Бахриддинова Юлдуз Бахриддиновнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Маҳаллий доривор оʻсимликлар хом ашёсини етиштириш жараёнларини эконометрик моделлаштириш” (Сурхондарё вилояти мисолида), 08.00.06 - “Эконометрика ва статистика” (иқтисодиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.3.PhD/Iqt4383
Илмий раҳбар: Абдуғаниев Отабек Аллажонович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор
Диссертация бажарилган муассаса номи: Термиз давлат университети
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Абу Райҳон Беруний номидаги Урганч давлат университети, DSc.03/27.09.2024.I.55.03.
Расмий оппонентлар: Сауханов Жонибек Казиевич, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Холмуротов Фозил Сарибаевич, иқтисодиёт фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот: Қарши давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ҳудудларда маҳаллий доривор оʻсимлик маҳсулотлари етиштириш самарадорлигини оширишнинг эконометрик моделларини тузиш ва истиқболларини прогнозлаш боʻйича илмий таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ҳудудларда маҳаллий доривор ўсимликлар етиштиришнинг молиявий ҳолатини баҳолаш асосида инновацион ривожлантириш модели таклиф этилган;
Сурхондарё вилоятидаги давлат ўрмон хўжаликларида доривор ўсимлик маҳсулотлари ишлаб чиқаришда ўрмон хўжаликлари фаолиятидаги вақтли (тиме-сериес) ва кесишган (cросс-сеcтионал) маълумотларнинг комбинациясини эконометрик баҳолашнинг панел моделлари таклиф этилган;
Сурхондарё вилоятида аҳолига соғлиқни сақлаш хизматлари кўрсатишнинг 1 фоизга ошиши доривор ўсимликларини етиштириш ҳажмини 0,267 фоизга ошириш, доривор ўсимликларни етказиб берувчи ташкилотлар сони 1 фоиз ошириш мос равишда 0,44 фоизга ошиши ишлаб чиқилган кўп омилли эконометрик моделлар ёрдамида асосланган;
доривор ўсимликлар етиштиришнинг кўп омилли эконометрик моделлари асосида 2029-йилгача бўлган ўрта муддатли прогноз кўрсаткичлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Маҳаллий доривор ўсимликлар хом ашёсини етиштириш самарадорлигини оширишни эконометрик моделлаштириш боʻйича олинган илмий натижалар асосида:
ҳудудларда маҳаллий доривор ўсимликлар этиштиришнинг молиявий ҳолатини баҳолаш асосида инновацион ривожлантириш модели бўйича таклиф Сурхондарё вилоят ҳокимининг 2024-йил 23-февралдаги “Сурхондарё вилояти туманларида фойдаланишдан чиқиб кетган қишлоқ хўжалиги ерларни ҳамда янгидан ўзлаштириладиган яйлов ер майдонларини фойдаланишга киритиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги 154-8-0-Қ/23-сон қарорини ишлаб чиқишда фойдаланилган. (Сурхондарё вилояти ҳокимлигининг 2025-йил 24-мартдаги 07-07/730-сон маълумотномаси). Натижада Сурхондарё вилояти аграр тармоғида қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари учун янги ишлов бериш технологияларини қўллаш 14 фоизга, транспорти ва сақланишида самарадорликни ошириш 12 фоизга ошгани аниқланди ҳамда вилоят ҳудудларини комплекс ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш бўйича дастур ишлаб чиқилган;
Сурхондарё вилоятидаги давлат ўрмон хўжаликларида доривор ўсимлик маҳсулотлари ишлаб чиқаришда ўрмон хўжаликлари фаолиятидаги вақтли (тиме-сериес) ва кесишган (cросс-сеcтионал) маълумотларнинг комбинациясини эконометрик баҳолашнинг таклиф этилган панел моделлари Сурхондарё вилоят ҳокимининг 2024-йил 23-февралдаги “Сурхондарё вилояти туманларида фойдаланишдан чиқиб кетган қишлоқ хўжалиги ерларни ҳамда янгидан ўзлаштириладиган яйлов ер майдонларини фойдаланишга киритиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги 154-8-0-Қ/23-сон қарорини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Сурхондарё вилояти ҳокимлигининг 2025-йил 24-мартдаги 07-07/730-сон маълумотномаси). Ушбу таклифнинг амалиётга жорий қилиниши натижасида Сурхондарё вилоятидаги давлат ўрмон хўжаликларида доривор ўсимликлар ишлаб чиқариш самарадорлигини ўртача 4-6 фоизга ошириш имконини берган;
Сурхондарё вилоятида аҳолига соғлиқни сақлаш хизматлар кўрсатишнинг 1 фоизга ошиши доривор ўсимликларини етиштириш ҳажмини 0,267 фоизга ошириш, доривор ўсимликларни етказиб берувчи ташкилотлар сони 1 фоиз ошириш мос равишда 0,44 фоизга ошиши таклифи Сурхондарё вилоят ҳокимининг 2024-йил 23-февралдаги “Сурхондарё вилояти туманларида фойдаланишдан чиқиб кетган қишлоқ хўжалиги ерларни ҳамда янгидан ўзлаштириладиган яйлов ер майдонларини фойдаланишга киритиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги 154-8-0-Қ/23-сон қарорини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Сурхондарё вилояти ҳокимлигининг 2025-йил 24-мартдаги 07-07/730-сон маълумотномаси). Натижада, вилоятда доривор ўсимликлар етиштиришга ихтисослашган корхоналарни индивидуал ёндошув орқали қўллаб-қувватлаш дастурлари ишлаб чиқилиб доривор ўсимликлар етиштириш ҳажми 1,23 баробарга ошгани аниқланган;
доривор ўсимлик ишлаб чиқаришнинг 2029-йилгача бўлган ўрта муддатли прогноз натижалари бўйича берилган таклифи Сурхондарё вилоят ҳокимининг “Ўзбекистон-2030” стратегиясини 2023-йилда сифатли ва ўз вақтида амалга ошириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги 531-8-0-Қ/23-сон қарорини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Сурхондарё вилояти ҳокимлигининг 2025-йил 24-мартдаги 07-07/730-сон маълумотномаси). Натижада, Сурхондарё вилоятида доривор ўсимлик ишлаб чиқариш салоҳиятини 1,3 бараварга ошириш имконини берган.