Nurmatov Shoxboz Shuxrat o‘g‘lining
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Yallig‘lanish mediatorlari genlarining polimorfizmi bilan bog‘liq oftal`modekozni tashhislash, davolash va profilaktikasini takomillashtirish”, 14.00.43 – Profilaktik tibbiyot.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2023.4.PhD/Tib4181.
Ilmiy rahbar:Abdullaev Sherzod Raxmatovich, tibbiyot fanlari doktori, dotsent
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: O‘zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlari Harbiy tibbiyot akademiyasi.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar nomi), IK raqami: O‘zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlari harbiy tibbiyot akademiyasi, DSc.04/04.07.2023.Tib.171.01.
Rasmiy opponentlar:Xalimbetov G‘ulom Sultanboevich, tibbiyot fanlari doktori, dotsent; Zakirxodjaev Rustam Asrolovich, tibbiyot fanlari doktori, dotsent.
Yetakchi tashkilot: Andijon davlat tibbiyot instituti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: harbiylarda ko‘z oldi yallig‘lanish kasalliklarini molekulyar-genetik patogenezini o‘rganish asosida erta tashhislash va bashoratlash mezonlarini ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
harbiy xizmatchi bemorlarda TNFα geni rs1800629 polimorfizmi va demodekozli blefarokon’yunktivit rivojlanishi orasidagi bog‘liqlik, minor A allel va G/A geterozigot genotipi demodekozli blefarokon’yunktivit rivojlanish havfini 3,99 va 4,35 marotaba oshirshi demodekozli blefarokon’yunktivit og‘ir va qaytalanuvchi kechishini, hamda davo muolajalariga turg‘un bo‘lishi bilan asoslangan.
harbiy xizmatchilarda turli genezdagi blefarokon’yunktivitda IL-10 geni rs1800896 va IL-10 geni rs1800872 orasida musbat assotsiatsiyasi xisobidan IL-10 geni rs1800872 A alleli va A/A genotipini tashuvchilarda oddiy blefarit, demodekozli blefarokon’yunktivit kasallik rivojlanish havfi 2,34 va 3,35 marotaba yuqori bulishi, hamda kasallikni tez qaytalanuvchi xarakterga egaligi shuningdek da’vo muolajalariga turg‘unligi isbotlangan;
harbiy xizmatchilarda TLR2 geni rs5743708 va TLR9 geni rs5743836 polimorfizmi demodekozli blefarokon’yunktivit kasalligiga moillikni oshirishi xisobidan, TLR9 geni rs5743836 geterozigota genotipini tashuvchilarda kasallik rivojlanish nisbati oshishi, TLR2 geni rs5743708 polimorfizmlari minor A alleli va geterozigot G/A genotiplari asosida surunkali blefarokon’yunktivit rivojlanish xavfi yuqoriligi isbotlangan;
harbiy xizmatchilarda turli ko‘z oldi yallig‘lanish kasalliklarida klinik va genetik prediktorlarining xususiyatlari ochib berildi, olingan natijalar asosida kechishi demodekozli blefarokon’yunktivitda salbiy oqibati yuqori ekanligi xisobidan kasallikni kechishini baholash uchun kompyuter dasturi ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi:
Harbiylarda ko‘z oldi yallig‘lanish kasalliklarini molekulyar-genetik patogenezini o‘rganish, erta tashhislash va bashoratlash bo‘yicha olib borilgan ilmiy tadqiqot olingan natijalari asosida:
birinchi ilmiy yangilik: harbiy xizmatchi bemorlarda TNFb geni rs1800629 polimorfizmi va demodekozli blefarokon’yunktivit rivojlanishi orasidagi bog‘liqlik, minor A allel va G/A geterozigot genotipi demodekozli blefarokon’yunktivit rivojlanish havfini 3,99 va 4,35 marotaba oshirshi demodekozli blefarokon’yunktivit og‘ir va qaytalanuvchi kechishini, hamda davo muolajalariga turg‘un bo‘lishi bilan asoslangan. “Blefarokon’yunktivitni davolash samaradorligi mezonlari” va “Blefarokon’yunktivitni davolashning genetik asoslari” mavzusidagi uslubiy tavsiyanoma O‘R QK HTA muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashining 24.02.24 yildagi 3-son hamda HTA ilmiy kengashning 28.02.24 yildagi 5-son bayonnomalari bilan tasdiqlangan.O‘R QK HTA ning ilmiy tadqiqotlar natijalarini amaliyotga tadbiq etish uchun 7.05.2024 yilda bergan xulosasiga asosan O‘zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligi Farg‘ona Harbiy gospitali 14.10..2024 yildagi №152 son, Navoiy viloyati Oftal`mologiya shifoxonasi bo‘yicha 15.03.2024 yildagi № V-15 son, Respublika ixtisoslashtirilgan ko‘z mikroxirurgiya ilmiy amaliy tibbiyot markazi Samarkand filiali bo‘yicha 20.03.2024 yildagi №46-U-son, buyruqlari bilan amaliyotga tatbiq etilgan (O‘zR Mudofaa vazirligining 22.10.2024 yildagi 422-sonli ma’lumotnomasi). buyrug‘i bilan amaliyotga joriy etilgan. O‘zR Mudofaa vazirligining 22.10.2024 yildagi 422-sonli ma’lumotnomasi. Ijtimoiy samaradorligi: Mazkur ilmiy yangilik demodekozli blefarokon’yunktivit rivojlanishini oldini olish orqali kasalliklarni davolash xarajatlarini tejash va nogironlikni kamaytirish natijasida harbiy xizmatchilarning xizmat muddatini uzaytirish va yashash sifatini yaxshilash to‘g‘risidagi ma’lumotlardan xabardor bo‘lishiga xizmai qilgan. Iqtisodiy samaradorligi: olingan ilmiy natija harbiy xizmatchi bemorlarni tashxislash va davolash ishlariga sarflanadigan 1230000 so‘mni iqtisod qilish imkoni berishga muayyan darajada xizmat qilgan.
