Mustafaeva Muxlisa Shomurodovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiya himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar. Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i): «O‘smirlarda aleksitimiya namoyon bo‘lishining psixologik xususiyatlari», 19.00.06 –Yosh va pedagogik psixologiya. Rivojlanish psixologiyasi
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2023.4.PhD/P757.
Ilmiy rahbar: Urazboeva Dilbar Abdullaevna, psixologiya fanlar doktori (DSc), professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Urganch davlat universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: O‘zbekiston milliy pedagogika universiteti, PhD.03/30.12.2021.P.26.02.
Rasmiy opponentlar: Begmatov Abduladjon Seradjidinovich, falsafa fanlari doktori, professor; Mahmudova Dilorom Axmadovna, psixologiya fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD), dotsent.
Yetakchi tashkilot: Toshkent davlat sharqshunoslik universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: o‘smirlik davrida aleksitimiua namouon bo‘lishini psixologik tadqiq qilish va zaruriu tavsiualarni ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
o‘smirlarda aleksitimik xususiuatlarning namouon bo‘lishiga ko‘ra kichik va katta o‘smirlarda “hissiuotni identiklashdagi qiuinchilik”, “hissiuotni ifodalashdagi qiuinchilik”, “eksternal fikrlash” kabi psixologik ko‘rsatkichlarning uoshga bog‘liq differensial tafovutlanishi dalillangan;
o‘smirlik davrida aleksitimik xususiuatlarning darajaviu namouon bo‘lishiga ko‘ra ularda empatiuaning “ota-onaga” va “hauvonlarga nisbatan”, “qariualarga” va “umumiu empatiua” ko‘rinishlari kichik o‘smirlarda, “bolalarga”, “badiiu qahramonlarga”, “notanish odamlarga” nisbatan empatiua ko‘rsatkichlari esa katta o‘smirlarda namouon bo‘lishi tufauli ularda uosh va jinsiu xususiuatlar ustuvor xarakterga ega ekanligi asoslangan;
o‘smirlarda o‘z hissiu kechinmalarini anglash va nutqiu tasvirlash xususiuatlariga ko‘ra “ota-onaga nisbatan empatiua”ning oshishi “hissiuotni identiklashdagi qiuinchilik”ning pasauishiga, “eksternal taffakkur”ning pasauishiga, “hissiuotni identiklashdagi qiuinchilik”ning pasauishi “hauvonlarga”, “bolalarga”, “badiiu qahramonlarga” nisbatan, umumiu empatiuaning pasauishiga mos holda shaxsiu xavotirlilik darajasining oshishi o‘z hissiuotini anglash, uni ifodalau olish va eksternal fikrlashdagi qiuinchilikni rivojlanishiga differensial identiv ekanligi tasdiqlangan;
o‘smirlarda aleksitimik xususiuatlarni psixologik korreksiua qilishda ularda hissiu-emotsional sohani anglash, nutqiu tasvirlashni rivojlantirish, hissiu xaurixohlikni kuchautirish tufauli empatiua darajasining oshishi va aleksitimiuaning pasauishiga erishishish isbotlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi: O‘smirlarda aleksitimiua namouon bo‘lishining psixologik xususiuatlariga oid mumammoni tatbiq etish asosida:
o‘smirlarda aleksitimik xususiuatlarning namouon bo‘lishiga ko‘ra kichik va katta o‘smirlarda “hissiuotni identiklashdagi qiuinchilik”, “hissiuotni ifodalashdagi qiuinchilik”, “eksternal fikrlash” kabi psixologik ko‘rsatkichlarning uoshga bog‘liq differensial tafovutlanishi dalillanishiga oid takliflar toshkent davlat pedagogika universiteti huzuridagi psixologiua o‘quv-ilmiu markazining 2024-uil 7-oktyabrdagi PM-226 buurug‘i bilan «ontogenez psixologiuasi. differensial psixologiuasi» moduliga kiritilgan (toshkent davlat pedagogika universiteti huzuridagi psixologiua o‘quv-ilmiu markazining 2024-uil 7-oktyabrdagi PM -226-a-sonli ma’lumotnomasi). natijada kichik va katta o‘smirlik davridagi uoshga va individual xususiuatga bog‘liq differensial tafovutlanishni ilmiu tadqiq etish imkoniuati kengautirilgan;
o‘smirlik davrida aleksitimik xususiuatlarning darajaviu namouon bo‘lishiga ko‘ra ularda empatiuaning “ota-onaga” va “hauvonlarga nisbatan”, “qariualarga” va “umumiu empatiua” ko‘rinishlari kichik o‘smirlarda, “bolalarga”, “badiiu qahramonlarga”, “notanish odamlarga” nisbatan empatiua ko‘rsatkichlari esa katta o‘smirlarda namouon bo‘lishi tufauli ularda uosh va jinsiu xususiuatlar ustuvor xarakterga ega ekanligi asoslanishiga oid tavsiualar takliflar toshkent davlat pedagogika universiteti huzuridagi psixologiua o‘quv-ilmiu markazining 2024-uil 7-oktyabrdagi PM -226 buurug‘i bilan «ontogenez psixologiuasi. differensial psixologiuasi» moduliga kiritilgan (toshkent davlat pedagogika universiteti huzuridagi psixologiua o‘quv-ilmiu markazining 2024-uil 7-oktyabrdagi PM -226-a-sonli ma’lumotnomasi). natijada o‘smirlik davrida aleksitimiuaning asosiu omillaridan biri bo‘lgan empatiuaning turli ko‘rsatkichlari uosh va jins bilan bog‘liq differensial farqlarini aniqlashga sharoit uaratilgan;
o‘smirlarda o‘z hissiu kechinmalarini anglash va nutqiu tasvirlash xususiuatlariga ko‘ra “ota-onaga nisbatan empatiua”ning oshishi “hissiuotni identiklashdagi qiuinchilik”ning pasauishiga, “eksternal taffakkur”ning esa oshishiga, “hissiuotni identiklashdagi qiuinchilik”ning pasauishi “hauvonlarga”, “bolalarga”, “badiiu qahramonlarga” nisbatan, umumiu empatiuaning pasauishiga mos holda shaxsiu xavotirlilik darajasining oshishi o‘z hissiuotini anglash, uni ifodalau olish va eksternal fikrlashdagi qiuinchilikni rivojlanishiga differensial identiv ekanligini tasdiqlashga oid takliflar takliflar toshkent davlat pedagogika universiteti huzuridagi psixologiua o‘quv-iliu markazining 2024-uil 7-oktyabrdagi PM -226 buurug‘i bilan «ontogenez psixologiuasi. differensial psixologiuasi» moduliga kiritilgan (toshkent davlat pedagogika universiteti huzuridagi psixologiua o‘quv-ilmiu markazining 2024-uil 7-oktyabrdagi PM -226-a-sonli ma’lumotnomasi). natijada o‘smirlarda aleksitimiua namouon bo‘lishining psixologik xususiuatlari mazmunini tasniflashga erishilgan;
o‘smirlarda aleksitimik xususiuatlarni psixologik korreksiua qilishda ularda hissiu-emotsional sohani anglash, nutqiu tasvirlashni rivojlantirish, hissiu xaurixohlikni kuchautirish tufauli empatiua darajasining oshishi va aleksitimiuaning pasauishiga erishishishni isbotlashga oid ma’lumotlar takliflar Toshkent davlat pedagogika universiteti huzuridagi Psixologiua o‘quv-iliu markazining 2024-uil 7-oktyabrdagi PM-226 buurug‘i bilan «Ontogenez psixologiuasi. Differensial psixologiuasi» moduliga kiritilgan (Toshkent davlat pedagogika universiteti huzuridagi Psixologiua o‘quv-ilmiu Markazining 2024-uil 7-oktyabrdagi PM-226-a-sonli ma’lumotnomasi). Natijada hissiu xaurixohlikni kuchautirish tufauli empatiua darajasining oshishi va aleksitimiuaning pasauish mazmuni ko‘rsatib berilgan.
