olishi o‘rganildi. Ilmiy yangilikning amaliyotga joriy qilinishi: ishlab chiqilgan uslublar sog‘liqni saqlash amaliyot tizimiga, xususan, Samarqand viloyat stomatologiya poliklinikasining 12.12.2023 yildagi 73-U-sonli buyrug‘i, Toshkent Davlat Stomatologiya instituti klinikasining 20.12.2023 yildagi 77/1-sonli buyrug‘lari bilan joriy etilgan (O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashning 13.11.2024 yildagi 8-sonli №08/57 yig‘ilish bayonnomasi). Ijtimoiy samaradorligi: TEni davolashda uzoq muddatli terapevtik natija berishi bilan samaralidir va bemorlarning klinikaga qatnovlari sonining kamayishi bilan izohlanadi. Iqtisodiy samaradorligi: Olingan tadqiqot natijalari ko‘ra parodontologik indekslar yordamida va immunologik markerlar qo‘langan xolda TE bilan kasalangan bemorlarda davolashga muxtojlaligini erta aniqlash va nazoratga olish imkonini beradi, shu bilan davolash sarf-harajatlaridan 400000 so‘m tejash imkonini beradi. Ilmiy yangilikdan kengaytirilgan holda foydalanishi: O‘t pufagi va o‘t yo‘llari patologiyalari fonida tish qattiq to‘qimalarining eroziyasi bo‘lgan bemorlarning stomatologik statusi" nomli uslubiy tavsiyanoma tasdiqlandi (Samarqand davlat tibbiyot universiteti Ekspertlar kengashining 06.12.23 y.da 4-son bilan tasdiqlangan). Ushbu uslubiy tavsiya O‘TP fonida tish qattiq to‘qimalarining eroziyasi bo‘lgan bemorlarning stomatologik statusini o‘rganishga imkon beradi.
to‘rtinchi ilmiy yangilik: o‘t pufagi kasalliklari mavjud bemorlarda tish eroziyasini davolashda stomatolog va gastroenterolog bilan birgalikda patologiyaning rivojlanishini barqarorlashtirishga va yangilari paydo bo‘lishining oldini olishga yordam beruvchi davolash-profilaktik chora-tadbirlar ishlab chiqilgan. Ilmiy yangilikning ahamiyati: o‘t pufagi kasalliklari mavjud bemorlarda tish eroziyasini davolashda stomatolog va gastroenterolog bilan birgalikda patologiyaning rivojlanishini barqarorlashtirishga va yangilari paydo bo‘lishining oldini olishga yordam beruvchi davolash-profilaktik chora-tadbirlar ishlab chiqilgan. Ilmiy yangilikning amaliyotga joriy qilinishi: ishlab chiqilgan uslublar sog‘liqni saqlash amaliyot tizimiga, xususan, Samarqand viloyat stomatologiya poliklinikasining 12.12.2023 yildagi 73-U-sonli buyrug‘i, Toshkent Davlat Stomatologiya instituti klinikasining 20.12.2023 yildagi 77/1-sonli buyrug‘lari bilan joriy etilgan (O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashning 13.11.2024 yildagi 8-sonli №08/57 yig‘ilish buyrug‘lari bilan joriy etilgan (O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashning 13.11.2024 yildagi 8-sonli №08/57 yig‘ilish bayonnomasi). Ijtimoiy samaradorligi: TEni davolashda uzoq muddatli terapevtik natija berishi bilan samaralidir va bemorlarning klinikaga qatnovlari sonining kamayishi bilan izohlanadi. Iqtisodiy samaradorligi: Olingan tadqiqot natijalari ko‘ra parodontologik indekslar yordamida va immunologik markerlar qo‘langan xolda TE bilan kasalangan bemorlarda davolashga muxtojlaligini erta aniqlash va nazoratga olish imkonini beradi, shu bilan davolash sarf-harajatlaridan 400000 so‘m tejash imkonini beradi. Ilmiy yangilikdan kengaytirilgan holda foydalanishi: TEni davolashda parodontologik indekslar yordamida kasalikni erta aniqlash va davolash amaliyoti samaradorligi asosida" O‘t pufagi patologiyalari fonida tish qattiq to‘qimalarining eroziyasi bo‘lgan bemorlarning stomatologik statusi " nomli uslubiy tavsiyanomasi (Samarqand davlat tibbiyot universiteti Ekspertlar kengashining 2023 yil 6 dekabrdagi 4-son ma’lumotnomasi bilan tasdiqlangan). Ushbu tavsiyalar stomatologlarga o‘smirlar va yoshlarda parodont to‘qimasidagi kasalliklarni sifatli va erta tashxislashning zamonaviy yondashuvlari haqida ma’lumot beradi.