ikkinchi ilmiy yangilik: harbiy xizmatchilarda turli genezdagi blefarokon’yunktivitda IL-10 geni rs1800896 va IL-10 geni rs1800872 orasida musbat assotsiatsiyasi xisobidan IL-10 geni rs1800872 A alleli va A/A genotipini tashuvchilarda oddiy blefarit, demodekozli blefarokon’yunktivit kasallik rivojlanish havfi 2,34 va 3,35 marotaba yuqori bulishi, hamda kasallikni tez qaytalanuvchi xarakterga egaligi shuningdek da’vo muolajalariga turg‘unligi isbotlangan; “Blefarokon’yunktivitni davolash samaradorligi mezonlari” va “Blefarokon’yunktivitni davolashning genetik asoslari” mavzusidagi uslubiy tavsiyanoma O‘R QK HTA muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashining 24.02.24 yildagi 3-son hamda HTA ilmiy kengashning 28.02.24 yildagi 5-son bayonnomalari bilan tasdiqlangan. O‘R QK HTA ning ilmiy tadqiqotlar natijalarini amaliyotga tadbiq etish uchun 7.05.2024 yilda bergan xulosasiga asosan O‘zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligi Farg‘ona Harbiy gospitali 14.10..2024 yildagi №152 son, Navoiy viloyati Oftal`mologiya shifoxonasi bo‘yicha 15.03.2024 yildagi № V-15 son, Respublika ixtisoslashtirilgan ko‘z mikroxirurgiya ilmiy amaliy tibbiyot markazi Samarkand filiali bo‘yicha 20.03.2024 yildagi №46-U-son, buyruqlari bilan amaliyotga tatbiq etilgan. O‘zR Mudofaa vazirligining 22.10.2024 yildagi 422-sonli ma’lumotnomasi. Ijtimoiy samaradorligi: Mazkur ilmiy yangilik turli genezdagi blefarokon’yunktivitlarda IL-10 geni rs1800896 va IL-10 geni rs1800872 orasida musbat assotsiatsiyasi aniqlangan oddiy blefarit, demodekozli blefarokon’yunktivit va surunkali blefarokon’yunktivitlar rivojlanishini oldini olish orqali kasalliklarni davolash xarajatlarini tejash va nogironlikni kamaytirish natijasida harbiy xizmatchilarning xizmat muddatini uzaytirish va yashash sifatini yaxshilash to‘g‘risidagi ma’lumotlardan xabardor bo‘lishiga hizmat qilgan. Iqtisodiy samaradorligi: Xarbiy xizmatchi bemoralarni tashxislash va davolash ishlariga sarflanadigan 1320000 so‘mni iqtisod qilish imkoni berishga muayyan darajada xizmat qilgan;
uchinchi ilmiy yangilik: harbiy xizmatchilarda TLR2 geni rs5743708 va TLR9 geni rs5743836 polimorfizmi demodekozli blefarokon’yunktivit kasalligiga moillikni oshirishi xisobidan, TLR9 geni rs5743836 geterozigota genotipini tashuvchilarda kasallik rivojlanish nisbati oshishi, TLR2 geni rs5743708 polimorfizmlari minor A alleli va geterozigot G/A genotiplari asosida surunkali blefarokon’yunktivit rivojlanish xavfi yuqoriligi isbotlangan.“Blefarokon’yunktivitni davolash samaradorligi mezonlari” va “Blefarokon’yunktivitni davolashning genetik asoslari” mavzusidagi uslubiy tavsiyanoma O‘R QK HTA muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashining 24.02.24 yildagi 3-son hamda HTA ilmiy kengashning 28.02.24 yildagi 5-son bayonnomalari bilan tasdiqlangan. O‘R QK HTA ning ilmiy tadqiqotlar natijalarini amaliyotga tadbiq etish uchun 7.05.2024 yilda bergan xulosasiga asosan O‘zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligi Farg‘ona Harbiy gospitali 14.10..2024 yildagi №152 