Муродуллаев Сардорбек Олимжон ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ўткир панкреатитни хирургик даволашда миниинвазив усулларни клиник жиҳатдан асослаш», 14.00.27 – Хирургия.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.2.PhD/Tib4699.
Илмий раҳбар: Шоназаров Искандар Шоназарович, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат тиббиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Самарқанд давлат тиббиёт университети, DSc.04/05.05.2023.Tib.102.03.
Расмий оппонентлар: Саттаров Ойбек Тохирович, тиббиёт фанлари доктори, профессор. Кадиров Рустам Надирович, тиббиёт фанлари доктори (DSc).
Етакчи ташкилот: В.И. Разумовский номидаги Саратов давлат тиббиёт университети (Россия Федерацияси).
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади:
Панкреонекроз шаклига қараб миниинвазив технологиялардан устувор фойдаланиш орқали ўткир оғир панкреатит билан оғриган беморларни хирургик даволаш натижаларини яхшилашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор меъда ости бези некрозининг босқичига хамда унинг асоратларида видеолапароскопик ва ултратовушли навигация остида пункция амалиётлари учун кўрсатмалар ишлаб чиқилган;
илк бор ўткир оғир панкреатитни даволашда асептик некроз босқичида видеолапароскопик ва диапевтик аралашувлардан фойдаланиш, очиқ операциялар билан солиштирганда, клиник ва лаборатория кўрсаткичлари динамикаси ижобий эканлиги исботланган;
илк бор очиқ оператив аралашувлар инфицирланган панреонекроз йирингли-септик асоратларида патологик ўчоқларни адекват санациясини таъминлаб, бемор аҳволининг APACHE II шкаласи бўйича ижобий динамикасини ва полиорган етишмовчилигининг SOFA шкаласи бўйича пасайишини таъминлаши аниқланган;
ўткир оғир панкреатит ривожланишининг дастлабки босқичларида миниинвазив аралашувларнинг муддат ва даволаш натижалари бўйича клиник самарадорлиги исботланган, шу қаторида панкреонекрознинг кеч босқичида йирингли-септик ўчоқни санация қилишда очиқ операциялар ўз мавқеини сақлаб қолганлиги асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ўткир панкреатитни хирургик даволашда миниинвазив усулларни клиник жиҳатдан асослаш бўйича олиб борилган илмий-тадқиқот натижалари асосида (Ўзбекистон Республикаси ССВ ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 10.12.2024-й. 10/31-сон хулосаси):
биринчи илмий янгилик: илк бор меъда ости бези некрозининг босқичига хамда унинг асоратларида видеолапароскопик ва ултратовушли навигация остида пункция амалиётлари учун кўрсатмалар ишлаб чиқилган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Самарқанд шаҳар тиббиёт бирлашмаси (21.11.2024-йил, буйруқ 4403-7-107-Т812024-сон) ва Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Навоий филиали 15.11.2024 йил, буйруқ 105-сон) клиник амалиётига жорий қилинган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: Ўткир оғир панкреатит касаллигининг ферментатив босқичида видеолапароскопик аралашувлардан фойдаланиш, меъда ости бези абсцесси ёки инфицирланган суюқлик тўпланишини даволаш учун эса ултратовуш текшируви остида тери орқали дренажлаш кўрсатма ҳисобланади. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: беморларнинг стационар шароитда даволаш одатда умумий ўртача 5 кун учун 2576480 сўм (СамДТУ кўп тармоқли клиникаси прейскурантига кўра). Беморларнинг барча лаборатор-инструментал текширишларига жами 855300 сўм сарфланади. Ўткир оғир панкреатит касаллигининг ферментатив босқичида видеолапароскопик аралашувлардан фойдаланиш, меъда ости бези абсцесси ёки инфицирланган суюқлик тўпланишини даволаш учун эса ултратовуш текшируви остида тери орқали дренажлаш ёрдамида операция килинганда стационар даволаниш 2 кунга қискариб, иқтисодий кўрсаткич 1110500 сўмни ташкил етади (бир нафар бемор учун). Хулоса: Ўткир панкреатитни даволашда операция босқичларида Видеолапароскоп ва УТТ аппаратини қўллаш орқали амалга оширилган янги усуллар юқори самарадорликка, патогенетик жиҳатдан асосланган ва радикал усуллар бўлиб, улар операциянинг яқин ва узоқ муддатли натижаларини яхшилашга имкон беради.
