Арипова Дилафруз Абдулла қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Мобил алоқа компаниялари хизматлари самарадорлигини ошириш йўналишлари”, 08.00.05 – Хизмат кўрсатиш тармоқлари иқтисодиёти.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.4.PhD/Iqt4855.
Илмий раҳбар: Махкамов Бахтиёр Шухратович, иқтисодиёт фанлари доктори (DSc), профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент ахборот технологиялари университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент ахборот технологиялари университети, DSc.13/30.12.2019.Т.07.02.
Расмий оппонентлар: Саиткамолов Мухаммадхўжа Собирхўжа ўғли, иқтисодиёт фанлари доктори (DSc), доцент; Собиров Мураджан Махмудович, иқтисодиёт фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Г.В.Плеханов номидаги РИУ Тошкент филиали.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади мобил алоқа компаниялари хизматлари самарадорлигини ошириш бўйича таклифлар ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
мобил алоқа тармоқларининг ортиқча “юкларни” самарали тақсимлашга кўра оптималлаштириш ва асосий воситаларни хизмат кўрсатиш тезлигини оширишга кўра жойлаштириш йўналишларини белгилаш асосидаги такомиллаштирилган механизми таклиф этилган;
мобил алоқа компаниялари тақдим этадиган хизматларнинг мижозларни қаноатланганлик даражасини таҳлил қилиш ва унга таъсир этувчи омиллар тўпламини шакллантиришда CS-CR (Customer Satisfaction-Customer Retention) матрицаси қўлланилиши кўп чизиқли регрессион таҳлил натижасининг аниқлилигини оширувчи алгоритм илмий асосланган;
мобил алоқа инфратузилмасининг барқарорлигини таъминлаш мақсадида мураккаб хизматларнинг барча таркибий қисмларидаги тузилиши ва муносабатларини кўрсатувчи иккита асосий элементдан иборат бўлган маҳсулот ва хизмат кўрсатиш мавжудлиги ҳамда тугалланганлиги бўйича молекуляр моделлаштиришнинг муаллифлик ёндашуви таклиф этилган;
мобил алоқа компанияларида хизматларни ишлаб чиқишдан олдинги жараёнларга қаратиш ва уларни аниқлаш, белгилаш ҳамда ривожланиш лойиҳасида муваффақиятга эришишнинг “Stage-gate” модели 5G технологиялар, мижозлар базаси, компаниянинг мобил алоқа бозоридаги улуши каби йўналишлар асосида такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Мобил алоқа компаниялари хизматлари самарадорлигини ошириш бўйича олинган натижалар асосида:
мобил алоқа тармоқларининг ортиқча “юкларни” самарали тақсимлашга кўра оптималлаштириш ва асосий воситаларни хизмат кўрсатиш тезлигини оширишга кўра жойлаштириш йўналишларини белгилаш асосидаги такомиллаштирилган механизми бўйича таклифи “Uztelekom АКнинг 2025-2028 йиллардаги Тараққиёт Стратегияси”ни ишлаб чиқишда фойдаланилган ва “UMS” МЧЖнинг Стратегия-2030” дастурига кўра амалиётга жорий этилган (“Uztelekom” АКнинг 2025 йил 18 апрелдаги 27-01-19/1835-сонли далолатномаси, “UMS” МЧЖнинг 2025 йил 18 апрелдаги 06/0127-и-сонли далолатномаси, Ўзбекистон Республикаси Рақамли технологиялар вазирлигининг 2025 йил 21 апрелдаги 39-8/2620-сон маълумотномаси). Мазкур таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида корхонада хизматлар кўрсатиш тезлигини 1,3 баробарга орттиришга муайян даражада хизмат қилган;
мобил алоқа компаниялари тақдим этадиган хизматларнинг мижозларни қаноатланганлик даражасини таҳлил қилиш ва унга таъсир этувчи омиллар тўпламини шакллантиришда CS-CR (Customer Satisfaction-Customer Retention) матрицаси қўлланилиши кўп чизиқли регрессион таҳлил натижасининг аниқлилигини оширувчи алгоритм “Uztelekom АКнинг 2025-2028 йиллардаги Тараққиёт Стратегияси”ни ишлаб чиқишда фойдаланилган ва “UMS” МЧЖнинг Стратегия-2030” дастурига кўра амалиётга жорий этилган (“Uztelekom” АКнинг 2025 йил 18 апрелдаги 27-01-19/1835-сонли далолатномаси, “UMS” МЧЖнинг 2025 йил 18 апрелдаги 06/0127-и-сонли далолатномаси, Ўзбекистон Республикаси Рақамли технологиялар вазирлигининг 2025 йил 21 апрелдаги 39-8/2620-сон маълумотномаси). Таклиф хизматлар сифатини оширишга кўра мижозларнинг қўнимсизлик даражасини 2023 ва 2024 йиллар якунига кўра мос равишда “UMS” МЧЖ бўйича 3% ва 4 % ва “Uztelekom” АК бўйича 4% ва 5% фоизга камайишига муайян даражада хизмат қилган;
мобил алоқа инфратузилмасининг барқарорлигини таъминлаш мақсадида мураккаб хизматларнинг барча таркибий қисмларидаги тузилиши ва муносабатларини кўрсатувчи иккита асосий элементдан иборат бўлган маҳсулот ва хизмат кўрсатиш мавжудлиги ҳамда тугалланганлиги бўйича молекуляр моделлаштиришнинг муаллифлик ёндашуви “Uztelekom АКнинг 2025-2028 йиллардаги Тараққиёт Стратегияси”ни ишлаб чиқишда фойдаланилган ва “UMS” МЧЖнинг Стратегия-2030” дастурига кўра амалиётга жорий этилган (“Uztelekom” АКнинг 2025 йил 18 апрелдаги 27-01-19/1835-сонли далолатномаси, “UMS” МЧЖнинг 2025 йил 18 апрелдаги 06/0127-и-сонли далолатномаси, Ўзбекистон Республикаси Рақамли технологиялар вазирлигининг 2025 йил 21 апрелдаги 39-8/2620-сон маълумотномаси). Таклиф 2024-йил якунига кўра хизматлардан келадиган даромад миқдорининг “UMS” МЧЖ бўйича 1%га ҳамда “Uztelekom” АК бўйича 1,1% га ортишига муайян даражада хизмат қилган;
мобил алоқа компанияларида хизматларни ишлаб чиқишдан олдинги жараёнларга қаратиш ва уларни аниқлаш, белгилаш ҳамда ривожланиш лойиҳасида муваффақиятга эришишнинг 5G технологиялар, мижозлар базаси, компаниянинг мобил алоқа бозоридаги улуши каби йўналишлар асосида такомиллаштирилган “Stage-gate” модели модели “Uztelekom АКнинг 2025-2028 йиллардаги Тараққиёт Стратегияси”ни ишлаб чиқишда фойдаланилган ва “UMS” МЧЖнинг Стратегия-2030” дастурига кўра амалиётга жорий этилган (“Uztelekom” АКнинг 2025 йил 18 апрелдаги 27-01-19/1835-сонли далолатномаси, “UMS” МЧЖнинг 2025 йил 18 апрелдаги 06/0127-и-сонли далолатномаси, Ўзбекистон Республикаси Рақамли технологиялар вазирлигининг 2025 йил 21 апрелдаги 39-8/2620-сон маълумотномаси). Таклиф 2025-йилда 2024-йилга нисбатан фойда ҳажмининг “UMS” МЧЖ бўйича 1,1% ва “Uztelekom” АК бўйича 1,05% ошириш имкониятини яратилишига муайян даражада хизмат қилган.