son, Navoiy viloyati Oftal`mologiya shifoxonasi bo‘yicha 15.03.2024 yildagi № V-15 son, Respublika ixtisoslashtirilgan ko‘z mikroxirurgiya ilmiy amaliy tibbiyot markazi Samarkand filiali bo‘yicha 20.03.2024 yildagi №46-U-son, buyruqlari bilan amaliyotga tatbiq etilgan. O‘zR Mudofaa vazirligining 22.10.2024 yildagi 422-sonli ma’lumotnomasi. Ijtimoiy samaradorligi: Mazkur ilmiy yangilik TLR2 va TLR9 polimorfizmi va blefarokon’yunktivit kasalligi orasida ishonchli bog‘liqlik aniqlangani, kasallikni rivojlanishini oldini olish orqali kasalliklarni davolash xarajatlarini tejash va nogironlikni kamaytirish natijasida harbiy xizmatchilarning xizmat muddatini uzaytirish va yashash sifatini yaxshilash to‘g‘risidagi ma’lumotlardan xabardor bo‘lishiga xizmat qilgan. Iqtisodiy samaradorligi: Xarbiy xizmatchi bemoralar tashxislash va davolash ishlariga sarflanadigan 1235000 so‘mni iqtisod qilish imkoni berishga muayyan darajada xizmat qilgan;
to‘rtinchi ilmiy yangilik: harbiy xizmatchilarda turli ko‘z oldi yallig‘lanish kasalliklarida klinik va genetik prediktorlarining xususiyatlari ochib berildi, olingan natijalar asosida kechishi demodekozli blefarokon’yunktivitda salbiy oqibati yuqori ekanligi xisobidan kasallikni kechishini baholash uchun kompyuter dasturi ishlab chiqilgan. “Blefarokon’yunktivitni davolash samaradorligi mezonlari” va “Blefarokon’yunktivitni davolashning genetik asoslari” mavzusidagi uslubiy tavsiyanoma O‘R QK HTA muvofiqlashtiruvchi ekspert kengashining 24.02.24 yildagi 3-son hamda HTA ilmiy kengashning 28.02.24 yildagi 5-son bayonnomalari bilan tasdiqlangan. O‘R QK HTA ning ilmiy tadqiqotlar natijalarini amaliyotga tadbiq etish uchun 7.05.2024 yilda bergan xulosasiga asosan O‘zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligi Farg‘ona Harbiy gospitali 14.10..2024 yildagi №152 son, Navoiy viloyati Oftal`mologiya shifoxonasi bo‘yicha 15.03.2024 yildagi № V-15 son, Respublika ixtisoslashtirilgan ko‘z mikroxirurgiya ilmiy amaliy tibbiyot markazi Samarkand filiali bo‘yicha 20.03.2024 yildagi №46-U-son, buyruqlari bilan amaliyotga tatbiq etilgan. O‘zR Mudofaa vazirligining 22.10.2024 yildagi 422-sonli ma’lumotnomasi. Ijtimoiy samaradorligi: Mazkur ilmiy yangilik turli ko‘z oldi yallig‘lanish kasalliklarida klinik va genetik prediktorlarining xususiyatlari asosida ishlab chiqilgan kompyuter dasturi kasallikning rivojlanishini oldini olish orqali kasalliklarni davolash xarajatlarini tejash va nogironlikni kamaytirish natijasida harbiy xizmatchilarning xizmat muddatini uzaytirish va yashash sifatini yaxshilash to‘g‘risidagi ma’lumotlardan xabardor bo‘lishiga xizmat qilgan. Iqtisodiy samaradorligi: Olingan ilmiy natija harbiy xizmatchi bemorlarni tashxislash va davolash ishlariga sarflanadigan 1250000 so‘mni iqtisod qilish imkoni berishga muayyan darajada xizmat qilgan.
Olib borilgan ilmiy-tadqiqot natijalarining amaliyotga tadbig‘i bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligi Harbiy kadrlarni tayyorlash boshqarmasi boshlig‘i 2025 yil 4 martdagi 10-sonli bayyonnomasiga asosan xulosa olingan.