иккинчи илмий янгилик: илк бор ўткир оғир панкреатитни даволашда асептик некроз босқичида видеолапароскопик ва диапевтик аралашувлардан фойдаланиш, очиқ операциялар билан солиштирганда, клиник ва лаборатория кўрсаткичлари динамикаси ижобий эканлиги исботланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Самарқанд шаҳар тиббиёт бирлашмаси (21.11.2024-йил, буйруқ 4403-7-107-Т812024-сон) ва Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Навоий филиали 15.11.2024 йил, буйруқ 105-сон) клиник амалиётига жорий қилинган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: миниинвазив аралашувлар клиник ва лаборатория параметрлари динамикасининг ижобий ўзгариши билан бирга келади, бунинг натижасида реабилитация даври камаяди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: умумий ўртача 1280600 сўм сарфланади (СамДТУ кўп тармоқли клиникаси прейскурантига кўра). Беморларга юқоридаги тавсия қилинган миниинвазив аралашувлардан фойдаланиш натижасида ижобий натижалар 2 баробар кўп ҳолатда кузатилганлигини ҳисобга олсак, йиллик иқтисодий кўрсаткич 3821500 сўмни ташкил етади. Хулоса: Ўткир панкреатитни хирургик даволашда миниинвазив аралашувларни қўллаш анъанавий усулларга қараганда яранинг тезроқ тикланишини таъминлайди, шунинг учун реабилитация даври қисқаради.
учинчи илмий янгилик: илк бор очиқ оператив аралашувлар инфицирланган панреонекроз йирингли-септик асоратларида патологик ўчоқларни адекват санациясини таъминлаб, бемор аҳволининг APACHE II шкаласи бўйича ижобий динамикасини ва полиорган етишмовчилигининг SOFA шкаласи бўйича пасайишини таъминлаши аниқланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Самарқанд шаҳар тиббиёт бирлашмаси (21.11.2024-йил, буйруқ 4403-7-107-Т812024-сон) ва Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Навоий филиали 15.11.2024 йил, буйруқ 105-сон) клиник амалиётига жорий қилинган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: беморнинг умумий аҳволи динамикасини APACHE II шкаласи бўйича ва полиорган етишмовчилигини SOFA шкаласи бўйича мониторинги панкреонекрознинг турли шаклларида танланган хирургик тактикаларининг самарадорлигини етарли даражада баҳолашга имкон беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: Видеолапароскоп ускунаси ёрдамида операциядан кейинги даврда оғриқнинг интенсивлигининг камайганлиги билан одатда умумий ўртача 1180400 сўм сарфланади (СамДТУ кўп тармоқли клиникаси прейскурантига кўра). Хулоса: Видеолапароскопия аппарати ёрдамида амалга оширилган операция анъанавий операция усулига қараганда самаралироқ бўлиб, у яқиндаги (26,4% дан 10,6% га) ва узоқ муддатли (12,2% дан 2,7% га) операциядан кийиноқ муаммоларнинг камайишини таъминлайди, шунингдек, анъанавий операция билан солиштирганда баъзи даражада тизимли шикастланишлар, аналгетиклар ва антикогулянтлардан фойдаланишнинг камайишига ёрдам беради.
тўртинчи илмий янгилик: ўткир оғир панкреатит ривожланишининг дастлабки босқичларида миниинвазив аралашувларнинг муддат ва даволаш натижалари бўйича клиник самарадорлиги исботланган, шу қаторида панкреонекрознинг кеч босқичида йирингли-септик ўчоқни санация қилишда очиқ операциялар ўз мавқеини сақлаб қолганлиги асосланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Самарқанд шаҳар тиббиёт бирлашмаси (21.11.2024-йил, буйруқ 4403-7-107-Т812024-сон) ва Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Навоий филиали 15.11.2024 йил, буйруқ 105-сон) клиник амалиётига жорий қилинган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: ўткир оғир панкреатитни даволашда миниинвазив технологиялардан фойдаланиш даволаш муддатини қисқартириши ва ўлимни камайтириши билан устувор ҳисобланади, бироқ меъда ости бези катта ҳажмда зарарланганда, очиқ дренажлаш усули некроз ўчоғини такрорий санацияси билан кўрсатмадир. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: беморларни стационар шароитда даволаш одатда умумий ўртача 6 893 350 сўм (СамДТУ кўп тармоқли клиникаси прейскурантига кўра) сарфланади. Йиллик иқтисодий кўрсаткич эса ўз навбатида 20% гача бюджет маблағларини тежашга олиб келади. Хулоса: Асептик оғир панкреатит билан оғриган беморларни даволашда очиқ операцияларга нисбатан миниинвазив аралашувлар устувор ҳисобланади, бу ўлим ҳолатларининг сезиларли даражада камайиши (мос равишда 6,2% ва 17,2%) билан асосланади. Инфицирланган панкреонекрозлар учун бу кўрсаткич 21,9% ва 23,5% ни ташкил этди, яъни статистик фарқлар аҳамиятли эмас (р˂0,05).
